رفتارهای معنایی «وَ» در فارسی گفتاری

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسنده
استادیار زبان شناسی، دانشکده ادبیات و زبان های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی
چکیده
«وَ» به‌مثابۀ تکواژی عطفی که سازه‏های مختلفی اعم از واژه‏ها و جملات را به‌هم پیوند می‏دهد، از دیرباز از منظر منطقی و دستوری موردتوجه منطق‏دانان و دستورنویسان بوده است. بررسی معنایی این تکواژ در پژوهش حاضر با تکیه بر پیکره‏ای گفتاری صورت گرفت که از مجموع جملات بیان‏شده در سه سریال ایرانی در نمایش خانگی، شامل سریال‏های هیولا، مانکن و کرگدن به‌دست آمده است. در این پژوهش، با درنظر گرفتن عملکرد هر واحد نشانه‏ای درون نظام زبان و برخورداری‏اش از ارزشی خاص خود و درنظر گرفتن روابط هم‌نشینی سازه‏ها به بررسی این تکواژ پرداختیم. مطالعه «ارزش‏های معنایی» «وَ»، یعنی امکانات جایگزینی «وَ» با سایر واحدها روی محور جانشینی ازیک‌سو و «رفتارهای معنایی» این واحد روی محور هم‌نشینی از سوی دیگر نشان داد که اولاً، «وَ» می‏تواند روی محور جانشینی دارای ارزش‏های «وَ»، «به این دلیل»، «اما»، «درحالی که»، «با»، «واحد آغازین» و «درنتیجه» باشد؛ ثانیاً، این واحد در سطح واژه، در قالب ترکیب عطفی آزاد و مقید، و نیز در قالب نام‏آواها به‌شکل تکرار عطفی قوی و ضعیف، نقش معنایی ایفا کند. «وَ» در سطح جمله با توجه به واحدهای همنشین، یعنی گزاره‏های p و q می‏تواند رفتارهای گوناگونی از خود نشان دهد که گویای وابستگی‏اش به مؤلفه‏های زمان، جهان‏های ممکن، شرطی‏سازی، نتیجه‏یابی و الگوهای واقع در جهان‏های ممکن است. به این ترتیب، رفتار معنایی «و» کاملاً به رفتارهای معنایی گزاره‏های p و q وابسته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Blakemore, D. (1988). “So as a constraint on relevance.” In Kempson R. (ed.) Mental representation: the interface between language and reality. Cambridge: Cambridge University Press. 183–195.
Carston, R. (1993). “Conjunction, explanation and relevance.” Lingua. 90, 27–48.
Chapman, S. (2000). Philosophy for Linguists: An Introduction. London: Routledge.
Halliday, M. A. K. & Hasan, R. (1976). Cohesion in English. London/New York: Longman.
Jayez, J. & Rossari, C. (2001). “The discourse-level sensitivity of consequence discourse markers in French.” Cognitive Linguistics. 12, 275–290.
Martin, J. R. (1992). English text, System and structure. Philadelphia/Amsterdam: John Benjamins.
Pander Maat, H. L. W. (1999). “The differential linguistic realization of comparative and additive coherence
relations.” Cognitive Linguistics 10, 147–184.
Pit, M. (2003). How to express yourself with a causal connective. Amsterdam and New York: Editions Rodopi B.V.
Txurruka, I. G. (2003). “The natural language conjunction and.” Linguistics and Philosophy. 26, 255–285.