ساخت اضافه در کردی: رویکردی شناختی

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
استادیار زبان‌شناسی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی و زبان‌شناسی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
چکیده
پژوهش حاضر قصد دارد تا براساس رویکرد شناختی به بررسی ساخت اضافه در کردی سورانی بپردازد. ماهیت روش­شناسی این پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی بوده و داده­ها از گویش کردی سورانی و از طریق مصاحبه با گویشوران گردآوری شده­اند و اصالت داده­ها نیز موردتأیید گویشوران این گونه از زبان کردی است. گفتنی است که ساخت اضافه نوعی رابطۀ ذاتی و نسبتی بین دو عنصر گذرا و پایا ایجاد می­کند که حاوی نوعی قرابت مفهومی هستند. در این ساخت یکی از عناصر به‌منزلۀ نقطۀ ارجاع عمل می­کند تا جایگاه عنصری دیگر (عنصر مقصد) در ساخت براساس آن مشخص شود. به‌عبارت دیگر، عنصر پایا به‌مثابۀ نقطۀ ارجاع، مسیری شناختی را برای دسترسی ذهنی به عنصر گذرا به‌منزلۀ عنصر مقصد فراهم می­سازد. یافته­ ها نشان داد که ساخت اضافه، محصول نوعی دستوری­شدگیِ ضمیر موصولی HYA است که نقش کهن آن بازنمایی ارتباط ذاتی ـ مفهومی بین عناصر دخیل در رابطه‌ای مفهومی مندرج در یک جملۀ مرکب بوده است. این ضمیر موصولی طی فرایند دستورشدگی به نمایه­ای نسبتی تحول یافته، تا رابطه­ای ذاتی و نامتقارن را میان دو عنصر متجانس در یک گروه (اسم+اضافه+اسم، اسم+اضافه+صفت، اسم+اضافه+حرف اضافه، اسم+اضافه+فعل اسمی­شده) یا در یک بند (اضافۀ محمولی، اضافۀ مبتداساز) مفهوم­پردازی کند. همچنین، نتایج نشان داد که عنصر اضافه این ارتباط نامتقارن را بین عناصر در سطوح متفاوت زبانی به‌خوبی نمایه­سازی می­کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Abol-qasemi, M. (2007). Historical Grammar of Persian (Dastoore Tarikhye Zabane Farsi). Tehran. Samt. [In Persian]
Amoozade, M. and Esfandiari, N. (2013). A Comparative Study of Ezafe Construction based on Cognitive and non-Cognotive Approaches. Journal of Comparative Linguistics. 59-91. [In Persian]
Anvari, H. & H. A. Givi (2011). Persian Language Grammar 1 & 2. Tehran: Fatemi Publication. Fourth Edition. [In Persian]
Cristiano Broccias, C. (2006). Cognitive Approaches to Grammar. In Gitte Kristiansen, Michel Achard Rene Dirven and Francisco J. Ruiz de Mendoza, Cognitive Linguistics: Current Applications and Future Perspectives. New York: Mouton de Gruyter Berlin. PP: 81-118.
Geeraerts, D. (2006). A Rough Guide to cognitive linguistics. In: D. Geeraerts (Ed). Cognitive linguistics: Basic Readings , (pp.1-28). Berlin & New York: Mouton do Gruyter.
Ghomeshi, J. (1997). Non-projecting Nounsand the Ezafe: Constructions in Persian. Natural Language and Linguistic Theory, 729-788.
Kahnemuyipour, A. (2014). Revisiting the Persian Ezafe construction: A roll-up movement analysis. Lingua, 1-24.
Karimi, Y. (2007). Kurdish Ezafe construction: Implications. Lingua, 2159–2177.
Lakoff, G. and Johnson, M. (1980). Metaphors we Live by. Chicago: University of Chicago Press.
Langacker, R. W. (1987). Foundations of Cognitive Grammar (volume1). Stanford and California: Stanford University Press.
Langacker, R. W. (1995). Possession and possessive constructions. In J. R. Taylor, & R. E. MacLaury, Language and the Cognitive Construal of the World (pp. 51-80). Berlin and New York: Mouton de Gruyter.
Langacker, R. W. (2000). Grammar and Conceptualization. Berlin and New York: Mouton de Gruyter.
Langacker, R. (2006). Cognitive Grammar: Introduction to Concept, Image, and Symbol. In Dirk Geeraerts, Cognitive linguistics : Basic Readings. New York: Mouton de Gruyter Berlin, PP. 29-68.
Langacker, R. W. (2008). Cognitive Grammar. Oxford and New York: Oxford University Press.
Langacker, R. W. (2009). Investigations in Cognitive Grammar. Berlin and New York: Mouton de Gruyter.
Lotfi, A. (2014). Persian Ezafe as a ‘Figure’ Marker: A Unified Analysis. California Linguistic Notes, 55-72.
Moiin, M. (1985). Ezafe. Tehran: Amir Kabir. [In Persian]
nassajian, M., Shojaei, R., Bahrani, M. (2019). The Corpus-Based Study of Ezafe Construction in Persian. Language Research, 10(1), 161-182. [In Persian]
Qarib, A.; Foruzanfar, B.; Homai, J., and Yasami, R. (1972). Persian Grammar (5 Teachers) (Dastoore Zabane Farsi (5 Ostad). Tehran. Markazi. [In Persian]
Radden, G. & and Dirven, R. (2007). Cognitive English grammar. Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins Publishing Company
Razavian, H., Kavusi Tajkoh, S., Bahrami Khorshid, S. (2016). Ezafe Constructions in Persian Language from Goldberg’s Construction Grammar Perspective. Language Research, 7(2), 39-57. [In Persian]
Samiian, V. (1994). The Ezafe construction: Some implications for the theory of X-bar syntax. In Persian Studies in North America, M. Marashi (ed), 17-41, Iranbooks, Bethesda, Maryland.
Samvelian, P. (2005). When morphology does better than Syntax: The Ezafe construction in Persian.
Taylor, J. (2002). Cognitive Grammar. Oxford: Oxford university press
Verhagen, A. (2007). Construal and perspectivization. In D. Geeraerts and H. Cuyckens, The Oxford Handbook of Cognititve Linguistics. New York: Oxford University Press. PP. 48-81.