نقش نام‌گذاری در شکل‌دهی جهان‌بینی متون (بررسی مؤلفه نام‌دهی‌های هاج، کرس، ون لیوون و جفریز؛ مطالعه موردی قرآن)

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشگاه کاشان
2 استاد مدعو دانشگاه کاشان
چکیده
این مقاله با هدف بررسی تأثیر بنیادین نام­گذاری بر شکل­دهی ایدئولوژی متون به­ویژه قرآن کریم، انجام شده است. مسأله این پژوهش، این است که چگونه نام‌گذاری به­عنوان یک فرایند زبانی بنیادین در چارچوب رویکردهای هاج و کرس (1996)، ون لیوون (2008) و لسلی جفریز (2010)، نقش محوری در ساخت معنا، هویت‌بخشی و اعمال قدرت ایفا می‌کند. هم­چنین، پژوهش به­دنبال بررسی مؤلفه‌ نام­گذاری در قرآن و دستاوردهای آن در تبیین جهان‌بینی حاکم بر این متن است. برای ارزیابی فرضیات، این جستار با روش تحلیل گفتمان انتقادی و با هدف بررسی رویکردهای هاج، کرس، ون لیوون و جفریز دربارۀ مؤلفۀ نام‌دهی به کاربست عملی این نظریه‌ها بر متن قرآن پرداخته شده تا جهان‌بینی نهفته در این متن و رویکرد قرآن در زمینه نام­گذاری تبیین شود. نتایج به­دست آمده، نشان می­دهد که فرآیند نام­گذاری در رویکرد هاج و کرس، ابزاری ایدئولوژیک برای ترویج و تثبیت باورهای خاص است. در مقابل، ون لیوون نام­گذاری را فرایندی هویتی و ابزاری برای تعامل و ساخت معنا در بافت‌های اجتماعی می‌داند. جفریز نیز با تلفیق عناصر صریح (ایدئولوژی) و غیرصریح (زبان ادبی)، نام­گذاری را ابزاری برای تولید و بازتولید گفتمان‌های ایدئولوژیک می‌شمارد. بررسی نام­گذاری در قرآن نشان می‌دهد که علاوه بر عوامل ایدئولوژیک، هویتی و زبانی، عواملی چون رابطه مضمون با نام­گذاری، تقدم و تأخر محتوا بر نام­گذاری و رابطه کنش، فرآیند و ساختار بر نام­گذاری نیز در این فرایند مؤثر هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


1 .The Holy Quran.
2. Baker, Mona. (2018). In other words: A coursebook on translation. London: Routledge.
3. Derrida, Jacques. (1989). The structure, sign, and play in the discourse of the human sciences. Illinois: University of Chicago Press.
4. Fatuhi, Mahmoud. (2012). Stylology of theories, approaches and methods. Tehran: Sokhn. [In Persian].
5. Haider, Sham. (2018). Language, identity, and resistance in the digital age. Cambridge: Cambridge University Press.
6. Hodge, R., & Kress, G. (1983). Language in education. London: Routledge.
7. ------------------- (1985). Language as coded power: The semiotics of persuasion. London: Routledge.
8- ------------------- (1988). Social semiotics. Cambridge: Polity Press.
9- ------------------- (1993). Critical discourse analysis. London: Routledge.
10. Ibn Kathir, Ismail Ibn Umar. (1992). Tafsir of Ibn Kathir. Beirut: Dar al-Marafa for printing and publishing and distribution. [In Arabic].
11. Ismail, Ezzaldin. (1974). Poetry in the framework of Asr al-Thuri. Beirut: Dar al-Qalam. [In Arabic].
12. Jeffries, Leslie. (2010). Critical Stylistics: the Power of English. London: Palgrave Macmillan.
13. ------------------- (2023). Critical stylistics. Translator. Alireza Nabilou and Fereshte Dadkhah. Tehran: Amir Kabir. [In Persian].
14. Kress, G. (1989). Linguistic processes in sociocultural practices. New York: Routledge.
15. Ragheb Esfahani, Hossein bin Mohammad. (2009). Al-Mufardat fi Gharib al-Qur'an. Beirut: Dar al Qalam. [In Arabic].
16. Al-Razi, Fakhreddin. (1210). Mufatih al-Ghaib. The third edition. Beirut: Dar Ehiya al-Traath al-Arabi. [In Arabic].
17. Simpson , A. Weiner, E.S.C. (1989) .The Oxford English Dictionary. Oxford: University Press Oxford.
18. Tabatabai, Mohammad Hossein. (1995). Al-Mizan fi Tafsir al-Qur'an, vol. 20. Qom. The community of teachers of Qom seminary. Tehran: Islamic Publications Office. [In Persian].
19. Van Leeuwen, T. (2008). Discourse and power. London: Routledge.
20. Yahyawi, Rashid. (1998). Modern Arabic poetry. A study in al-Manjaz al-Nasi. Beirut: El Dar al-Bayda. [In Arabic].

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از 22 تیر 1404