بررسی میزان رضایت زبان‌آموزان از آموزشگاه‌های خصوصی زبان: تحلیل عاملی پرسش‌نامۀ سنجش کیفیت محیط‌های آموزشی اجوکوآل

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشیار آموزش زبان انگلیسی دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.
2 دانشجوی دکترای آموزش زبان انگلیسی دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
3 کارشناس ارشد مدیریتMBA ، دانشگاه پیام نور ، تهران، ایران.
چکیده
بی‏شک یکی از عواملی که به ارتقای سطح کیفی برنامه‏های آموزشی منجر می‏شود بررسی کیفیت آموزش از دیدگاه دریافت‏کننده‏‏های این خدمات است. در محیط‏های آموزشگاهی آموزش زبان انگلیسی نیز بنا به رقابت انکارناپذیری که در این حوزه وجود دارد کیفیت نقش تعیین‌کننده‌ای در انتخاب آموزشگاه زبان دارد. هدف پژوهش کنونی این است که نظرات زبان‏آموزان دریافت‌کنندۀ خدمات آموزش زبان انگلیسی را نسبت‌‏به میزان کیفیت خدمات آموزشی و امکانات آموزشگاه‏ها بررسی کند. یکی از مدل‏هایی که برای بررسی میزان کیفیت آموزش ارائه و دریافت‌شده مورداستفاده قرار می‌گیرد مدل اجوکوآل است که مخصوص مراکز آموزش عالی طراحی شده است. مدل اجوکوآل جهت ارزشیابی سطح کیفیت آموزش در مراکز آموزش عالی است که در تحقیق حاضر مورداستفاده قرار گرفته است و در قالب پنج جنبه (امکانات فیزیکی، کادر علمی، خروجی یادگیری، پاسخ‌گویی، و توسعۀ شخصیتی) و 28 آیتم مجزا به‌شکل یک پرسش‌نامه درآمده است. مدل ارزیابی کیفیت آموزشی اجوکوآل از مدل دیگری که کیفیت خدمات را بررسی می‌کند مستخرج شده است به‌نام سروکوآل[1] که به بررسی کیفیت خدمات ارائه و دریافت‌شده می‌پردازد. سروکوآل را نیز می‌توان بخشی از حوزۀ بررسی کیفیت به‌نام مدیریت کیفیت جامع (Total Quality Management) دانست که عبارت است از «یک سیستم و فلسفۀ منطقی برای [ایجاد] تغییر و مدیریت کیفیت در مؤسسات آموزش عالی» (Hammersley & Pinnington, 1999). از آنجایی که پرسش‌نامۀ اجوکوآل متناسب با شرایط آموزش عالی طراحی شده است برخی از آیتم‏های آن که با بافت آموزشگاهی آموزش زبان انگلیسی تناسب نداشت با نظر متخصصان حذف شد و تعداد آیتم‏های آن از 28 آیتم به 23 آیتم تقلیل یافت. سپس این پرسش‌نامه به زبان فارسی ترجمه شد. ایدۀ کلی این مدل بررسی کیفیت آموزش بررسی انتظارات مشتریان از کیفیت آموزش دریافت شده و همچنین تجربۀ آنان از خدمات دریافت شده است و فاصلۀ بین این دو نشان‌دهندۀ میزان رضایت مشتری شمرده می‌شود. هرچقدر انتظارات بیشتر و کیفیت کم‌تری تجربه شود سطح کیفیت کم‌تر به‌دست می‌آید و هر چقدر تجربۀ خدمات دریافت‌شده بهتر از حد انتظار مشتری باشد کیفیت آموزشی بالاتر تخمین زده می‌شود. شرکت‏کننده‏های این تحقیق 254 زبان‏آموز یک آموزشگاه خصوصی آموزش زبان انگلیسی هستند که پس از دریافت پرسش‌نامه‏ها 200 پرسش‌نامه موردتأیید قرار گرفت و استفاده شد. با توجه به اینکه این تحقیق در دو فاز کمی و کیفی اجرا شده است، پس از بررسی‏های کمّی پرسش‏نامۀ مذکور از طریق تحلیل عاملی در نرم‏افزار ایموس و بررسی برازش این مدل در بافت آموزشگاهی، تعدادی از شرکت‏کننده‏ها که تمایل خود را به حضور در مصاحبه اعلام کرده بودند به مصاحبه دعوت شدند. سپس، محققان براساس کدبندی نظریۀ زمینۀ موضوعات مطرح‌شده توسط مصاحبه‌شوندگان را موردبررسی قرار دادند و رابطۀ بین بخش‏های مختلف پرسش‌نامه و کیفیت آموزشی را بررسی کردند. نتایج حاصله از بخش کمی این تحقیق در دو شاخص مؤید برازش مدل ارائه شده است (RMSEA و CFI) و در دو شاخص دیگر شاخص‏های برازش در سطح مطلوبی قرار نداشتند (مقدار p برای Chi‑square و CMIN/DF). ضمن اینکه بار عاملی برای همۀ آیتم‏های این پرسش‌نامه قابل‌قبول اعلام شدند و ضرایب هم‌بستگی بین جنبه‏ها نیز در بازۀ مناسبی قرار داشتند. درنتیجه جهت تعمیق نتایج کمی به‌دست آمده مصاحبه‏ها نقش مهم‌تری پیدا کردند. در مصاحبه‏ها نیز عمدتاً این مدل پذیرفته‌شده اعلام شد، ولی برخی از جنبه‏های این پرسش‌نامه زیر سؤال رفت ازجمله ارتباط رشتۀ آکادمیک کادر آموزشی با آموزش زبان انگلیسی. آن‏ها با توجه به تجربه‌ای که در دریافت خدمات آموزش زبان انگلیسی از دانشجویان رشته‏های غیرمرتبط داشته‌اند، عمدتاً این دو عامل را غیرمرتبط دانستند. همچنین، مصاحبه‌شونده‏ها عوامل دیگری را نیز بر کیفیت مراکز آموزش زبان انگلیسی افزودند که در این تحقیق موردبررسی قرار گرفت. عوامل افزوده‌شده عبارت بودند از اهمیت تعیین سطح زبان‏آموزان (که هیچ جایگاهی در مدل اجوکوآل نداشت) قبل از ورود به کلاس‏ها، هم‏خوانی سن زبان‏آموزان سر کلاس (که در آموزش عالی با توجه هم‌سن بودن دانشجویان چنین چالشی وجود ندارد یا بسیار ضعیف است)، وجود مشاوره‏های زبانی مستمر و در دسترس در محیط آموزشی و همچنین ارزیابی‏های و گزارش‏های منظم از روند رشد زبانی زبان‏آموزان. هر یک از این پیشنهادات را می‌توان درنهایت با درنظر گرفتن ملاحظات مربوطه به این مدل جهت استفاده در مراکز آموزش زبان افزود. ابعاد کیفیت آموزشی در پرسش‏نامۀ مذکور بررسی و پیشنهاداتی در جهت حذف خلل‏های موجود با توجه به شرایط مربوط به این بافت آموزشی ارائه شد. با توجه به گستردگی کار آموزشگاه‏ها و استقبال زیاد از این خدمات آموزشی، ضرورت ایجاد مدل مخصوصی برای بررسی کیفیت در مراکز آموزش زبان انگلیسی در این تحقیق به‌شدت احساس شد و پیشنهاد می‌شود محققان این حوزه مدل بررسی کیفیت را برای این بافت طراحی و ارائه کنند. این پیشنهاد به‌دلیل تفاوت‏های زیادی که در دو بافت آموزش عالی و آموزشگاه‏های بخش خصوصی وجود دارد داده شده است و می‌تواند موضوع یک کار تحقیقاتی دیگر باشد.


[1] این واژه از ترکیب دو واژه انگلیسی service به معنی خدمات و quality به معنی کیفیت می باشد و به معنی «کیفیت خدمات» می باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Andaleeb, S., & Conway, C. (2006). Customer Satisfaction in the Restaurant Industry. Journal of Services Marketing. 20, 3-11.
Chalmers, D. (2010). National Teaching Quality Indicators Project-Final Report Rewarding and Recognizing Quality Teaching in Higher Education Through Systematic Implementation of Indicators and Metrics on Teaching and Teacher. Centre for the Advancement of Teaching and Learning (M401). The University of Western Australia.
Chulani, S., & Boehm, B. (1999). Modeling software defect introduction and removal: COQUALMO (COnstructive QUALity MOdel). Technical Report USC-CSE-99-510, University of Southern California, Center for Software Engineering.
Crawford, F. (1991). Total Quality Management. Committee of Vice-Chancellors and Principals. Occasional paper, London.
Dromey, R. G. (1995). A model for software product quality. IEEE Transactions on software engineering, 21(2), 146-162.
Hair, J.F. Jr, Anderson, R.E., Tatham, R.L. & Black, W.C. (1998), Multivariate Data Analysis, Improvement Groups. The TQM Magazine, 11(1), 29-34.
Harvey, L. (2004), “The Power of Accreditation: Views of Academics”, Accreditation Models in Higher Education Experiences and Perspectives, ENQA, Helsinki, ENQA Workshop Reports 3, available at: www.enqa.eu/files/workshop_material/UK.pdf
NJ. Hammersley, G., & Pinnington, A. (1999). Employee Response to Continuous Hart, C. W., & Casserly, G. D. (1985). Quality: A Brand-New, Time-Tested Strategy. Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 26(3), 52-63.
Khan, A. A., Tareen, N. A. K., & Jadoon, S. (2018). Impact of SERVQUAL and Interaction Quality on Customer Satisfaction and Delight in Transportation Services. Journal of Scientific Research and Reports, 1(11).
Manuel, N. (2008). Customer Perception of Service Quality at the Business Studies Unit of the Durban University of Technology (Doctoral Dissertation).
Mahapatra, S. S., & Khan, M. S. (2007). A Neural Network Approach for Assessing Quality in Technical Education: An Empirical Study.
McEwen, M. (2004). Considerations in Determining Soil Quality and a Conceptual Strategy for the Appraisal, Maintenance and Improvement of Soil Quality. The Evolution of Herbicide Resistance. pdf http://www. phasm. co. uk.
Mosadeghrad, M. (2014). Why TQM Programmes Fail? A Pathology Approach. The TQM Journal, 26(2), 160-187.
Narang, R. (2012). How do Management Students Perceive the Quality of Education in Public Institutions? Quality Assurance in Education, 20(4), 357-371.
Oliver, R. L. (1980). A Cognitive Model of the Antecedents and Consequences of Satisfaction Decisions. Journal of Marketing Research, 17(4), 460-469
Parry, S. (2017). Fit Statistics Commonly Reported for CFA and SEM. Cornell Statistical Consulting Unit: Cornell University.
Philip, G., & Hazlett, S. A. (1997). The Measurement of Service Quality: a New P‐C‐P Attributes Model. International Journal of Quality & Reliability Management.
Sahney, S. (2012). Designing Quality for the Higher Educational System: A Case Study of Select Engineering and Management Institutions in India. Asian Journal on Quality, 13(2), 116-137.
Sakthivel, P. B., Rajendran, G., & Raju, R. (2005). TQM Implementation and Students' Satisfaction of Academic Performance. The TQM Magazine, 17(6), 573-589.
Santana, S., Moreira, C., Roberto, T., & Azambuja, F. (2010). Fighting for Excellence: the Case of the Federal University of Pelotas. Higher Education, 60(3), 321-341.
Santos, G., Gomes, S., Braga, V., Braga, A., Lima, V., Teixeira, P., & Sá, J. C. (2019). Value Creation Through Quality and Innovation–a Case Study on Portugal. The TQM Journal.
Shahin, A. (2019). Quality and Innovation: How to Create Value for Customers by Value-Added Innovation. The TQM Journal.
Sirvanci, M. (1996). Are Students the True Customers of Higher Education? Quality Progress, 29(10), 99.
Terry, G., Hayfield, N., Clarke, V., & Braun, V. (2017). Thematic Analysis. The Sage Handbook of Qualitative Research in Psychology, 17-37
Zeithaml, V. A., Berry, L. L., & Parasuraman, A. (1988). Communication and control processes in the delivery of service quality. Journal of marketing, 52(2), 35-48.
اکبری رامین, بهشتی پرور میلاد, & کیانی غلامرضا (2017). ارائه الگوی کیفیت مدرس از دیدگاه ذی نفعان در آموزش زبان انگلیسی: ایجاد پرسش نامه.‎ دوماه نامه جستارهای زبانی 8(1). صص 23-47.
نوه ابراهیم, عبدالرحیم, کریمی, & وجیهه. (2006). بررسی رابطه مهارتهای سه‎ گانه مدیران گروههای آموزشی با کیفیت آموزشی. فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی, 12(1), 61-78.‎