بدن‌مندی استعاره‌های مفهومی و درک مفاهیم انتزاعی در کودکان 5 تا 7 سالۀ فارسی‌زبان

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی شناختی، مؤسسۀ آموزش عالی علوم ‌‌شناختی، تهران، ایران.
2 استاد زبان‌شناسی و عصب‌شناسی زبان دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی، تهران، ایران.
3 استادیار گروه روان‌شناسی شناختی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
4 دکتری تخصصی علوم اعصاب‌شناختی، هیئت علمی مؤسسۀ آموزش عالی علوم‌ شناختی، تهران، ایران.
چکیده
باتوجه ‌به نقش مهم استعاره‌های مفهومی در درک مفاهیم انتزاعی در دوران رشد، پژوهش حاضر با هدف طراحی و هنجاریابی آزمونی از استعاره‌های مفهومی بدن‌مند در زبان فارسی برای بررسی فرایند درک مفاهیم انتزاعی کودکان سالم 5 تا 7 سالۀ فارسی‌زبان انجام شد. در این پژوهش، ابتدا 171 استعارۀ مفهومی بدن‌مند رایج در زبان فارسی امروز مربوط ‌به 4 اندام حسی ـ حرکتی گوش، چشم، دست و پا از منابع و فرهنگ‌های فارسی امروز استخراج شد و درک مفاهیم انتزاعی به‌کمک استعاره‌های مفهومی در 30 کودک 5 تا 7 سالۀ سالم دارای رشد طبیعی بررسی شد. براساس نتایج 39 استعاره‌ای که بالای 30 درصد پاسخ درست داشتند انتخاب شدند. در مرحلۀ بعد آزمونی متشکل از دو بخش دیداری و شنیداری براساس این 39 استعاره طراحی شد و درک مفاهیم انتزاعی در 200 کودک 5 تا 7 سالۀ فارسی‌زبان بررسی شد. براساس نمرۀ میانگین به‌دست آمده در دو گروه سنی و باتوجه ‌به روند رشد مفاهیم انتزاعی، کودکان 6 تا 7 ساله نسبت‌به کودکان 5 تا 6 ساله عملکرد بهتری در درک مفاهیم انتزاعی داشتند و تفاوت معناداری وجود داشت. همچنین، یافته‌های پژوهش نشان داد که کودکان در پاسخ به آزمون شنیداری در مقایسه با آزمون دیداری عملکرد بهتری داشتند، ولی در درک مفاهیم انتزاعی بین دختران و پسران تفاوت معناداری وجود نداشت. نتایج پژوهش حاضر را می‌توان در توان‌بخشی و درمان اختلالات مربوط به درک مفاهیم انتزاعی استفاده کرد.

واژه‌های کلیدی: استعاره‌های بدنمند، استعاره‌های مفهومی، مفاهیم انتزاعی

کلیدواژه‌ها

موضوعات


• ادلمن، جرالد (2004). زبان و آگاهی، نیلی پور، تهران، انتشارات نیلوفر.
• افراشی،آزیتا (1397). استعاره و شناخت. تهران. انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
• راسخ مهند، محمد. (1392). درآمدی بر زبان‌شناسی شناختی. چاپ سوم. تهران. انتشارات سمت.
• رقیبدوست، ش. و، صادقی، ش.(1394). فرآیند رشد استعاره در کودکان 6 تا 8 سالۀ فارسی زبان. زبان و شناخت، سال ششم، شمارۀ اول، تهران. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
• شجاع رضوی و همکاران(1395). بررسی فرآیند رشد استعارۀ بدنمند در کودکان دو تا پنج سالۀ فارسی زبان، تهران. دوماهنامۀ جستار زبانی. دوره7 شماره5.
• شریفی، ش و حامدی شیروان، ز. (2012). بررسی استعاره در ادبیات کودک و نوجوان در چهارچوب زبانشناسی شناختی. فکر و کودک، تهران. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
• صادقی، ش. (1392). ارزیابی رشد زبان استعاری در کودکان فارسی زبان: بررسی مقایسه‌ای. تهران. علم زبان، شماره‌1. تهران.
• قاسم‌زاده، حبیب‌الله. (1391). استعاره و شناخت. چاپ اول. تهران. انتشارات ارجمند.
• گلفام، ارسلان. رنگین کمان، فرانک. (1386). فراگیری استعاره در کودکان پیش از دبستان. رساله کارشناسی ارشد. تهران. دانشگاه تربیت مدرس.
• منصوری،بهاره(1395). فراگیری استعاره های حرکتی زمان در کودکان فارسی زبان، رساله دکتری زبان‌شناسی، تهران. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
• نجفی، ابوالحسن. (1378). فرهنگ فارسی عامیانه. چاپ دوم. تهران.انتشارات نیلوفر.
• نیلی پور، رضا(1394). زبان شناسی شناختی؛ دومین انقلاب معرفت شناختی در زبان‌شناسی، تهران،انتشارات هرمس.
• Bialeka-Pikul, M. (2003). Metaphors in preschool child thinking about the mind. Journal Psychology of Language and Communication.
• Grzywna, K. (2007). Metaphor comprehension by preschool children. M. A. thesis. University of Adama Mickiewicza.
• Keil, F. C. (1986).“Conceptual domains and the acquisition of metaphor”. Cognitive Development, 1,73-96.
• Köveses, Z. (2002). Metaphor: A practical introduction. New York: Oxford University Press.
• Lakoff, G. and Johnson, M. (1980). Metaphors We Live By. University of Chicago Press.
• Lakoff, G. and Johnson, M. (1999). Philosophy in the Flesh. New York.
• Vosniadou,S.(1986). Children and Metaphors. University of Illinois at Urbana Champaign.