ترتیب‌واژه در زبان ارمنی‌ شرقی برمبنای نظریۀ سوی انشعاب درایر

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
2 دانشیار زبان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
چکیده
ترتیب‌واژه در پژوهش حاضر با هدف تعیین ردۀ زبانی زبان ارمنی‌ شرقی نسبت‌به گروه‌ زبان‌های «اروپا ـ آسیا» و «جهان» برمبنای «نظریۀ سوی انشعاب» درایر (1992) مورد توجه قرار گرفته است. درایر (1992) در این مقاله با عنوان «هم‌بستگی‌های ترتیب‌واژه گرینبرگی»، 23 جفت هم‌بستگی «هم‌الگو با فعل» و «هم‌الگو با مفعول» را برای تعیین ترتیب‌واژه در زبان‌ها معرفی کرده و نیز «نظریۀ هسته ـ وابستۀ» گرینبرگ (1963) را موردانتقاد قرار داده و با ارائۀ «نظریۀ سوی انشعاب» به این نتیجه رسیده است که زبان‌ها تمایل دارند راست ـ انشعاب یا چپ ـ انشعاب باشند. بر این مبنا در پژوهش حاضر بر روی زبان ارمنی‌ شرقی برآنیم تا به پرسش‌ زیر بپردازیم: زبان ارمنی‌ شرقی در مقایسه با زبان‌های اروپا ـ آسیا و همچنین در مقایسه با زبان‌های جهان به کدام‌یک از رده‌های مفعول ـ فعل یا فعل ـ مفعول‌ تعلق دارد؟ در رسیدن به هدف پژوهش، نوزده جفت از هم‌بستگی‌های درایر که در گونۀ ارمنی‌ شرقی دارای مصداق هستند، با استناد بر داده‌های زبانیِ گردآوری‌شده به روش مصاحبه و نیز از متون مکتوب این گونۀ زبانی، موردبررسی قرار گرفته‌اند. نتایج پژوهش نمایانگر آن است که زبان ارمنی‌ شرقی نسبت‌به زبان‌های «اروپا ـ آسیا»، چهارده مؤلفه از مؤلفه‌های زبان‌های با ترتیب مفعول ـ فعل قوی و پانزده مؤلفه از مؤلفه‌های زبان‌های با ترتیب فعل ـ مفعول قوی و در مقایسه با زبان‌های «جهان»، چهارده مؤلفه از مؤلفه‌های زبان‌های با ترتیب مفعول ـ فعل‌ قوی و 14 مؤلفه از مؤلفه‌های زبان‌های با ترتیب فعل‌ ـ مفعول قوی را دارد. نتایج همچنین نشان می‌دهند که ارمنی‌ شرقی در مقایسه با زبان‌های «اروپا ـ آسیا» به زبان‌های با ترتیب فعل ـ مفعول قوی و در مقایسه با زبان‌های «جهان»، به هر دو گروه زبان‌های با ترتیب مفعول ـ فعل قوی و فعل ـ مفعول قوی گرایش دارد. برمبنای نتایج پژوهش می‌توان اذعان داشت که زبان ارمنی‌ شرقی برخلاف ادعای درایر (1992) تمایل به راست ـ انشعاب بودن یا چپ ـ انشعاب بودن ندارد و می‌توان وضعیتی بین این دو یعنی ردۀ «بینابین» را به‌عنوان رده‌ای مستقل برای ارمنی‌ شرقی درنظر گرفت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


• دبیرمقدم، م. (1392). رده‌شناسی زبان‌های ایرانی. تهران: سمت.
ی رحمه، ب.، دری، ن.، عامری، ح.، غلامحسین‌زاده، غ.، و متقی‌زاده، ع. (1399). بررسی رده‌شناختی تطبیقی حرکت پرسشواژه‌ها در زبان‌های فارسی و عربی. جستارهای زبانی. د 11. ش 2. صص 1-32.
• Abrahamyan, S., Arakelyan, V. & Kosyan, V. (1975). The Armenian Language: Syntax (Vol. 2). Yerevan. [In Armenian]
• Arakelyan, V. (1958). Armenian Syntax (Vol. 1). Yerevan. [In Armenian]
• Avetisyan, Y. & Zakaryan, H. (2012). Armenian Language. Yerevan: Yerevan State University. [In Armenian]
• Badikyan, Kh. (1976). The Word Order in the Simple Sentences in Modern Armenian. Yerevan. [In Armenian].
• Dabir-Moghaddam, M. (1392). Typology of Iranian Languages. Tehran: Samt [In Persian].
• Der-Houssikian, H. (1978). The Semantic Significance of S, O, V Sequenses in Armenian. In Mohammad A. Jazayery, Edgar C. Polomé & warner Winter (eds). Linguistic and Literary Studies, v.2, Descriptive Linguistics, 227-236.
• Dryer, M. (1998). Aspects of Word Order in the Languages of Europe. In Siewierska, Anna. (ed). Constituent Order in the Languages of Europe, 283-319.
• ________ (1992). The Greenbergian word order correlations. Language, 81-138.
• Dum-Tragut, J. (2009). Armenian: Modern Eastern Armenian. Amsterdam: John Benjamin.
• Dum-Tragut, J. (2002). Word Order Correlations and Word Order Change: An "Applied-typological" Study on Literary Armenian Variants (v.22). München: Lincom GmbH.
• Faghiri, P. & Samvelian, P. (2019, Nov). Modern Eastern Armenian: SOV or SVO?. Western Conference on Linguistics, Fresno, United States. https://halshs.archives-ouvertes.fr/halshs-02720181
• Giorgi, A. & Haroutyunian, S. (2016). Word Order and Information Structure in Modern Eastern Armenian, Journal of the society for Armenian Studies 25, 185-201.
• Hawkins, J. (1983). Word Order Universals. New York: Academic Press.
• Hawkins, J. (1979). Implicational Universals as Predictors of Word Order Change. Language 55,618-648
• Hodgson, K. (2013). Discourse Configurationality in Eastern Armenian: The Nominal Projection. MPhil thesis, University of Cambridge.
• Hübschmann, H. (1875). Ueber die Stellung des Armenischen im Kreise der indogermanischen Sprachen
• Kahnemuyipour, A. & Megerdoomian, K. (2011). Second Position Clitics and the vP Phase: The Case of the Armenian Auxiliary. Linguistic Inquiry 42, 152-162.
• Kozintseva, N. (1995). Modern Eastern Armenian. (Language of the World/Materials, 22.). Munchen: Lincom Europa.
• _____________ (1999). Modern Eastern Armenian. Munchen: Lincom Europa.
• Malherbe , M. & Rosenberg, S. (1996). Les langage de l'humanite: une encyclopedia des 3000 langues dans le monde. Paris: Laffont.
• Minassian, M. (1980). Grammaire d'Arménien Oriental. New York: Delmar.
• Khorenatsi, M. (2017). History of Armenia. Yerevan: Nahapet [In Armenian]
• Papoyan, A. & Badikyan, K. (2003). Modern Armenian Syntax. Yerevan. [In Armenian].
• Petermann, H. (1837). Grammatica linguae armenicae. Berlin.
• Rahme, B., Dorri, N., Ameri, H., Gholamhoseinzadeh, Gh., & Motaghizadeh, I. (2020). A Comparative Typological Study of Interrogative Words in Persian and Arabic. Language Related Research. 11(2). Pp. 1-32. [In Persian].
• Stevick, E. (1955). Syntax of Colloquial East Armenian. Cornell University.
• Tamrazian, A. (1991). Focus and WH-movement in Armenian. UCL Working Papers in Linguistics 3, 102-121.
• Tamrazian, A. (1994). The Syntax of Armenian: Chains and the Auxiliary. PHD Thesis, University College London.