تبیین رویکرد نظری سبک‌شناختی ملک‌الشعرای بهار

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
2 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
3 عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
چکیده
قدمت مطالعات سبک‌شناسی و سبک‌پژوهی از کتاب تاریخ تطور نثر فارسیِ ملک‌الشعرای بهار فراتر نمی‌رود. رویکرد نظری سبک‌شناختی وی نیز تا به‌حال به‌درستی کشف و استخراج نشده است. از این رو، هدف از پژوهش حاضر کشف و شناخت متغیرها و مؤلفه‌های نظریۀ سبک‌شناختی ملک‌الشعرای بهار و مقوله‌سازی و فرضیه‌سازی آن با روش و تکنیک تحلیل محتوای کیفی ـ عمقی است. بدین منظور، آثار ملک‌الشعرای بهار در زمینۀ سبک‌شناسی براساس نمونه‌گیری هدفمند و معیارِ اشباع نظری بررسی ‌شد. از محتوای این آثار با حذف و اضافه و اصلاح و تلخیص، تعداد 409 کد اولیه به‌دست آمد. درنهایت، طی سه مرحله کدگذاری، مدلی از کدها استخراج شده است که بیانگر دو بلوک «بافت و محیط زمینه‌ای» و «سبک‌شناسی» است و همچنین، فرضیۀ اصلیِ چگونگی تأثیر «بافت و محیط زمینه‌ای» را بر «سبک» نشان می‌دهد. مطابق با نظر بهار، «بافت و محیط زمینه‌ای» تأثیر بسزایی بر «سبک» و «سبک‌شناسی» در ایران گذاشته است که این ارتباط و تأثیر و تأثر، در پژوهش‌های سبک‌شناختی به‌دقت تبیین نشده است. از این رو، متغیرها و مفاهیم رویکرد نظری سبک‌شناختی ملک‌الشعرای بهار و همچنین، روابط این متغیرها با یکدیگر کشف می‌‌شود و سرانجام به مدل‌سازی می‌انجامد و این فرض را تقویت می‌کند که او در این حیطه صاحب‌نظر بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


• ایرانزاده، نعمت‌الله. (1390). «نظریۀ سبک در ایران (روش‌های سبک‌شناسی)». فصلنامۀ تخصصی سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب). سال چهارم، شمارۀ دوم، شمارۀ پیاپی 12، ص 20-1.
• بهار، محمدتقی. (1351). بهار و ادب فارسی (جلدهای 2-1). تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی با همکاری مؤسسه فرانکلین.
• بهار، محمدتقی. (1373). سبک‌شناسی؛ تاریخ تطور نثر فارسی (جلدهای 3-1). تهران: امیرکبیر.
• دانایی‌فرد، حسن.، الوانی، سیدمهدی.، و آذر، عادل. (1391). روش‌شناسی پژوهش کیفی در مدیریت. تهران: صفار- اشراقی.
• شعیری، حمیدرضا. (1395). نشانه-معناشناسی ادبیات: نظریه و روش تحلیل گفتمان ادبی. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
• صدقی، حامد.، و زارع برمی، مرتضی. (1394). «سبک‌شناسی مقامات همدانی و حریری براساس سبک‌شناسی آماری بوزیمان». فنون ادبی، سال هفتم، شمارۀ 2(پیاپی 13)، ص 14-1.
• طاهری قلعه‌نو، زهراسادات.، آقاحسینی، حسین.، و میرباقری‌فرد، سیدعلی‌اصغر. (1399). «سبک‌شناسی روایت (سبک روایت حکایت‌های حلاج، براساس نظریۀ سیمپسون)». جستارهای زبانی، د 11، ش 3 (پیاپی 57)، ص 172-149.
• غلامرضایی، محمد. (1388). سبک‌شناسی نثرهای صوفیانه؛ از قرن پنجم تا اوایل قرن هشتم (کلیات). تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
• غلامرضایی، محمد. (1394). سبک‌شناسی نثر پارسی از قرن چهارم تا قرن سیزدهم. تهران: سمت.
• فتوحی رودمعجنی، محمود. (1391). سبک‌شناسی، نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها. تهران: سخن.
• قائدی، محمدرضا.، گلشنی، علیرضا. (1395). «روش تحلیل محتوا، از کمی‌گرایی تا کیفی‌گرایی». روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، سال هفتم، شماره بیست و سه، ص 60-58.
• کرسول، جان، دبلیو. (1396). طرح پژوهش (رویکردهای کمّی، کیفی و شیوۀ ترکیبی). ترجمۀ حسن دانایی‌فرد.، و علی صالحی. (1396). تهران: مؤسسۀ کتاب مهربان نشر.
• مشهدی، محمدامیر.، اتحادی، حسین.، عبادی‌نژاد، لیلا. (1398). «بلاغت استفهام در بوستان سعدی». جستارهای زبانی. د10، ش4 (پیاپی 52)، ص 172-143.
• میریام، شاران، بی.، و تیسدل، الیزابت، جی. (2016). پژوهش کیفی: راهنمای طراحی و کاربست، ترجمۀ علیرضا کیامنش و مریم دانای طوس.(1398) تهران: سمت.
• نظری، یوسف. (1397). «سازکارهای سبک‌شناسی آماری در سبک‌سنجی؛ نقد کتاب فی النص الأدبی؛ دراسه اسلوبیه احصائیه». پژوهش‌نامۀ انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال هجدهم، شمارۀ چهارم، ص 298-283.
• هلیدی، مایکل.، و حسن، رقیه. (1989). زبان، بافت و متن؛ جنبه‌هایی از زبان در چشم‌اندازی اجتماعی-نشانه‌شناختی. ترجمۀ مجتبی منشی‌زاده و طاهره ایشانی. (1395) تهران: علمی.
• یارمحمدی، لطف‌الله. (1393). درآمدی به گفتمان‌شناسی. تهران: هرمس.
• Alston, G. D. (2014). Cross-cultural mentoring relationships in higher education: A feminist grounded theory study.
• Charmaz, K. (2014), counstracting grounded theory, (2nd ed), London: Sage.
• Corbin, J., and Strauss, A. (2015), basic of qualitative research: thechniques and procedures for developing grounded theory (4th ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Creswell, John. W. (2013), Qualitative inquiry and research design (3rd ed), Thousand Oaks. CA: Sage.
• Probst, B., & Berenson, L. (2014). The double arrow: How qualitative social work researchers use reflexivity. Qualitative Social Work, 13(6), 813-827.
• Glaser, B. G., Strauss, A. L., & Strutzel, E. (1968). The Discovery of Grounded Theory; Strategies for Qualitative Research. Nursing research, 17(4), 364.
References:
• Alston, G. D. (2014). Cross-cultural mentoring relationships in higher education: A feminist grounded theory study.
• Bahar, M. (1972). Bahar and Persian Literature. (1-2). Tehran: Pocket Books Company & Franklin Institute. [in Persian].
• Bahar, M. (1994). Stylistics; History of Persian Prose Evolution (1-3). Tehran: Amirkabir. [in Persian].
• Charmaz, K. (2014), counstracting grounded theory, (2nd ed), London: Sage.
• Corbin, J., and Strauss, A. (2015), basic of qualitative research: thechniques and procedures for developing grounded theory (4th ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Creswell, J. (2009). Research Design; Qualitative, Quantitative, & Mixed Methods Approaches. Translated by DanaeeFard, H. Salehi, A. (2017). Tehran: Mehraban Book Publishing Institute. [in Persian].
• Creswell, John. W. (2013), Qualitative inquiry and research design (3rd ed), Thousand Oaks. CA: Sage.
• DanaeeFard, H. Alvani, M. Azar, A. (2012). Methodology; Qualitative Research in Management. Tehran: Saffar. [in Persian].
• Fotoohi, M. (2012). Stylistic, Theories, Approaches and Method. Tehran: Sokhan. [in Persian].
• Ghaedi, M. Golshani, A. (2016). " Content analysis method, from quantitative to qualitative". Vol.7, No.23. [in Persian].
• Gholamrezaei, M. (2009). Stylistic of Mystical Prose; from the 5th to early 8th century. Tehran: Shahid Beheshti University. [in Persian].
• Gholamrezaei, M. (2015). Stylistic of Persian Prose from the 4th to the 13th Century. Tehran: Samt. [in Persian].
• Glaser, B. G., Strauss, A. L., & Strutzel, E. (1968). The Discovery of Grounded Theory; Strategies for Qualitative Research. Nursing research, 17(4), 364.
• Halliday, M. Hasan, R. (1989). Language, Context, and Text: Aspects of language in a Social-Semiotic Perspective. Translated by Monshizade, M. Eshani, T. (2016). Tehran: Elmi. [in Persian].
• Iranzadeh, N. (2011). "Style Theory in Iran (Stylistic Methods)". Bahar-I Adab; Journal of the Stylistic of Persian Poem & Prose. Vol.4, No.2 (Tome 12), Pp. 1-20. [in Persian].
• Mashhadi, M. Ettehadi, H. EbadiNezhad, L. (2019). " Question Rhetoric in Sadi's Boostan". Language Related Research, Vol.10, No.4 (Tome 52), Pp.143-172. [in Persian].
• Merrim, Sh. Tisdell, E. (2016). Qualitative Research; A Guide to Design and Implementation. Translated by Kiamanesh, A. Danaye Tous, M. (2019). Tehran: Samt. [in Persian].
• Nazari, Y. (2018). " Statistical Stylistics Mechanisms in Evaluation of Style; Book Review of in the literary text; Statistical stylistic study". Critical Research Journal of Humanities Texts and Programs. Vol. 18, No. 4. Pp. 283-298. [in Persian].
• Probst, B., & Berenson, L. (2014). The double arrow: How qualitative social work researchers use reflexivity. Qualitative Social Work, 13(6), 813-827.
• Sedghi, H. Zare, M. (2015). "stylistic of Maghamat-e Hamedani & Hariri Based on Buziman's Statistical Stylistics". Literary Art, Vol.7, No.2 (Tome 13), Pp. 1-14. [in Persian].
• Shaïri, H. (2016). Semantics of Literature: Theory and method of literary Discourse analysis. Tehran: Tarbiat Modares University. [In Persian].
• Taheri Ghaleno, Z. Aghahosaini, H. Mirbagherifard, A. (2020). "Narrative stylistics (Narrative style of Hallaj's Tales; Based on Simpson's Theory". Language Related Research Vol.11, No.3 (Tome 57), Pp. 149-172. [in Persian].
• Yarmohammadi, L. (2014). An Introduction to Discourse. Tehran: Hermes. [in Persian]