اشراف چندگانه در ساختار بند موصولی مفعولی در زبان فارسی

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی،‌ دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2 استادیار زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
3 دانشیار زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
4 استادیار زبان‌شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
در این مقاله ساختار بند موصولی مفعولی در زبان فارسی و امکان ادغام متقارن یک گروه اسمی بین بند پایه و پیرو براساس مفهوم ادغام متقارن چیتکو (2011b) و ریمزدیجک (2006a) در زبان فارسی بررسی شد. بند موصولی مفعولی نوعی بند پیرو است که هستۀ آن در بند پایه و بند پیرو دارای نقش نحوی مفعول است. برای این منظور ابتدا مفهوم ادغام متقارن، ساختار بند موصولی مفعولی و ویژگی‌های آن براساس مفهوم ادغام متقارن و همچنین تقسیم‌بندی بند موصولی مفعولی به دو گروه دارای هسته و آزاد براساس چیتکو (2011b) توضیح داده شدند. داده‏های زبانی مختلف از زبان فارسی برای تحلیل کاربست مفاهیم مطرح‌شده توسط چیتکو (2011b) که شامل بندهای موصولی مختلف بودند، استفاده شدند. بررسی داده‏های زبانی نشان داد که تقسیم‌بندی بندهای موصولی مفعولی در زبان فارسی به دو گروه بند موصولی دارای هسته و آزاد براساس چیتکو (2011b) به‌طور کامل منطبق بر حقایق زبان فارسی نیست، زیرا در بندهای موصولی مفعولی آزاد معیار در زبان فارسی، سازۀ مشترک بین بند پایه و پیرو نمی‌تواند یک پرسش‌واژه باشد، زیرا در این شرایط جمله دارای خوانش سؤالی خواهد شد که این موضوع برخلاف یافته‏های چیتکو (ibid) است. دیگر نتایج این پژوهش نشان دادند که ویژگی‌های بند موصولی مفعولی در زبان فارسی مانند یکسان بودن نظام حالت، نقش دستوری و نقش معنایی گروه اسمی مشترک بین بند پایه و پیرو، حاکی از اشتراک این سازه بین بندهای پایه و پیرو و همچنین اشراف چندگانۀ دو فعل واژگانی بر آن است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


بهرامی، کاوه. (1392). بررسی رده‌شناختی راهبردهای ساخت بند موصولی در زبانه‌ای فارسی و آلمانی. پژوهش‌های زبان‌شناختی در زبان‌های خارجی. 3(1)، 61-76.
doi: 10.22059/jflr.2013.53763
پورفرد، احسان هادی؛ رضایی، عباسعلی (1387). پایان‌نامه کارشناسی ارشد درباره نقش مؤلفه معنایی جانداری در پردازش بندهای موصولی مفعولی در زبان فارسی. دانشگاه تهران: تهران.
خوردبین، سارا؛ گلفام، ارسلان (1393). ساخت بند موصولی در زبان فارسی: رویکردی شناختی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
ساداتی نوش‌آبادی، سید مهدی؛ سبزواری، مهدی؛ صبوری، نرجس بانو؛ انوشه، مزدک (1399). ادغام متقارن در نحو زبان فارسی براساس شواهدی از جمله‌های هم‌پایه‌ پرسش‌واژه‌ای دارای حرکت موازی. زبان پژوهی، 12(36)، 7-36.
doi: 10.22051/jlr.2020.26101.1699
سجادی، شهره سادات، صحرایی، رضامراد (1397). سلسله‌مراتب دسترسی گروه اسمی: فراگیری بندهای موصولی در زبان فارسی. پژوهش‌های زبانی. 1(9)، 21-38.
doi: 10.22059/jolr.2018.66648
صادقی، شهره، رقیب‌دوست، شهلا (1399). نقش مقوله دستوری گروه اسمی درونی در پردازش بندهای موصولی فاعلی و مفعولی در زبان فارسی. علم زبان
doi: 10.22054/ls.2020.41533.1216
صلح‌جو، علی (۱۳۸۶)، نکته‌های ویرایش، تهران: نشر مرکز، چاپ چهارم.
محمودی، سولماز (1392). ساخت نحوی بدل و بند موصولی توضیحی در زبان فارسی. زبان و زبان شناسی دوره نهم پاییز و زمستان 1392 شماره 18.
محمودی، سولماز (1394). بررسی نحوی بندهای موصولی در زبان فارسی: فرایند حرکت بند. جستارهای زبانی، مرداد و شهریور 1394، شماره 3، 241-269.
فرشیدورد، خسرو (1388). دستور مفصل امروز. تهران: سخن.
علیزاده، علی، خالقی‌زاده، شراره (1394). به‌کارگیری بندهای موصولی فاعلی - فاعلی و فاعلی - مفعولی: مقایسه‌ی نوشتار فارسی‌آموزان عربی‌زبانِ سطح میانی و پیشرفته. پژوهش‌نامه آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان، 4 (شماره یک - پیاپی 9)، 59-78.
کریمی، یادگار؛ واعظی، هنگامه (1397). ادغام موازی، اشراف چندگانه و ساختار هم‌پایگی پرسش‌واژه‌ای. پژوهش‌های زبانی، سال 9، شماره‌ 1، بهار و تابستان 1397، 39-58.
ماهوتیان، شهرزاد (1996). دستور زبان فارسی از دیدگاه رده‌شناختی. ترجمه مهدی سمائی. تهران: نشر مرکز.
نعمت‌زاده، شهین، روشن، بلقیس، غیاثیان، مریم‌السادات و غفاری، مهران (1392). سطوح پیچیدگی بندهای موصولی فاعل - فاعل و فاعل - مفعول در کودکان فارسی‌زبان 3 تا 6 ساله. جستارهای زبانی 4 (16)، 221-244.
Abney, Steven (1987). The English noun phrase in its sentential aspect, Doctoral dissertation. MIT. Cambridge: USA.
Anderson, R.(2009). Grammar Teaching Unit –Relative Clauses. English 215C, Helt, CSUS.
Annas, V.(2004). Relative Clauses: Introducing Relative Clause Types According to Order of Difficulty and Frequency. Retrieved from: tailieudayhoc.com/download.aspx?id=1667478&type=-1.
Baker, Mark C. (1988): Incorporation: A Theory of Grammatical Function Changing. University of Chicago Press. Chicago, IL.
Bresnan, Joan, and Grimshaw, Jane (1978). “The syntax of free relatives in English,” Linguistic Inquiry 9:331–91.
Bury, Dirk (2003). “Phrase structure and derived heads,” PhD thesis, University College London.
Caponigro, Ivano (2003). “Free not to ask: On the semantics of free relatives and wh-words cross-linguistically,” PhD thesis, University of California, Los Angeles.
Celce-Murcia, M. & Larsen-Freeman, D.(1999).The Grammar Book: An ESL/EFL Teacher's Course. Boston, MA: Heinle&Heinle.
Chomsky, Noam (1995). The Minimalist Program. Cambridge, MA: MIT Press.
Chomsky, Noam (2000). Minimalist inquiries: The framework. In Step by step: Essays on minimalist syntax in honor of Howard Lasnik, ed. by Roger Martin, David Michaels, and Juan.
Chomsky, Noam (2001). ‘Derivation by Phase’, in M. Kenstowicz (ed.), Ken Hale: A Life in Language. Cambridge, Mass.: MIT Press, 1–52.
Citko, Barbara (2000). “Parallel merge and the syntax of free relatives,” PhD thesis, Stony Brook University.
Citko, Barbara (2002). “(Anti)reconstruction effects in free relatives: a new argument against the comp account,” Linguistic Inquiry 33:507–11.
Citko, Barbara (2003). ATB wh-questions and the nature of Merge. In Kadowaki and Kawahara (eds.), Proceeding of the 33rd North East Linguistic Society. Amherst: GLSA Publication, 87–102.
Citko, Barbara (2005). ‘On the nature of Merge: External Merge, Internal Merge, and Parallel Merge’, Linguistic Inquiry 36: 475–96.
Citko, Barbara (2008a). “Small clauses reconsidered: not so small and not all alike,” Lingua 118:261–95.
Citko, Barbara (2011b). Symmetry in Syntax: Merge, Move and Labels. Cambridge: Cambridge University Press.
Comrie, B.(1996). Language Universals and Linguistic Typology: Syntax and Morphology. Oxford: Blackwell Publishers.
Donati, Valentina (2006). “On wh-head movement,” in Cheng and Corver (eds.), pp. 21–46.
Douglas-Brown, Denise (1996). In search of syntactic symmetry: on the parallels between clausal and nominal hierarchical structure (PhD thesis). University of Durham. Durham: UK.
Epstein, Samuel; M.Groat, Erich; Kawashima, Ruriko; and Kitahara, Hisatsugu (1998). A derivational approach to syntactic relations. New York: Oxford University Press.
Gartner, Hans-Martin (1999). Phrase linking meets minimalist syntax. In Proceedings of the Eighteenth West Coast Conference on Formal Linguistics, ed.by Sonya Bird, Andrew Carnie, Jason D.Haugen, and Peter Norquest, 159–169.Somerville, Mass.: Cascadilla Press.
Gračanin-Yüksek, Martina (2007). About sharing (PhD thesis). MIT. Cambridge: USA.
Gračanin-Yüksek, Martina (2008). “Free relatives in Croatian: arguments for the COMP Account,” Linguistic Inquiry 39:275–94.
Groos, Anneke and van Riemsdijk, Henk)1981). “Matching eff ects in free relatives: a parameter of core grammar,” in Belletti, Brandi and Rizzi (eds.), pp. 171–216.
Grosu, Alexander ( 2003). “A unified theory of ‘standard’ and ‘transparent’ free relatives,” Natural Language and Linguistic Theory 21:247–331.
Grosu, Alexander and Landman, Fred (1998). “Strange relatives of the third kind,” Natural Language Semantics 6:125–70.
Grosz, Patrick (2009). Movement and agreement in right-node raising constructions (unpublished manuscript) MIT. Cambridge: USA.
Hiraiwa, Ken (2005). Dimensions of symmetry in syntax: agreement and clausal architecture (PhD thesis). MIT. Cambridge: USA.
Johnson, Kyle (2000). ‘Few Dogs Eat Whiskas or Cats Alpo’, in K. Kusumoto and E. Villalta (eds), University of Massachusetts Occasional Papers in Linguistics 23: Issues in Semantics. Amherst, Mass.: GLSA, 59–82.
Johnson, Kyle (2007). “LCA+Alignment=RNR,” Handout of a talk presented at the Workshop on Coordination, Subordination and Ellipsis, Tubingen, June 2007. (ed.) 2008. Topics in Ellipsis. Cambridge: Cambridge University Press.
Kayne, R. (1994). The anti-symmetry of syntax. Linguistic Inquiry Monograph Twenty-Five. Cambridge: MIT Press.
Keenan, E. L., & Comrie, B. (1977). Noun phrase accessibility and universal grammar, Linguistic inquiry, 8(1), 63-99.
Larson, Richard (1987). “Missing prepositions and the analysis of English free relative clauses,” Linguistic Inquiry 19:239–66.
Larson, Richard (1998). “Free relative clauses and missing P’s: reply to Grosu,” manuscript, Stony Brook University.
Riemsdijk, Henk van (1998). “Trees and scions – science and trees,” manuscript, Fest-Web-Page for Noam Chomsky.
Riemsdijk, Henk van (2000). “Free relatives inside out: transparent free relatives as grafts,” Proceedings of the 8th Annual Conference of the Polish Association for the Study of English.
Riemsdijk, Henk van (2006a). “Free relatives,” in Everaert, Martin and van Riemsdijk, Henk (eds.). The Blackwell Companion to Syntax: Vols I–V. Malden/Oxford: Blackwell Publishing., pp. 338–82.
Schelfhout, Carla, Coppen, Peter-Arno and Oostdijk, Nelleke ( 2004). “Transparent free relatives,” in Blaho, Vicente and de Vos (eds.), pp. 81–90.
Starke, Michal (2001). Move dissolves into Merge: A theory of locality (PhD thesis). University of Geneva. Geneva: Switzerland.
Vonk; Mak, W. M & Schriefers, H. (2006). Animacy in processing relative clauses: The hikers that rocks crush. Journal of Memory and Language, 54(4), 466–490. https://doi.org/10.1016/j.jml.2006.01.001.
Wilder, Chris (1999a). Transparent free relatives. In Shahin, Blake, and Kim (eds.), Proceedings of the Seventeenth West Coast Conference on Formal Linguistics, pp. 685–99, Stanford: CSLI Publications.
Wilder, Chris (1999b). Right node raising and the LCA. In Proceedings of the Eighteenth West Coast Conference on Formal Linguistics, ed.by Sonya Bird, Andrew Carnie, Jason D. Haugen, and Peter Norquest, 586–598.Somerville, Mass.: Cascadilla Press.
Wilder, Chris (2008). Shared constituents and linearization. In Topics in Ellipsis, ed. by Kyle Johnson. pp. 229-258.
Windfuhr, G.L.(1979). Persian Grammar: History and State of its Study. Mouton Publisher, USA.
Zhang, Niina (2004). Move is Remerge. Language and Linguistics, 5 (1).189-209.