واکاوی مؤلفه‌های گفتمان‌مدار و میزان رازگونگی متن قراردادهای تسهیلات بانکی از منظر تحلیل گفتمان حقوقی و بُعد شناختی گفتمان

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان، زنجان، ایران
2 استاد گروه زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
3 استادیار گروه زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
4 استادیار گروه زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان، زنجان، ایران
چکیده
مقالۀ پیش‌رو با هدف واکاوی تحلیل گفتمان حقوقی قراردادهای تسهیلات بانکی گردآوری شده است. مسئلۀ این پژوهش عبارت است از تأملی بر تحلیل گفتمان حقوقی متون قراردادهای مرابحه، جُعاله، مشارکت مدنی و فروش اقساطی در گسترۀ زبان‌شناسی حقوقی با استفاده از راهبرد بررسی مؤلفه‌های گفتمان‌مدار براساس الگوی ون لیوون (1996)، درنگی بر رازگونگی و مطالعۀ ابعاد شناختی گفتمان جاری در متون یادشده تا منابع ایجاد ابهام در این متون شناسایی شود. جهت ارزیابی فرضیات پژوهش با به‌کارگیری روش کیفی تحلیل گفتمان، مؤلفه‌های گفتمان‌مدار الگوی ون لیوون استخراج، میزان رازگونگی متن وانواع گونه‌های القایی در هر یک از بندهای قراردادهای مذکور شناسایی شده، بسامد و درصد وقوع آن‌ها استخراج شد. نتایج بهدستآمده بیانگر وجود مؤلفه‌های گفتمان‌مدار صریح و پوشیده و رازگونگی در متن قراردادهای بیان شده است. کم‌ترین بسامد مؤلفه‌های صریح در قرارداد جعاله با بیست عدد و بیشترین درصد رازگونگی نیز در متن همین قرارداد به میزان 81.3 درصد دیده شد. بیشترین تعداد گونۀ القایی مبتنی‌بر تهدید نیزدر قراردادهای مرابحه و جُعاله با یازده عدد ملاحظه شد. از مجموع واکاوی‌های به‌عمل آمده چنین استنتاج می‌شود با توجه به وجود مؤلفه‌های گفتمان‌مدار پوشیده و نیز رازگونگی در متن تمام قراردادهای تسهیلاتی اصلح است برای شفاف‌‌سازی متون از به‌کارگیری مؤلفه‌های پوشیده اجتناب کرد تا با کاهش میزان رازگونگی از ابهام متن نیز کاسته شود. نتایج این پژوهش کارشناسان حقوقی بانک‌ها را در نگارش متن قراردادهایی با کاربردی همه‌فهم‌تر از زبان حقوقی یاری‌رسان خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


 آقاگل‌زاده، فردوس .(1384) .«زبان‌شناسی قضایی (حقوقی): رویکردی نوین در زبان‌شناسی کاربردی». مجموعه مقالات نخستین همایش انجمن زبان‌شناسی ایران. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.ص 225-215.
 آقاگل‌زاده، فردوس .(1391). «توصیف و تبیین ساخت‌های زبانی ایدئولوژیک در تحلیل گفتمان انتقادی».پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی.دوره 3.شماره 2 (پیاپی 10 ).صص 19-1
 آقاگل‌زاده، فردوس .(1391) .زبان‌شناسی حقوقی. چاپ دوم، تهران، نشر علم.
 آقا گل زاده، فردوس.فرازنده پور، فائزه. (1395 ). الگوی خلاق آموزه‌های زبان‌شناسی در تحلیل آرا قضایی. تهران: انتشارات نویسه پارسی
 تقی پور، مرجان. (1394). «روش‌های اقناع وکلا در دادگاه‌های کیفری از بعد زبان‌شناسی حقوقی» .مجموعه مقالات دومین همایش ملی: زبان‌شناسی حقوقی:تحلیل گفتمان حقوقی. تهران: نشر نویسه پارسی.صص96-73
 جمشیدی ،سعید.( 1379).بانکداری اسلامی. تهران: انتشارات شکوه اندیشه
 حبیبی، حسن .( 1374 ). زبان حقوقی. مجله نامه فرهنگستان.س 1 ،ش 1.صص 37-13
 حلاج زاده بناب ،حسین.خلیفه لو،سید فرید .آقا گل زاده، فردوس.( 1397). «شیوه بازنمایی کنشگران اجتماعی در گفتمان زنان خواستار طلاق بر اساس الگوی ون لیوون ( 2008) ».جستارهای زبانی.دوره نهم.شماره 4. ( پیاپی46).صص 113-135
 شعیری،حمید رضا.(1392). تجزیه و تحلیل نشانه – معناشناختی گفتمان .چاپ سوم، تهران: انتشارات سمت.
 یارمحمدی لطف اله. (1383). گفتمان‌شناسی رایج و انتقادی. تهران: انتشارات هرمس.

References
- Coulthard , R.M.( 2000).“ Whose Text is it ? On the Linguistic Investigation of Authorship.” In Sarangi,S. and Coulthard,R.M.(Eds.).Discourse and Social Life. London : Longman ,270-87.
- Shuy,R.W. (2001).“Forensic Linguistics” , The Handbook of Linguistics ,Editing by Aronoff and JanieRees , Miller , Blackwell ,Oxford.
- Shuy,R.W. (2010).The language of defamation cases. Oxford University Press.
- Olsson, J. (2003). What is forensic linguistics? England: Nebraska Weselyan University.
- Olsson, J. (2009).Solving Crime through forensics. .India: Continuum International Publishing Group.
- Van Leeuwen, T. (2008). Discourse and Practice: New Tools for Critical Discourse Analysis. Oxford University Press .