رویکردی نوین به زباهنگ انتظارمندی در فرهنگ ایرانیان

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 استاد آموزش زبان انگلیسی، گروه زبان انگلیسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران/ کالج گلف، مسقط، عمان
2 دانشیار آموزش زبان فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
چکیده
انتظارمندی مفهومی شناختی و روانی است که تمایل به انتظار برای وقوع اتفاقات خوب یا بد بدون نیاز به تلاش یا فعّالیّت خاص در فرهنگ ایرانی را به تصویر می‌کشد. با توجّه به اهمّیّت انتظارمندی، بسامد به‌کارگیری بالای آن در گفتار ایرانیان و تأثیر آن بر رفتار و نگرش افراد، هدف از پژوهش کیفی و کاربردی حاضر بررسی زباهنگ (زبان+فرهنگ) انتظارمندی در پرتو الگوی مفهومی تحلیل زباهنگ به‌منظور واکاوی دقیق آن در فرهنگ ایران است. بدین‌منظور از طریق مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته از 435 نفر (285 زن و 150 مرد با سن 17 تا 64 سال) خواسته شد که نظر خود را دربارۀ جملاتی که نمایانگر زباهنگ انتظارمندی می‌باشند، بیان کنند. نتایج نشان داد که این زباهنگ در موقعیّت‌های عمومی و خصوصی رسمی/ غیررسمی، با بسامد بالا بیشتر در میان افراد با رابطۀ هم‌تراز و غیررسمی توسط هر دو جنسیت و توسط میان‌سالان و کهنسالان و افراد با طبقۀ اجتماعی پایین و متوسط به‌کار می‌رود. افراد با لحن‌های گوناگون این زباهنگ را با اهدافی مانند جلب توجّه، امید و دلداری دادن، تشویق به صبر، مسئولیّت‌گریزی، راحت‌طلبی، نصیحت، ارجاع مشکل به نیروهای برتر و ... به‌کار می‌برند و زباهنگ مذکور با بسامد بالا و هیجان مثبت/منفی نسبت به شنیدن این عبارات در سطح جامعه، نشان‌دهندۀ الگوهای فرهنگی اعتمادکاستگی، جمع‌گرایی، برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت، آرمان‌گرایی و انتظارمندی بالا در میان ایرانیان می‌باشد. با مداقه در این عبارات زبانی می‌توان افراد جامعه را نسبت به فرهنگ مستتر در آن‌ها آگاه ساخت و به سوی تعالی فرهنگی و شناخت ژن‌های معیوب جامعه گام برداشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اخترشهر، ع. (1402). آثار و نتایج فرهنگ انتظار در کلام امام علی علیه‌السلام و نهج‌البلاغه. مهدویت، 44(11)، 105-127. https://pajmahdavi.sinaweb.net/article_178495.html
ابراهیمی، ش.، پیش‌قدم، ر.، استاجی، ا. و امین‌یزدی، س. ا.. (1397). بررسی تأثیر تدریس مبتنی‌بر الگوی هَیَجامَد بر هیجانات زبان‌آموزان غیرفارسی‌زبان زن در ایران. جستارهای زبانی، 9(3)، 63-97. http://lrr.modares.ac.ir/article-14-102-fa.html
ابراهیمی، ش. و جهانی، ز. (1402). بررسی زباهنگ کارگریزی مدرسان در پرتو الگوی مفهومی تحلیل زباهنگ. زبان‌شناسی اجتماعی، 6(3)، 29-43. https://doi.org/10.30473/il.2023.67460.1594
الهی‌نژاد، ح. (1400). تحلیل کارکردگرایانۀ انتظار در تقویت روحیۀ مقاومت و پرهیز از روحیۀ شتاب‌زدگی. جامعۀ مهدوی، 2(1)، 37-56. https://doi.org/10.22081/jm.2021.61113.1028
پیش‌قدم، ر. (1391). معرفی «زباهنگ» به‌عنوان ابزاری تحوّل‌گرا در فرهنگ‌کاوی زبان. مطالعات زبان و ترجمه، 45(4)، 47-62.
پیش‌قدم، ر. و ابراهیمی، ش. (1403). بررسی زباهنگ دل‌نگرانی برای دیگری در ایرانیان: از هیچ‌دلی تا فرادلی. زبان‌پژوهی، 16(51)، 41-75. https://doi.org/10.22051/jlr.2023.40927.2203
پیش‌قدم، ر.، ابراهیمی، ش.، و العبدوانی، ت. (1402). طرّاحی وهنجاریابی پرسشنامۀ انرژی ّمعلم: گامی به سوی فرادلی. مطالعات زبان و ترجمه، 56(1)، 1-38. https://doi.org/10.22067/lts.2022.78969.1160
پیش‌قدم، ر.، ابراهیمی، ش. و طباطبائیان، م. س. (1398). رویکردی نوین به روان‌شناسی آموزش زبان. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
پیش‌قدم، ر. و نوروزکرمانشاهی، پ. (1394). ارتباط میان زبان، مذهب و فرهنگ: تحقیق و تدقیقی در کارکردهای لقب «حاجی» و واژه‌های وابسته در زبان فارسی. زبان‌پژوهی، 8(20)، 27- 51. https://doi.org/10.22051/jlr.2015.1859
پیش‌قدم، ر. و وحیدنیا، ف. (1394). کاربردهای «دعا» در فیلم‌های فارسی و انگلیسی در پرتو الگوی هایمز. جستارهای زبانی، 6(7)، 53-72. http://lrr.modares.ac.ir/article-14-4402-fa.html
پیش‌قدم، ر.، وحیدنیا، ف. و فیروزیان پوراصفهانی، آ (1393). نگاهی جامعه‌شناختی به کنش گفتاری نفرین: مقایسۀ زبان‌های فارسی و انگلیسی. مطالعات زبان و ترجمه، 47(2)، 45-72. https://doi.org/10.22067/lts.v47i2.35404
جوادیان، س. ر.، فتحی، پ.، بابائیان، ن. و فرهمند، م. (1399). مطالعۀ تطبیقی تقدیرگرایی در افراد دارای معلولیت و افراد غیرمعلول در شهر یزد. پژوهشنامۀ مددکاری اجتماعی، 7(25)، 71-100. https://doi.org/10.22054/rjsw.2021.63387.527
دارایی، س.، امینی‌فرد، ت. و نودهی، ک. (1401). بررسی تصویر عاشق در غزلیات سعدی. سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، 15(79)، 133-146. https://bahareadab.com/article_id/1357
درخشان، ع. (1399). بررسی تطبیقی مطالعات انجام شده در حوزۀ زباهنگ. مطالعات زبان و ترجمه، 53(4)، 1-29. https://doi.org/10.22067/lts.v53i4.88721
دهخدا، ع. ا. (1377). لغت‌نامۀ دهخدا. مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
زارع‌شاه‌آبادی، ا.، حاجی‌زاده میمندی، م. و کرم‌پور، ع. (1391). عوامل مؤثر بر نوگرایی در بین جوانان شهر شوشتر. مطالعات جامعه‌شناختی جوانان. 3(8)، 99-120. http://noo.rs/T8XR2
سعادتی، م.، روزبه، م. ر.، مرادخانی، ص. و نوری، ع. (1402). بررسی سیر تحول محتوای شعر فارسی انتظار در قرن معاصر. سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، 16(86)، 221-242. https://www.bahareadab.com/pdf/1466.pdf
صدرالحفاظی، س. م. (1394). بررسی شعر انتظار در ادبیات فارسی و جایگاه اشعار انتظار آیت‌الله غروی اصفهانی. سبک‌شناسی نظم و نثر زبان فارسی (بهار ادب)، 8(2)، 303-313. https://www.magiran.com/p1442095
صمدی، ق. ع. (1388). عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث. آموزش معارف اسلامی، 33(4)، 44-51.
عباسی، ط.، مقیمی، ب. و دستی‌گردی، ز. (1394). تبیین رابطه بین تقدیرگرایی و بهره‌وری نیروی انسانی. مطالعات منابع انسانی، 5(3)، 117-134. https://www.jhrs.ir/article_65714.html
علوی‌مقدم، م. و بهرامیان، ز. (1389). بررسی واژه‌شناختی زبان شعر انتظار. ادبیات پایداری، 1(2)، 219-237. https://sid.ir/paper/177294/fa
علیجانی، ر. (1385). زمان و زمینی برای تمرین. کانون آرمان شریعتی، 1002، 1- 13.
علی‌جباری، ح. (1398). تأملی جامع از مفهوم انتظار فرج و جایگاه آن اندیشۀ اسلامی. مطالعات مهدوی، 10(44)، 45-60. https://www.mahdimag.ir/article_198711.html
عمید، ح. (1389). فرهنگ فارسی عمید. فرهنگ‌نما.
لزگی، ع.، مینایی‌پور، م. و کرمی‌نیا، م. (1402). بررسی تأثیر ایمان و باور قلبی به فلسفۀ ظهور و غیبت بر فرهنگ انتظار دانششجویان دانشگاه تهران. مهدویت، 17(67)، 199-211. https://mashreqmag.sinaweb.net/article_185611.html
لگزیان، م. و یغما، س. (1389). شناسایی و تعیین میزان تأثیر عوامل مؤثر بر پذیرش بانک‌داری الکترونیک از دیدگاه مشتریان. دانش و توسعه، 17(34)، 1360169. https://doi.org/10.22067/pm.v17i34.27354
محمدی، ب. (1373). الگوهای فرهنگی خاموش. نامۀ علوم اجتماعی، 7(7)، 303-311. https://jnoe.ut.ac.ir/article_15619.html
مکارم شیرازی، ن. (1386). حکومت جهانی مهدی (عج). انتشارات نسل جوان.
مرزوقی، ر. و راضی، ا. (1398). فلسفۀ تربیتی انتظار: رویکردی به نقش مدارس در تربیت نسل منتظر. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 27(43)، 97-112. https://iej.ihu.ac.ir/article_204634.html
نصیری، ف، ایزدی‌معز، ش، فلاحی، ا. ح. و شمخانی، ا. (1390) . درونی‌کردن ارزش‌های اسلامی در میان دانش‌آموزان از دیدگاه مربیان تربیتی. مهندسی فرهنگی، 6(57)، 74- 85. https://www.magiran.com/p979244
Ebrahimi, S., Tabatabaian, M., & Al Abdwani, T. (2022). Enhancing the communicative skills of normal and mentally-challenged learners through emo-sensory textbooks. Journal of Business, Communication and Technology, 1(2), 1-12. http://dx.doi.org/10.56632/bct.2022.1201
Denissen, J. J. A., Luhmann, M., Chung, J. M., & Bleidorn, W. (2019). Transactions between life events and personality traits across the adult lifespan. Journal of Personality and Social Psychology, 116(4), 612-633. https://doi.org/10.1037/pspp0000196
Halliday, M. A. K. (2003). On language and linguistics. Continuum.
Hasanzadeh, S., & Shakeebaee, G. (2023). Use of cultulings in business communication: A case of flattery. Journal of Business, Communication & Technology, 2(1), 51-63. https://doi.org/10.56632/bct.2023.2105
Hofstede, G., Hofstede, G. J., & Minkov, M. (2010). Cultures and organizations: Software of the mind. McGraw-Hill.
Hymes, D. (1962). The ethnography of speaking. In T. Gladwin and W. C. Sturtevant (Eds.), Anthropology and human behavior (pp.15-53). Anthropological Society of Washington.
Hymes, D. (1967). Models of the interaction of language and social setting. Journal of Social Issues, 23(2), 8-28. https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.1967.tb00572.x
Hymes, D. (1972). Models of the interaction of language and social life. In J. J. Gumperz and D. Hymes (Eds.) Directions in sociolinguistics: The ethnography of communication (pp. 35-71), Rinehart & Winston.
Hymes, D. (2003). The interaction of language and social life. In C. B. Paulston, and R. G. Tucker (Eds.). Sociolinguistics: The essential readings (pp.30-47). Blackwell.
Hymes, D., & Gumperz, J. J. (1972). Directions in sociolinguistics: The ethnography of communication. Rinehart and Winston.
Jajarmi, H. (2019). The effect of word repetition on language comprehension and retention in light of emotioncy-based language instruction (EBLI): An event-related brain potential (ERP) study on semantic processing of a sentence (Unpublished doctoral dissertation). Ferdowsi University of Mashhad.
Kay, P., & Kempton, W. (1984). What is the Sapir‐Whorf hypothesis?. American Anthropologist, 86(1), 65-79. https://psycnet.apa.org/doi/10.1525/aa.1984.86.1.02a00050
Kovalenko, A., Traverse, T., & Hryshchuk, E. (2019). Images of own future of mothers having children with disabilities. Social Welfare: Interdisciplinary Approach, 8(2), 106-116. https://www.journals.vu.lt/social-welfare/article/view/28338
Laitinen P. (1994). Elderly patients' and their informal caregivers' perceptions of care given: the study-control ward design. Journal of Advanced Nursing, 20(1), 71–76. https://doi.org/10.1046/j.1365-2648.1994.20010071.x
Little, D. (2000). Learner autonomy and human interdependence: some theoretical and practical consequences of a social-interactive view of cognition, learning and language. In B. Sinclair, I. McGrath and T. Lamb (eds), Learner autonomy, teacher autonomy: future directions (pp. 15-23), Longman/Pearson Education.
Neissi, S., & Hussin, H. (2017). Beyond expectations: Autonomy and the Iranian postgraduate students in Malaysian public universities. International Journal of Applied Linguistics & English Literature, 6(7), 353-357. https://doi.org/10.7575/aiac.ijalel.v.6n.7p.353
Pishghadam, R. (2015, October). Emotioncy in language education: From exvolvement to involvement. The 2nd Conference of Interdisciplinary Approaches to Language Teaching, Literature, and Translation Studies. Mashhad, Iran.
Pishghadam, R. (2024). Emotional-cognitive dynamics of “waitance”: Unraveling its relationship with teaching burnout. Journal of Cognition, Emotion and Education, 2(1), 66–75. https://doi.org/10.22034/cee.2024.189873
Pishghadam, R., & Ebrahimi, S. (2024). Cultuling: A novel approach to examining Iranians' cultural memes (Second edition). Lulu Press.
Pishghadam, R., Ebrahimi, S., & Derakhshan, A. (2020a). Cultuling analysis: A new methodology for discovering cultural memes. International Journal of Society, Culture and Language, 8(2), 17-34. https://www.ijscl.com/article_43256.html
Pishghadam, R., Ebrahimi, S., Naji Meidani, E., & Derakhshan, A. (2020b). An introduction to cultuling analysis in light of variational pragmatics: A step toward euculturing. Journal of Research in Applied Linguistics, 11(2), 44-56. https://doi.org/10.22055/rals.2020.15945
Pishghadam, R., Ebrahimi, S., Rajabi Estarabadi, A., & Parsae, A. (2023). Emotions and success in education: From apathy to transpathy. Journal of Cognition, Emotion and Education, 1(1), 1-16. https://doi.org/10.22034/cee.2023.172495
Pishghadam, R., Jajarmi, H., & Shayesteh, S. (2016). Conceptualizing sensory relativism in light of emotioncy: A movement beyond linguistic relativism. International Journal of Society, Culture & Language, 4(2), 11-21. https://www.ijscl.com/article_17611.html
Smith, R. C. (2008). Learner autonomy (Key concepts in ELT). ELT Journal, 62(4),395-397. https://doi.org/10.1093/elt/ccn038
Trompenaars, F., & Hampden-Turner, C. (2011). Riding the waves of culture: Understanding cultural diversity in business. Nicholas Brealey Publishing.
Vygotsky, L. (1978). Mind in society. Presidents and Fellows of Harvard College.
Vygotsky, L. (1986). Thought and language. MIT Press.

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از 22 تیر 1404