تحلیل گفتمان انتقادی سخنرانی‌های رؤسای جمهور پیشین جمهوری اسلامی ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشیار، زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
2 کارشناس ارشد زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
چکیده
سخنرانی رؤسای جمهور کشورها در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به‌لحاظ ایدئولوژی اهمیت بسیاری دارد. هدف مقالۀ حاضر، مقایسۀ ایدئولوژی موجود در سخنرانی‌های محمد خاتمی، محمود احمدی‌نژاد و حسن روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد است. این تحقیق توصیفی بوده و داده‌های آن از متن سخنرانی رؤسای جمهور نامبرده در سال‌های 1380، 1384، 1386، 1392 و 1397 گردآوری شده است. سپس داده‌ها در چارچوب رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف که شامل سه مرحلۀ توصیف، تفسیر و تبیین است، بررسی شده‌اند. در مرحلۀ اول، راهبردهای زبانی مورد استفاده در سخنرانی‌ها نشان داده شده‌اند. در مرحلۀ تفسیر، بافت موقعیتی، بینامتنیتی و کاربردشناختی بررسی شده‌اند. در مرحلۀ تبیین، دو سطح قبل در سطح جامعه گسترش یافته است و بررسی می‌شود. نتایج تحلیل و مقایسۀ داده‌ها حاکی از آنند که سخنرانی‌ها دارای شباهت‌ها و تفاوت‌هایی هستند. شباهت آن‌ها در ایدئولوژی دفاع از حقوق مردم ایران و کشورهای ستمدیده است، اما در این میان، محمد خاتمی در سخنرانی خود سعی در یکپارچه‌سازی جهان و قرار دادن همۀ کشورها در یک سمت و سو دارد، اما محمود احمدی‌نژاد و حسن روحانی به‌دلیل بافت موقعیتی و شرایط سیاسی، اقتصادی و منطقه‌ای زمان ریاست جمهوری آن‌ها سعی در دعوت کشورها به مقابله با کشورهای زورگو دارند.


کلیدواژه‌ها

موضوعات


• آقاگل‌زاده، فردوس و طارمی، طاهره (1395). «تحلیل زبان‌شناختی گفتمان‌های رقیب در پروندۀ بورسیه‌های تحصیلی: رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف». دوماهنامۀ جستارهای زبانی. د 7، ش 6. صص 391-414.
• آقاگل‌زاده، فردوس (1390). «توصیف و تبیین ساخت‌های زبانی ایدئولوژیک در تحلیل گفتمان انتقادی». فصلنامۀ پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی. د 3، ش 2. صص 1-19.
• افخمی، علی، عابدینی، سیروس و محمودی بختیاری، بهروز (1397). «تحلیل گفتمان انتقادی سخنرانی‌های دونالد ترامپ در مورد مهاجران». فصلنامۀ زبان‌شناسی اجتماعی. د 2، ش 1. صص 51-61.
• رحیمیان، جلال و عموزاده، محمد (1391). «افعال وجهی در زبان فارسی و بیان وجهیت». پژوهش‌های زبانی. د4، ش 1. صص 21-40.
• صفایی، علی و سطلانی، بهروز (1395). «تحلیل گفتمان انتقادی نامۀ امام علی (ع) به معاویه». دوماهنامۀ جستارهای زبانی. د 7، ش 7. صص 23- 49.
• ضیایی، محمدصادق، نرگسیان، عباس، کیامنفرد، منیژه (1391). «تحلیل گفتمان سخنان دولتمردان ایران و آمریکا در مشروعیت بخشی به دولت». مجلۀ جهانی رسانه. د 7، ش 1. صص 65-100.
• کاظمی، فروغ و سلمانی، امینه (1395). «بررسی کارکرد سطوح تحلیل در رویکرد انتقادی به تحلیل گفتمان: مطالعۀ موردی فیلم جدایی نادر از سیمین». دوماهنامۀ جستارهای زبانی. د 7، ش 4، صص 217-233.
• موسوی، لیلا و نیری، هومن (1393). «تحلیل سخنان حسن روحانی و باراک اوباما در مجمع عمومی سازمان ملل متحد». فصلنامۀ سیاست. د1، ش4. صص 39-48.
• مظفری، زهرا (1396). «تحلیل زبان‌شناختی بازتاب «برجام» در گفتمان‌های رقیب براساس رویکرد انتقادی فرکلاف». فصلنامۀ مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران. د 5، ش 19. صص 63-80.
References:
• Austin, J. H. (1970). How to Do Things with Words. The William James Lectures delivered at Harvard University in (1955) second edition.
• Alemi, Minoo et al. (2017). “A Discourse-Historical Analysis of Two Iranian Presidents’ Speeches at UN General Assembly”. Journal of Society, Culture & Language. 6 (1): 1-17.
• Bazerman, Charles & Prior, Paul (2004). An Introduction to Analyzing Texts and Textual Practices. Lawrence Eelbaum. New Jersey.
• Carreon, Jonathan. R, Svetanant, Chavalin (2017). “What Lies Underneath a Political Speech? Critical Discourse Analysis of Thai PM’s Political Speeches Aired on the TV Programme Returning Happiness to the People”. Open Linguistics. 3 (1): 638- 655.
• Fairclough, Norman (1995). Media Discourse. London: Bloomsbury Academic.
• ------------------------- (2001). Language and power. London: Longman.
• ------------------------- (2006). Discourse Analysis and Social Change. Cambridge: Polity Press.
• ------------------------- (2013). Critical Discourse Analysis. London: Routledge.
• Hurford, James, Heasley, Brendan and Smith Micheal (2010). Semantics a Coursebook. New York: Cambridge.
• Paltridge, Brian (2012). Discourse Analysis, London: Bloomsbury.
• Rogers, Rebecca (2004). An Introduction to Critical Discourse Analysis in Education. London: Routledge.
• Searl, J.R (1969). Speech acts. Cambridge: Cambridge University Press.
• van Dijk, Teuen. A. (1997). “What is Political Discourse Analysis?”. Belgian Journal of Linguistics. 11 (1): 11-52.
• Yule, George (1996). Pragmatics. New York: Oxford.