تحلیل کیفیت معنابخشی به پدیدار‌ها در زبان گفتمان عرفان بر مبنای آرای لاندوفسکی

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری ادبیات عرفانی دانشگاه بین‌الملل امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.
2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.
3 دانشیار گروه زبان و ادبیات فرانسه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.
چکیده
یکی از دشواری­های مخاطب در مواجهه با متون عرفانی، ناتوانی در درک تجربه زیستۀ عارف است. کشف چگونگی معنابخشی به جهان پدیدارها در گفتمان عرفانی بدون توجه به زبان و فهم علمی نشانه­های زبانی ممکن نیست. اگر چونان هایدگر زبان را خانه وجود بدانیم، حقیقت عرفان نیز در زبان متجلی است، اما به دلایلی چون نقضان زبان عادی در بیان تجارب، موانع فهم مخاطب در درک حقیقت و تجارب عرفانی، دشواری موضوع و غیرعادی بودن تجارب عارف و... زبان عرفان دشواریاب و پیچیده می­نماید؛ به­ویژه اینکه در گفتمان عرفانی، عارف ـ سوژه به­عنوان کنشگر و روایتگر عرفان با ابژه­هایی متفاوت روبه­روست. در یک سو، جهان حسی پدیدارها و تجربه حسی او قرار دارد و در سوی دیگر با تجربه ذهنی ـ عرفانی او مواجه­ایم که بخش بی­­واسطه و غیرقابل انتقال از تجربه زیستۀ اوست. جستار حاضر تلاش می­کند به کمک آرای پدیدارشناسانه و مبانی زبان­شناختی ـ فلسفی لاندوفسکی چگونگی فرایند معنابخشی به جهان پدیدارها را در دو نظام نگرشی وحدت شهودی و وحدت وجودی در گفتمان عرفانی رمزگشایی کند. عارف ـ سوژه با توجه به رویکرد وجود­شناسی عرفان نظری از دریچه دو نگرش وجودی و شهودی، ارتباط خود با جهان ـ متن را به تصویر می­کشد. او به­عنوان سوژه به­گونه­ای تازه به جهان پدیدارها معنا می­بخشد و درنتیجه، فرایند متفاوتی برای زایش و یا دریافت معنا پیش رو خواهد داشت.


کلیدواژه‌ها

موضوعات


• ابن عربی، محیی الدین (1385). فصوص‌الحکم. محمدعلی موحد و صمد موحد. تهران: کارنامه.
• -------------- (2004). الرساله الوجودیه. عاصم ابراهیم الکیالی. بیروت: دارالکتب العلمیه.
• -------------- (بی‌تا). فتوحات مکیه. بیروت: دارصا
• استم، رابرت و دیگران (1383). «خاستگاه‌های نخستین نشانه‌شناسی». ابوالفضل حرّی. فصلنامة هنر. ش 59. صص 27-32.
• اطهاری نیک عزم، مرضیه (1393). «تحلیل زمان و شاخص‌های زمانی در ضرب‌المثل‌ها با رویکرد نشانه-معناشناسی، مورد مطالعه: زبان فارسی». جستارهای زبانی. ش19. صص 26-1.
• بودلایی، حسن (1395). روش تحقیق پدیدارشناسی. تهران: جامعه‌شناسان .
• تقوی فردود، زهرا (1397). «پدیدارشناسی حضور سوژه و نقش گونه‌های حسی در ادارک ابژه: بررسی نشانه‌معناشناختی داستانی از آبی ژان میشل مولپوآ» جستارهای زبانی. ش 46. صص 294-271
• رفیعی قزوینی، سیدابوالحسن (1367). مجموعه رسائل و مقالات. غلامحسین رضانژاد. تهران: انتشارات الزهرا (س).
• سبزواری، حاج ملاهادی (1386). تعلیقات بر شواهدالربوبیه. جلال الدین آشتیانی. چاپ چهارم. قم: بوستان کتاب.
• سلمی، ابوعبدالرحمن (1372). طبقات الصوفیه. نورالدین شربیه. مصر: دارالکتب العربی.
• سوسور، فردینان (1378) . دورة زبان‌شناسی عمومی. کوروش صفوی. تهران: انتشارات هرمس.
• سهلگی، محمدبن علی (1383). دفتر روشنایی. محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: انتشارات سخن.
• شعیری، حمیدرضا (1384). «بررسی نقش بنیادی ادراک حسی در تولید معنا». شناخت. ش 45 و 46. صص 146-131.
• ------------ (1385). تجزیه و تحلیل نشانه‌معناشناختی گفتمان. تهران: سمت.
• ------------(1390). «چگونگی تداوم معنا در چهل نامة کوتاه به همسرم از نادر ابراهیمی». نقد ادبی. ش14. صص186-161.
• ----------- (1392). نشانه-معناشناسی دیداری، چاپ اول، تهران: سخن.
• ضیمران، محمد (1382). درآمدی بر نشانه‌شناسی هنر. تهران: قصه.
• فعالی، محمد تقی (1384). تجربة دینی و مکاشفة عرفانی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
• فناری، محمد‌بن‌حمزه (1374). مصباح الانس شرح مفتاح‌العیب قونوی. تهران: مولی.
• فیش، ویلیام (1391). فلسفة ادراک حسی. یاسر پوراسماعیل. چاپ اول. تهران: حکمت.
• کارل، ارنست (1377). روزبهان بقلی. مجدالدین کیوانی. چاپ اول. تهران: مرکز.
• لاهیجی، محمد (بی تا). شرح گلشن راز. بی نا.
• لگنهاوسن، محمد و مصطفی ملکیان (1379). «اقتراح؛ تجربة دینی در نظرخواهی از دانشوران». نقد و نظر. ش 23. صص 24-4.
• متیوز، اریک (1397). موریس مرلو پونتی: پدیدارشناسی ادراک. محمد دریانورد. تهران: نشر زندگی روزانه.
• معین، مرتضی بابک (1394). معنا به مثابه تجربة زیسته. تهران: انتشارات سخن.
• ----------- (1396). ابعاد گمشدة معنا در نشانه‌شناسی روایی کلاسیک. تهران: علمی و فرهنگی.
• ----------- (1390). «بررسی تطبیقی اندیشه‌های بنیادین پدیدارشناسی(با رویکرد هوسرلی) با مضمامینی چند در شعر سپهری». مطالعات تطبیقی هنر. شمارة 1. صص 28-17.
• ------------ (1395). «وجوه متفاوت حضو رو غیاب سوژه در مکان و زمان و مسالة جابه‌جایی و سفر». فصلنامة مطالعاتی شهر ایرانی اسلامی. ش26. صص 145-140.
• معین، مرتضی بابک و کامران پاک‌نژاد (1394). «تحلیل فرآیند معنا در نشانه‌شناسی با رویکرئ پدیدارشناسی و نظریة پیچیدگی». نقد زبان و ادبیات خارجی. شمارة15. صص 214-195.
• مولوی، جلال الدین محمد (1379). مثنوی معنوی. چاپ سوم. تهران: انتشارات اقبال.
• میرکمالی، سیدمحمد و دیگران (1391). «بررسی تاثیر رهبری تحول‌آفرین بر رفتار شهروندی سازمانی نیروهای دانشگر شرکت ملی نفت ایران». پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی. ش 1. صص 155-137
• یثربی، سید یحیی (1391). عرفان نظری. قم: موسسه بوستان کتاب.
• واعظی، احمد. (1380). درآمدی بر هرمنوتیک. تهران: پژوهشکدة فرهنگ و اندیشه معاصر.
• Landowski Eric,(2004). Passions sans nom, Paris, puf.
 --------------,(2005). Interactions risquées, Limoges, Pulim.