هویت، شخصیت و مخاطب: رویکردی شناختی در خوانش رمان باقی‌مانده به‌قلم تام مک‌کارتی (2005)

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشجوی کارشناسی ارشد ادبیات و زبان انگلیسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
2 استادیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
3 استادیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه نیشابور، نیشابور، ایران.
چکیده
مقالۀ حاضر با رویکردی شناختی به تحلیل نقادانۀ استعارههای مفهومی بهعنوان نمودهای زبانی در متن که توسط لیکاف و جانسون (1980) ارائه شده است میپردازد. هدف اصلی، نشاندادن آن است که استعارههای مفهومی محدود به تجربیات جسمانیشدۀ ذهن نبوده، بلکه عوامل مهم دیگری همچون روابط زمانی، مکانی و اجتماعی هر موقعیت یا قالب در شکلگیری و کاربرد استعارهها دخیل هستند. بدین منظور، این مقاله متن ادبی را بهسبب ایجاد موقعیتها یا قالبهای متعدد در دو بعد متنی (شخصیتهای داستان) و فرامتنی (خواننده) بستری مناسب برای آزمون یافتهها و نظریات زبانشناختی مییابد. در این راستا، نظریۀ قالببنیاد بافتی پیتر استاکول (2002) بهعنوان ساختار روایی متن در روند خوانش و درک متن جهت بررسی مفهوم استعاری هویت و چگونگی نگاشت و دریافت آن توسط شخصیت و خواننده در رمان باقی‌مانده نوشتۀ تام مک‌کارتی (2005) استفاده میشود. ابتدا کلاناستعارۀ موجود در داستان در هر بافتی استخراج شده، سپس مطابقت آن با بافت غالب بررسی میشود؛ آنگاه مقاله به بعد فرامتنی پرداخته و تعامل شناختی خواننده با قالبهایی را که متن رمان فراروی او قرار میدهد تحلیل میکند. پژوهش مقایسهای بین استعارههای مفهومی که خواننده حین خواندن بدانها میرسد با استعارههای مفهومی راوی داستان، مقیدبودن استعارۀ مفهومی به شرایط بافت یا قالب را اثبات میکند. نتایج پژوهش نشان می‌دهند که مفهوم هویت شامل دو نگاشت استعاری متفاوت برای شخصیت و مخاطب است و هرکدام به درک متفاوتی از آن می‌رسند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


استاک‌ول، پ. (1393). بوطیقای شناختی. (م. گلشنی، مترجم). تهران: نشر علمی. (Cognitive Poetics: An Introduction).
افراشی، آ. (1397). استعاره و شناخت (فرمت epub). طاقچه: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
افراشی، آ.، مقیمی‌زاده، مم. (1393). استعاره‌های مفهومی در حوز‌ه‌ی شرم با استناد به شواهدی از شعر کلاسیک فارسی. زبان‌شناخت، 5(2)، 20-1.
رضایی، ح.، رفیعی، ع.، پردل، م. (1396). سازوکار‌های مفهومی دخیل در خوانش‌های گوناگون شعر از منظر شعرشناسی شناختی: مورد کامران رسول‌زاده. مجله‌ی زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان، 9(17)، 79-49.
رئیسی، ف.، افراشی، آ.، نعمت‌زاده، ش.، مقدسین، م. (1399). استعاره‌های مفهومی زمان در زبان فارسی: رویکردی شناختی-پیکره‌ای. فصلنامه‌ی مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران، 8(1)، 29-15.
صادقی، ل. (1392). طرح‌واره‌های متنی در ساخت شکل ﺟﺪﻳﺪی از «رﻣﺎن در داﺳﺘﺎن» با رویکرد شعر‌شناسی شناختی. جستار‌های ادبی، 46(3)، 109-88.
فرشی، و.، افراشی، آ. (1399). تفاوت‌ها و شباهت‌های مفهوم‌سازی غم در زبان خودکار و زبان شعر: رویکردی شناختی. جستارهای زبانی، 11(1)، 217-193.
قادری نجف آبادی، س. (1395). شعرشناسی شناختی و استعارات بدنی: الگوهای فرهنگی تفکر و زبان در بوستان سعدی. فصلنامه‌ی پژوهش‌های ادبی و بلاغی، 4(16)، 72-59.
References:
Afrashi, A. (2018). Metaphor and Cognition (epub format). Taghche: Institute for Humanities and Cultural Studies (ihcs). [In Persian].
Afrashi, A., Moghimi Zadeh, MM. (2014). “Conceptual metaphors in the field of shame based on evidence from classical Persian poetry”. Linguistic, 5(2), 1-20. [In Persian].
Farshi, V., Afrashi, A. (2020). “The differences and similarities of the conceptualization of sadness in poetic and non-poetic language: A cognitive and corpus-based study”. Language Related Research, 11(1), 193-217. [In Persian].
Ghaderi, S. (2016). “Cognitive poetics and body-part metaphors: The cultural models of language and thought in Bustan”. Journal of Literary and Rhetorical Research, 4(16), 59-72. [In Persian].
Grady, J. E. (2007). “Metaphor”. In The Oxford Handbook of Cognitive Linguistics. Edited by D, Geeraerts & H. Cuyckens. Oxford: Oxford University Press.
Joseph, S., & Linley, P. A. (2006). Growth following adversity: Theoretical perspectives and implications for clinical practice. Clinical psychology review, 26(8), 1041-1053.
Kövecses, Z. (2015). Where metaphors come from: Reconsidering context in metaphor. Oxford: Oxford University Press.
Lakoff, G., & Johnson, M. (2003). Metaphors we live by. London: University of Chicago press.
McCarthy, T. (2007). Remainder. New York: Vintage Books.
Raiisi, F., Afrashi, A., Nematzadeh, Sh., Moghadasin, M. (2020). “Conceptual metaphors of time in Persian: A cognitive and corpusbased approach”. Journal of Westerrn Iranian Languages and Dialects, 8(1), 15-29. [In Persian].
Rezaei, H., Rafiee, A., Pordel, M. (2017). “Conceptual mechanisms involved in multiple readings of poetry from the perspective of cognitive poetics: The case study of Kamran Rasoulzadeh”. Journal of Linguistics and Khorasan Dialects, 9(17), 49-79. [In Persian].
Sadeghi, L. (2013). “Textual schemata in constructing a new form of “novel-in-stories” through a cognitive poetic approach”. Journal of Literary Studies, 46(3), 88-109. [In Persian].
Stockwell, P. (2002). Cognitive Poetics: An Introduction. Translated by: Mohammadreza Golshani (1393). Elmi Publication. [In Persian].
Stockwell, P. (2002). Cognitive Poetics: An Introduction. London: Routledge.