تأثیر شبکه‌های پیام‌رسان مجازی بر سبک کاربردی متن و نظام نوشتاری دانش‌آموزان نوجوان پسر ایرانی دورۀ اول متوسطه

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، رشت، ایران
2 استادیار زبان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، رشت، ایران
چکیده
شبکه‌های پیام‌رسان مجازی و زبان اینترنت هم‌زمان در حال شکل‌گیری و نیز زایش گونه‌های کاربردی زبان و زبان‌های جدید به‌مثابۀ ابزار ارتباطی هستند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر شبکه­های پیام‌رسان مجازی تلگرام و سروش بر سبک کاربردی متن و نظام نوشتاری نوجوانان پسر ایرانی است. برای انجام این تحقیق، ابتدا 60 دانش‌آموز 13 الی 15 ساله از دبیرستان سمپاد1 رشت دورۀ اول متوسطه با روش نمونه‌گیری غیراحتمالی2 در دسترس3 انتخاب شدند. سپس 837 پاره گفتار از گفت‌وگوی اینترنتی مورداستفادۀ آنان که در شبکه‌های مجازی به‌کار رفت، با روش نمونه‌گیری هدفمند4 انتخاب شد. به مدت یک ماه رفتارهای کلامی و اجتماعی آن‌ها در قالب متن گفتاری و نوشتاری ضبط و آوانگاری شد. بدین منظور، تحلیل داده‌ها در دو بخش توصیف و تبیین انجام گرفت، در بخش توصیف داده‌ها براساس مشخصه‌های آرای کریستال (2004) در باب گفتمان اینترنتی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. این پژوهش علاوه‌بر آرای کریستال در بخش توصیف، به مشخصه‌های نوینی ازقبیل جایگزینی خط فارسی (فینگلیش)، قرض‌گیری واژگانی، سبک گفتاری متن، لغزش نوشتاری، طنازی در گفتمان اینترنتی، جابه‌جایی ارکان جمله، رمزگذاری، و نشانه‌گذاری که گونۀ اینترنتی زبان فارسی را پدید آوردند دست یافت. برای رسیدن به تبیین نیز تأثیر شبکه‌های اینترنتی و سبک کاربردی متن نوشتاری، گفتمان اینترنتی نوجوانان با استناد بر اصول چهارگانۀ مشارکت گرایس (1975) سنجش و ارزیابی شد. براساس این سنجش، اصل کمیّت برای بقای اهداف ارتباطی نه‌تنها معیارهای خود را نقض نمی‌کند بلکه تنها از آن‌ها عبور می‌کند. اما در سایر اصول مشارکت هیچ گونه نقضی دیده نمی‌شود. درنتیجه، دستاوردهای تحقیق حاضر این نکته را آشکار می‌سازد که فضای مجازی برای بقای توانش ارتباطی، زایش و خلق گونه‌های مجازی در قالب سبک نشاندار نوشتاری از زبان فارسی را برای اهداف رسانۀ اجتماعی منجر می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اسلامی، محمود. (1381). دشواری‌های پردازش رایانه‌ای خط فارسی. نشر دانش، 19(3)، صص 32-28.
بیجن خان، محمود. (1391). خط و زبان فارسی در فضای مجازی، همایش محتوای ملی در فضای مجازی.
داوری اردکانی، نگار. (1388). برنامه‌ریزی زبان، فرهنگ زبانی و مؤلفه‌های آن (مطالعه موردی در شهر تهران). فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره دوم، شماره 1، صص 121-99.
سارلی، ناصرقلی. بیات، حسن.(1385).بررسی اشکالات نحوی زبان خبر براساس دستور ساختاری، برنامه‌ریزی زبان و صدا و سیما، مرکز تحقیقات صدا و سیما.
سبزواری، مهدی (1398). ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﺸﺎنداری ﺟﻤﻼت ﻓﺎرﺳﻲ ﻧﻮﻳﻦ ﻣﻌﻴﺎر. جستارهای زبانی، د 10، ش 2 (پیاپی 50)، صص 122-99.
ستوده، هاجر. هنرجویان، زهره. (1392). مجله کتابداری و اطلاع رسانی، جلد 15، شماره 4.
عاصی، مصطفی. مسگر خویی، مائده. (1389). سبک‌شناسی و وبلاگ‌نویسی به زبان فارسی. مجله زبان‌شناخت، سال اول، شماره 2، صص 87-97.
قاسمی، وحید. عدلی‌پور، صمد. کیانپور، مسعود. (1392). تعامل در فضای مجازی شبکه‌های اجتماعی اینترنتی و تأثیر آن بر هویت دینی جوانان: مطالعه موردی فیس‌بوک و جوانان شهر اصفهان. دو فصلنامه عملی پژوهشی دین و ارتباطات، سال نوزدهم، شماره 2 (پیاپی 24)، ص 6.
قانونی، حمیدرضا. پارسه، فرنوش. (1394). مقاله تاثیر اینترنت و شبکه های مجازی بر نظام آوایی و نوشتاری زبان فارسی. سومین کنفرانس بین المللی پژوهش های کاربردی در مطالعات زبان.
گلفام، ارسلان و محیی الدین قمشه ایی (1391). تصویرگونگی دوگان ساخت ها در زبان فارسی: طبقه بندی معنایی. جستارهای زبانی، د 3، ش 1، صص 153-172.
محمدی، الهام، کشمردی، محمود رضا، رحمتیان؛ روح الله و شعیری، حمید رضا (1398). دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﻬﺎرت ﺑﻴﺎن ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ داﻧﺶ ﺻﺮﻳﺢ زﺑﺎﻧﻲ: ﺑﺮ اﺳﺎس ﻳﻚ روش آﻣﻮزش زﺑﺎن ﺑﺎ ﻋﻨﻮان روﻳﻜﺮد ﻋﺼﺐ زﺑﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ. جستارهای زبانی، د 1، ش 4 (پیاپی 52)، صص 31-54.
مهدوی مزده، محسن (1395). آینده فارسی نوشتاری، فارسی گفتاری است. بازیابی شده از meidaan.com/archive/23163
Crystal, D. (2001). Language and the internet. Cambridge: Cambridge University Press.
Crystal, D. (2004). Language and the Internet. Cambridge University Press.
Crystal, D. (2006). Language and the internet. Cambridge: Cambridge University Press.
Crystal, D. (2011). Internet linguistics: a student guide. Abingdon: Routledge.
Grice, H.P. (1975). Logic and conversation. In L. Cole and J.L. Morgan (eds.), syntax and semantics (pp. 41-58). New York: Academic Press.