تصویرگری در فرهنگ‌نویسی: به سوی رده‌شناسی دستوری - معنایی تصاویر در فرهنگ‌های یک‌زبانه فارسی

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 1دکتری زبان‌شناسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
2 استادیار گروه زبان‌شناسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
چکیده
یکی از روش­های شفاف­سازی معنا در فرهنگ­نویسی استفاده از تصاویر است. مقاله حاضر بر آن است تا با بررسی مدخل‌های مصور سه فرهنگ­ یک­زبانه فارسی از منظر دستوری و معنایی به الگوی رده‌شناختی تصویرگری در این فرهنگ‌ها دست یابد. این پژوهش با تکیه بر طبقه­بندی اشتاین (1991) با به‌کارگیری روشی تحلیلی ـ توصیفی، شیوه‌های تصویرگری در فرهنگ عمید، فرهنگ معین و فرهنگ بزرگ سخن را مطالعه کرده و انواع تصاویر این فرهنگ‌ها را به‌لحاظ حوزه معنایی و هویت دستوری سرمدخل، ویژگی­های دیداری تصاویر و محل درج آن‌ها واکاوی کرده است. به این منظور، تحلیل پیکرۀ بنیادی صورت گرفت تا به این پرسش‌ها پاسخ داده شود که چه مدخل­هایی بیشتر مصور شده­اند و چگونه می­توان کارآمدی تصاویر در فرهنگ­های لغت را افزایش داد. نتایج تحلیل توصیفی داده‌ها حاکی از آن است که مهم­ترین عامل در افزایش کارکردهای ارتباطی تصاویر، بومی‌سازی، بافت‌مند کردن تصاویر و ارجاع درست آن‌ها به سرمدخلشان است که گاه با محل درج مناسب و گاه به‌واسطه شرح تصویر میسر می‌شود. همچنین مشخص شد که اسامی ذات در هر سه فرهنگ بیشترین تصاویر را به خود اختصاص داده­اند. این پژوهش نشان می‌دهد که تحلیل رده‌شناختی تصاویر فرهنگ‌های یک‌زبانه فارسی امکان درک بهتر ساختار تصویرگری در این فرهنگ‌ها را فراهم آورده و برنامه‌ریزی برای جنبه‌های دیداری نسل نوین فرهنگ‌نویسی یک‌زبانه فارسی را تسهیل می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Amid, H. (1984). Farhang-e Amid (Amid Dictionary). Tehran: Amir kabir. [In Persian].
Anvari, H. (2003). Farhang-e Bozorg-e Soxan (The comprehensive Dictionary of Sokhan). Tehran: Sokhan. [In Persian].
Biesaga, M. (2016). “Pictorial Illustration in Dictionaries. The State of Theoretical Art”. In Margalitadze, T. and G. Meladze (ed.) 2016. Proceedings of the XVII EURALEX International Congress. Lexicography and Linguistic Diversity, 99-108.
Biesaga, M.( 2017). “Pictorial Illustrations in Encyclopedias and in Dictionaries — A Comparison”. In Kosem I., C. Tiberius, M. Jakubíček, J. Kallas, S. Krek and V. Baisa (ed.). Electronic Lexicography in the 21st century. Proceedings of eLex 2017 Conference, Leiden, the Netherlands, 19–21 September 2017, 221-236.
Gangla-Birir, L. (2005). “The Use of Pictorial Illustrations in Africa Language Dictionaries”. Lexikos, 15, 38– 51.
Kavanagh, K. (2000). “Words in a Cultural Context”. Lexikos, 10, 99 – 118.
Klosa, A. (2016). “Illustrations in Dictionaries; Encyclopedic and Cultural Information in Dictionaries”. In P. Durkin (ed.) The Oxford Handbook of Lexicography. Oxford: OUP, 515-531.
Landau, S. I. (2001). Dictionaries: The Art and Craft of Lexicography. 2d ed. Cambridge: Cambridge University Press.
Moein, M. (1993). Farhang-e Farsi' (Moein Persian dictionary). Tehran: Amir kabir. [In Persian]
Nesi, H. (1989). “How many words is a picture worth? A review of illustrations in dictionaries”. In M.L. Tickoo (ed.) Learners` Dictionaries: state of the art. Singapore: SEAMEO, 124-134.
Stein, G. 1991. “Illustrations in Dictionaries”. International Journal of Lexicography, 4(2), 99-127.
Svensén, Bo (2009). A Handbook of Lexicography: The Theory and Practice of Dictionary-Making. Cambridge: Cambridge University Press.