Gorani, Hawrami, and Kurdish: A Linguistic Investigation in Reply to Chamanara (1390) and Bamshadi et al (1393, 1394, 1395, 1396)

Document Type : مقالات علمی پژوهشی

Author
Ph.D in Linguistics, University of Tehran, Tehran, Iran.
Abstract
The present research aims at investigating the linguistic relationship between Gorani, Hawrami, and Kurdish in reply to Chaman Ara (1390) and Bamshadi et al (1393, 1394, 1395, 1396). To this end, authorities’ views in this field, linguistic, literary evidence, and the author’s observations and linguistic intuition have been used. The study of all the cases indicates that Gorani and Hawrami are two signifiers with a single linguistic signified, separate and distinct from Kurdish: Gorani or Hawrami is not a Kurdish variety, but a separate language belonging to the northwestern branch of Iranian languages and possessing its own dialects, despite the public image. The cause of considering Gorani/ Hawrami a Kurdish variety has been only the speakersʼ residence of these two varieties in a specific geographical area, their fusion, and the linguistic similarities between the varieties, especially lexical and morphological, resulting from the influence of Gorani/ Hawrami on Kurdish that has been the official, literary, and court language of the so-called Kurdistan until the second part of the 19th century.The development of Kurdish nationalist movements in recent decades based on the notion of "nation- state" and "one nation-one language" in consequence of it, has also aggravated the situation leading to linguistic assimilation of most Gorans/ Hawrams and preventing them from their linguistic self-awareness





Keywords: Iranian linguistics, Gorani, Hawrami, Kurdish.

Table

Some words related to very common and general elements in Gorani (Hawrami), Assimilated Gorani/ Hawrami (Kalhori), Kalhori, Fayli, Laki, Lori, and Sorani Kurdish:



گورانی (هَورامی)
گورانی/هورامی همگون­شده[1](کلهری)
کلهری
فیلی
لکی
لری[2]
کردی سورانی
معادل فارسی




tɑta
bɑwək
bɑwɡ
bawəɡ
bɑwa
bow/bowa
bɑwk
پدر


ʔaɹɑ
dɑɫək/dɑ
dɑɫəɡ
dɑɫəɡ

dej/dɑɑ
dɑjk
مادر


knɑʧe
düat
düat
düat
det
doar/doχtər
kəʧ
دختر


sjɑw
sja
Sja
sja

se/se
ɍaʃ
سیاه


ʧarma
ʧarməɡ
ʧarməɡ
sefed/ʧarməɡ
ʧarmə
sefi/ʔespe
spi/ʧarmu
سفید


jva
jak
Jak
jak
jak
ja/jek, je
jak
یک (عدد)


jare
se
se
se
se
se/se
se
سه (عدد)


ʧam
ʧaw
ʧaw
ʧam
ʧam
teja/teja
ʧɑw
چشم


har
χar
χar/ kar
χar
χar
χar/χar
kar
خر


lv(w)ɑj/ʃjaj
ʧin
ʧin
ʧɡəɡən
ʧin
ɍatan/ɍata
ʧun/ɍojʃtən
رفتن


java
ʤüa
ʤüa
ʤwa
ʤü
ʤo/ʤo
ʤo
جو


jahar
ʤəɡər
ʤəɡər/ʤarɡ
ʤəɡər/ʤarɡ
ʤeɡar
ʤeɡr/ʤəɡər
ʤɡar/ʤarɡ
جگر


wɑrɹ(d)aj
χwɑdən
χwɑrdən
χwɑrdən
howɑrdən
χardan/harda
χwɑrdən
خوردن


we
χwa
χwad
χwaj
weʤ(ʒ)
χod/χod
χo
خود


v(w)ɑ




bɑj/bɑd, bɑj

باد


v(w)ɑrɑn
wɑrɑn
wɑrɑn
wɑrɑn
vɑro
bɑrun/bɑo
bɑrɑn
باران


v(w)arv(w)a
wafər
wafər
wafər
vjar
barf/barf
bafər
برف


wtaj
χaftən
χaftən
χaftən
vətən
χosajan/hofteja
χawtən
خوابیدن


mɑzi
pəʃt
mɑzəɡ
pəʃt
pəʃt
pas/poʃt, kət
pəʃt
پشت (بدن)


v(w)rataj
frutən
fratən
fruʃən
fərutən
ferotan/froχta
froʃtən
فروختن


harmɑna
kɑr
kɑr
kɑr
kɑr
kɑr/kɑr
kɑr
کار


jɑɡe
ʤe
ʤe
ʤi
ʤɑ
ʤɑ/ʤɑ, lez
ʤeɡa
جا


jɑna
mɑɫ
mɑɫ
mɑɫ/χɑnəɡ
mɑɫ
huna/χowna
mɑɫ
خانه


ʔɑmɑj
hɑtən
hɑtən
hɑtən
hɑtən
ʔumajan/ʔomɑja
hɑtən
آمدن


jɑv(w)ɑj
ɍasin
ɍasin
ɍasin
ɍasin
rasijan/ɍasəsa
ɡaj(i)ʃtən
رسیدن


kjɑnɑj/kjɑs(t)aj
kəl kərdən
kəl kərdən
kəl kərdən
henɑrdən
ferestɑjan/frəsnɑja
nɑrdən
فرستادن


mərɹɑj/mədrɑj
wsɑn
wsɑn
wsɑn
husɑjn
vejsɑjan/ʔisɑja
vesɑn
ایستادن


ma(e)ɍjɑj
ʃkɑnən
ʃkɑnən
ʃəkjɑn
ʃekonən
ʔeʃkasan/ʔeʃkanaja
ʃkɑn
شکستن


karɡa
mɑmər
mɑmər
mərg/mərx/mɑmər
merχ
morq/morʁ
mɑmər/mriʃk
مرغ


dəm
kir
ker
kir/taʒak
kər
kir/kir
ker
آلت تناسلی مرد


wɫa
konɑ
konɑ
konɑ
konɑ
sema/silɑ
kon
سوراخ


lamma
zək
zəɡ
zəɡ
lam
kom/ɡəja
s(z)ək
شکم


tuta
saɡ/ɡamɑɫ
ɡamɑɫ
saɡ/ɡamɑɫ
saɡ
saɡ/sej
saɡ
سگ


daɡɑ
ʔɑwɑji
djaka
djaka
dəhɑt
deh/ʔɑbɑdi
ʔɑwɑi/ɡond
روستا


maj
kɑwəɍ
kɑwəɍ
kɑwəɍ
pas
miʃ/ɡusfa
paz/maɍ
گوسفند


ʧamʧa
ʧəmʧa
qɑʃəq
qɑʃəq
kɑʃeχ
qɑʃoq/qɑʃoq
kawʧək
قاشق


smari
kaj
Ke
ke
keja
ka/kah

کاه


pɑɫɑ
kawʃ
kawʃ
kawʃ/piɫɑ
kəɫɑʃ
kafʃ/kawʃ
kawʃ
کفش


ʧani
darzi
darzi
darzen
darzen
sizan/siza
darzi
سوزن


haʃʃa
χərs
χərs
χərs/hərʧ/qərʧ
χers
χers/χərs
wərʧ
خرس


hezi
düaka
düka
dwaka
düna
diɡ/duʃ
dweka
دیروز


pere
dəsu
dəsu
dəsu
dusü
pasabɑ/dosu
dubajɑni
پس فردا


zɑroɫa
mnɑɫ
mnɑɫ
zɑɍu
owjl
baʧa/baʧa
mnɑɫ
بچه


ɡʤi
ʃawi
ʃaw
kərwɑs
kərɑs
ʤuma/pirhan
krɑs
پیراهن


wɑmi
bɑjam
bɑɑm
bɑjam
bɑjm
bɑjom/bɑjm
bɑdɑm
بادام


veʒan
ʤɑʤək
ʤɑʤəɡ
ʤɑʤəɡ
ʤɑʤək
saqez/breʒa
ʤɑʤka/bneʃt
سقز


halʧi
qɑrʧək
qɑrʧək
χarʧəɡ
χɑrʧ
qɑrʧ/qɑrʧ
qɑrʧək
قارچ (خوراکی)


tavani
koʧək
koʧək
sɑn/bard/koʧək
koʧək
bard/bard
bard
سنگ


haɫiza
maʃka
maʃka
kona
maʃka
maʃk/maʃk
maʃka
مشک


ʒaraʒi
kaw
Kaw
kaw
köjɡ
kabk/kabk
kaw
کبک


ʤa
la
la/wa
da/ʒa
e
va/da
la
از (حرف اضافه)


sotaj/soʧnɑj
sozjɑn/ sozɑnən
səzjɑn/ szɑnən
sozjɑn/ suzanən
sotən/ sozonən
sotan, sotan/ soχta, suzənja
sutɑn/ sutɑndən
سوختن/ سوزاندن






Keywords

Subjects


آرلاتو، آنتونی(١٣٧٣). درآمدی بر زبان‌شناسی تاریخی. ترجمۀ یحیی مدرسی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
آساطوریان، گارنیک(١٣٧٤). «قوم گوران». ترجمۀ ماریا آیوازیان. نشریۀ علوم انسانی ایران‌شناخت. ش ١. صص ٣١-٦٣.
آشوری، داریوش(1394). دانشنامۀ سیاسی(فرهنگ اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی). تهران: مروارید.
آکوپف(هاکوپیان)، گ. ب. و م. ا. حصارُف(1376). کُردان گوران و مسأله کرد در ترکیه(از آغاز جنبش کمالیان تا کنفرانس لوزان). ترجمۀ سیروس ایزدی. تهران: هیرمند.
اُرانسکی، ای. م.(١٣٧٩). مقدمۀ فقه‌اللغۀ ایرانی. ترجمۀ کریم کشاورز. تهران: پیام.
اُرانسکی، یوسیف م.(١٣٨٦). زبان‌های ایرانی. ترجمۀ علی‌اشرف صادقی. تهران: سخن.
امینی، امیر(1379). تحقیقی پیرامون زبان کردی( دستور زبان کردی- فارسی) و برابری لغات کردی، انگلیسی، عبری و فارسی. تهران: مهارت.
بامشادی، پارسا و جواد بامشادی(١٣٩٣). «مقایسۀ پسوندها و پیشوندهای تصریفیِ فعل در کردیِ گورانی و فارسی معیار». مجلۀ زبان و زبان‌شناسی. دورۀ ١٠. شمارۀ ١. صص ١٠١-١٢٠.
بامشادی، پارسا، جواد بامشادی و شادی انصاریان(١٣٩٥). «بررسی معنایی سه حرف اضافۀ wal، tɑ و arɑ در کردی گورانی از دیدگاه شناختی». دوماهنامۀ جستارهای زبانی. دورۀ ٧. ش٤ (پیاپی ٣٢). صص ٥٩-٨٠.
بامشادی، پارسا، خسرو غلامعلی‌زاده و شجاع تفکری‌رضایی(١٣٩٦). «معناکاوی دو حرف اضافۀ la و wa در کردی گورانی: رویکردی شناختی». پژوهش‌های زبانی. سال ٨. شمارۀ ١. صص ٢١-٤٠.
بامشادی، پارسا و شادی انصاریان(1396). «ساخت ملکی در کردی گورانی: رویکردی رده‌شناختی». زبان‌شناسی گویش‌های ایرانی. دورۀ 2. شمارۀ 1(شمارۀ پیاپی 3). صص 1-22.
بامشادی، پارسا و مهین نازمیردهقان(١٣٩٤). «رده‌شناسی برهم‌نهشت و جهت فعل در کردی گورانی». پژوهش‌های زبانی. سال ٦. شمارۀ ٢. صص ١-٢٠.
بامشادی، جواد(١٣٩٢). «واژه‌بست‌های ضمیری در زبان گورانی». برگرفته از: مجموعه مقالات نخستین همایش ملی بررسی واژه‌بست‌ها در زبان‌های ایرانی. به کوشش: محمد راسخ‌مهند. صص ٢٦٩-٢٩١. تهران: نشر نویسۀ پارسی.
بدلیسی، امیر شرف‌خان(1373). شرف‌نامه یا تاریخ مفصل کردستان. با مقدمه و تعلیقات محمد عباسی. تهران: حدیث.
تابانی، حبیب‌اله(١٣٨٠). وحدت قومی کرد و ماد، منشأ، نژاد و تاریخ تمدن کردستان. تهران: گُستره.
چمن‌آرا، بهروز(١٣٩٠). «درآمدی بر ادب حماسی و پهلوانی کُردی با تکیه بر شاهنامۀ کُردی». جستارهای ادبی(ادبیات و علوم انسانی سابق). شمارۀ ١٧٢. صص ١١٩-١٤٩.
خورشید، فوادحمه(١٣٨٩). زبان کردی و پراکندگی جغرافیایی لهجه‌های آن. ترجمۀ سعید خضری و جعفر خضری. تهران: پانیذ.
دانش‌پژوه، فاطمه(١٣٨٩). ارگتیو در زبان کردی: کرمانجی(بادینی)، سورانی و هورامی. تهران: نشر داستان.
دبیرمقدم، محمد(1387). «زبان، گونه، گویش و لهجه: کاربردهای بومی و جهانی». مجلۀ ادب‌پژوهی. شمارۀ 5. صص 91-128.
...........................(١٣٩٢). رده‌شناسی زبان‌های ایرانی(جلد اول و دوم). تهران: سمت.
رُخزادی، علی(١٣٩٠). آواشناسی و دستور زبان کُردی. سنندج: کردستان.
زکی‌بیگ، محمدامین(١٣٨٨). زبدۀ تاریخ کرد و کردستان(جلد اول). ترجمۀ یدالله روشن‌اردلان. تهران: توس.
سجادی، سیدمهدی(١٣٩٤). جنس دستوری در زبان هَورامی. مریوان: ئه‌وین.
صفی‌زاده، صدیق(١٣٧٨). تاریخ کرد و کردستان. تهران: آتیه.
طبیبی، حشمت‌الله(١٣٨٨). مبانی جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی ایلات و عشایر. تهران: دانشگاه تهران.
کاردوخی، محمدامین(1381). دیوان صیدی هورامی. سنندج: انتشارات کردستان.
کامبوزیا، عالیه کرد زعفرانلو و سیدمهدی سجادی(1392). «ساخت هجا در زبان هورامی(گویش هورامان تخت)». فصلنامۀ مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران. شمارۀ 2. صص 57-78.
مدرس، ملا عبدالکریم(١٣٨٦). دیوان مولوی: گردآوری، تحقیق و شرح(به کردی). سنندج: انتشارات کردستان.
مدرسی، یحیی(1391). درآمدی بر جامعه‌شناسی زبان. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مردوخ، محمد(١٣٩٥). تاریخ کرد و کردستان و توابع. سنندج: شوان.
Asatrian, G. S.(2009). «Prolegomena to the Study of the Kurds». Iran and the Caucasus. 13.1. pp. 1-57.
Crystal, D.(2003). A Dictionary of Linguistics & Phonetics. Oxford: Blackwell Publishing.
Edmonds, C. G.(1957). Kurds, Turks and Arabs. London: OUP.
Gunter, Michael M.(2004). Historical Dictionary of the Kurds. Lanham: Scarecrow press, Inc.
Leezenberg, M.(1992). «Gorani Influence on Central Kurdish: Substratum or Prestige Borrowing?». Conference on Bilingualism in the Iranian World. Germany. pp. ‌‌1-20.
Mackenzie, D. N.(1961a). Kurdish Dialect Studies І. London: Oxford University Press.
………………….(1961b). «The Origins of Kurdish». Transactions of the Philological Society. pp. 68-86.
………………….(1966). The Dialect of Awroman (Hawrāmān – ī Luhōn): Grammatical Sketch, Texts, and Vocabulary. KØbenhavn.
…………………..(2002). Gurāni(online). Retrieved from: Encyclopedia Iranica. Available at: http:// www.iranica.com/articles/gurani.
Mahmudweyssi, P., Denise Bailey, Ludwig Paul & Geoffrey Haig(2011). The Gorani Language of Gawraǰū, a Village of West Iran: Texts, Grammar, and Lexicon. Volkswagenstiftung.
Minorsky, V.(1943). «The Gūrān». Bulletin of the School of Oriental and African Studies. Xi. Part 1. pp. 75-103.
O,Shea, Maria T.(2004). Trapped Between the Map and Reality: Geography and Perceptions of Kurdistan. New York: Routledge.
Paul. L.(1998). «The position of Zazaki among West Iranian languages». Proceedings of the 3rd European Conference on Iranian Studies(held in Cambridge, 11th to 15th September 1995). Part Ⅰ. Old and Middle Iranian Studies. hg. N. Sims- Williams, Wiesbaden. S. 163-176.
Paul, L.(2003). «The Position of Balochi Among Western Iranian Languages: The verbal system». In C. Jahani, & A. Korn(Eds.), The Baloch and Their Neighbours: Ethnic and Linguistic Contact in Balochistan in Historical and Modern Times(pp. 61-71), Reichert Verlag Wiesbaden.
Windfuhr, G.(2009). The Iranian Languages. New York: Routlefge.
www. unesco.org/languages-atlas/