پربسامدی کارکردهای زبانی ـ ارتباطی زبان علم در حوزۀ زمین‌شناسی

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 استادیار گروه زبان فرانسه دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس
2 کارشناسی ارشد، پژوهشگر پژوهشکدۀ واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تهران، ایران
چکیده
زبان علم، ابزاری برای انتقال دانش، تجربه­ها، مفاهیم و انگاره‏های علمی در قالب نوواژه‏سازی، اصطلاح‏سازی و نحوۀ نگارش علمی است. از آنجا که مختصات و نحوۀ تبلور این زبان در عالم متنی با زبان عمومی متفاوت است، شناخت ویژگی‏ها و کارکردهای زبانی و ارتباطیِ زبان علم و به­ویژه مطالعۀ پربسامدی هریک از این کارکردها اهمیت دارد. هدف از این نوشتار بررسی مختصات و پربسامدی کارکردهای زبانی ـ ارتباطی در زبان علم زمین‏شناسی با تکیه بر تحلیل‏های زبان‏شناسی متنی است. بدین‏منظور، پیکره‏ای متشکل از 36 مقالۀ زمین‏شناسی چاپ­شده در مجله­های علمی ـ پژوهشی، بر اساس معیارهای مرتبط با الف) سازماندهی متنی و ب) معیارهای مرتبط با خصلت­های زبانی، مورد تحلیل کیفی و کمّی قرار گرفت. یافته‏ها حاکی از آن است که زبان علم زمین‏شناسی به­واسطۀ توسعۀ معنایی پله به پله که با تکرار، پوشینه‏گذاری و طبقه‏بندی واژگانی همراه است و نیز بالفعل‏سازی افعال ارتباطی ـ کنشی، تواتر اسمی‏سازی و گزاره‏های مجهول، در قالب زبانی مقتصد و عینی با مخاطب در تعامل است. همچنین، آمارگیری کمّی در 13805 گزارۀ حاوی کارکردهای زبانی ـ ارتباطی نشان می‏دهد که بیشترین تواتر مربوط به انسجام متنی (واژگانی ـ نحوی) و سپس اقتصاد زبانی (اسمی‏سازی، گزاره‏های خلاصه­شده) بوده و کم­ترین تواتر متعلق به افعال و عبارات قیدی ـ کمکی است.


کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع فارسی
- آشوری، داریوش (1386). بازاندیشی زبان‌فارسی: ده مقاله. چاپ چهارم. نشر مرکز.
- حق‌شناس، علی‌محمد (1372). در جستجوی زبان علم. مجموعه مقالات سمینار زبان فارسی و زبان علم. گردآورنده علی کافی. مرکز نشر.
- زرنیخی، ابوالفضل (1387. ضرورت‌های علمی واژه‌گزینی در زبان فارسی: بررسی موردی اصطلاحات فیزیک زبان فارسی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- فرهنگستان زبان و ادب فارسی (1388). اصول و ضوابط فرهنگستان زبان و ادب فارسی. تهران: انشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
- منصوری، رضا (1375). چرا و چگونه زبان‌فارسی باید زبان‌ علمی ما باشد؟ در درباره زبان‌ فارسی، زیر نظر نصرالله پورجوادی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
Bibliography
- Balboni, P.E. (2000). Le microlingue scientifico-professionali. Turin: UTET.
- Bhatia, V. K. (1993). Analysing Genre: language use in professional settings, London/ New York: Longman.
- Boyd, R. (1993). “Metaphor and theory change: what is metaphor for?” in Andrew Ortony (dir.), Metaphor and Thought. 2nd ed. Cambridge University Press. 481-532
- Darian, S. (2003). Understanding language of science. Austin: University of Texas Press.
- Derewianka, B. (1994). Exploring how language works. Newton: NSW-PETA.
- Derewianka, B. (2005). A grammar companion for primary teachers. Newton: NSW-PETA.
- Gläser, R. (1995). Linguistic features and Genre profiles of scientific English. Berlin: Lang.
- Gotti, M. (1991). I linguaggi specialistici. Florence: La Nouva Italia.
- Halliday, M.; Kirkwood, A. (2004). An introduction to functional grammar. Revised by Christian M.I.M. Matthiessen. 3rd ed. Australia: Hodder Arnold.
- Lemke, J. (1990). Talking science: language, learning, and values. Norwood. NJ: Ablex Publishing.
- Lowe, I. (2009). Characteristics of the language of science.
http://www.scientificlanguage.com/esp/characteristcs-language-science.pdf
- Persson, T. et al. (2016). “Features and Functions in scientific language(s) in TIMSS 2011”. NorDiNa. 12 (20).176-196.
- Reevez, C. (2005). The Language of Science. London and New York: Routledge.
- Rossini, F.R. & Bondi Paganelli, M. (1988). Aspetti della traduzione e della lettura in lingua inglese. Italy : Pitagora Editrice.
- Rusko, T. (2014). “Lexical features of scientific discourse”. COACTIVITY : philology, Edukology. 22(1). 82-88.
- Ryan, R. (2009). “Les langues contrôlées-une valeur ajoutée pour le traducteur”. Traduire. 220. Mis en ligne le 12 novembre 2013, consulté le 30 septembre 2016. URL : http:// traduire.revues.org/389. pdf.
- Scarpa, F. (2010). La traduction spécialisée. Une Approche professionnelle à l’enseignement de la traduction. Ottawa : Presses d’Université d’Ottawa.
http://www.scientificlanguage.com/esp/characteristcs-language-science.pdf
- Strevens, P. (1976). “Problems of learning and teaching science through a foreign language”. Studies in Science Education. 3(1). 55-68.
- Ulrych, M. (1992). Translating Texts. Rapallo: Cideb.
- Widdowson. H.G. (1974). “Literary and scientific uses of English”. English Language Teaching Journal. 28(3). 282-292