تحلیل نشانه ـ معناشناختی عقل سرخ شیخ شهاب‌الدین سهروردی و رسالۀ‌الطیر ابن‌سینا

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
چکیده
شیخ شهاب‌الدین سهروردی پایه‌گذار مکتب «اشراقی»، پیونددهندۀ فلسفۀ یونان، عرفان اسلامی با وحی قرآنی در آثار رمزی خود بوده ‌است. داستان‌های رمزی او به گفتۀ بعضی اندیشمندان ازجمله هانری ‌کُربن، حاصلِ تجربیات شهودی خودِ اوست که به رشتۀ تحریر درآمده ‌است. نظریۀ نشانه‌ ـ معناشناختی گفتمانی، رویکردی جدید از علم نشانه‌شناسی است که رابطۀ میان دال و مدلول را به جریانی سیّال و چندبُعدی تبدیل‌ کرده، و زمینۀ تولید معناهای جدید را در یک متن فراهم می‌کند. سهروردی ازجمله گفته‌پردازان عرصۀ متون رمزی عرفانی است که اگرچه قرن‌ها پیش از نظریه‌پردازان نشانه ـ معناشناختی ازجمله گِرمَس می‌زیسته ‌است، ولی نوشتارهای او قابلیّت واکاوی با این نظریه‌های جدید را دارد. ازاین‌رو یک متن رمزی وی یعنی عقل سرخ را برای نمونه با رسالۀ‌الطیر ابن‌سینا که همانندی‌هایی با هم دارند، برای این پژوهش برگزیده‌ شد تا ازیک‌سو نظام‌های گفتمانی و ازسوی‌دیگر نوع روایت را در آن‌ها مورد نقدوبررسی قرار دهیم. هردو روایت بیان کوششی جهت دستیابی به اُبژۀ ارزشی است که برخلاف روایت‌های کلاسیک، در دورن کنشگر وجود دارد نه در بیرون از وجود او. در هردو داستان نشانه‌هایی از روایت تعاملی و روایت هم‌آمیخته یا هم‌تنیده به‌چشم ‌می‌خورد و در عقل سرخ افزون‌بر اینها، روایت تطابقی هم وجود دارد. همچنین انواع نظام‌های گفتمانی ‌کنشی، تنشی، شوِشی و بُوِشی را می‌توان در این دو اثر سهروردی جست‌وجو کرد. این پژوهش به شیوۀ تحلیل محتوای کیفی متن و مبتنی بر نظریۀ نشانه ـ معناشناختی در حوزۀ زبان‌شناسی مدرن با تأکید بر الگوی گِرمَس به سامان‌رسیده ‌است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Reference:
-Holley Quran.
-Amin Razavi, M. (2003). Suhravardi & Illuminato school. Translated by Majdodin Keyvanin. 2th edition. Tehran: Markaz.
-Poor Shargh. S.Hakim Azar. M.Hemati. A. (2018). "Analysis of content "Red wisdom" of Suhrawardi".Islamic mysticism Issue. No14. Number 55. Pp:245-268. [in Persian]
-Poor Namdarian. M.T. (2013). Description& Paraphrase symbolic narratives of Suhrawardi (Red wisdom). 3th edition. Tehran: Sokhan. [In Persian]
-Dawoodi Moghaddam. F. (2013). " Semiotics Analysis "Arash Kamangir" & "Oghab". Language related research. Tarbiyat Modarres. No4. Number1. Pp: 105-124. [In Persian]
-Suhrawardi, Sheikh shahbodin. (2001). Collection of Sheikhe Eshragh's writing. 3th edition. Tehran: Institute for Humanities And Cultural Studies. [In Persian]
-Shairi. H.R. (2017). Analysis semiotique of Discours .6th edition. Tehran: Samt. [In Persian]
-Shafiei, Samira. Gholamhoseinzadeh, Gholamhosein. Shairi, Hamidreza. Buzurg beigdeli, Saeid. (2018). “Identifying the narrative periods of the treaise of birds based on four generations of narration”. Language related research. Tarbiyat Modarres. No9. Number3.Serial 45.Aug&Sep. pp: 99-137. [In Persian]
-Shairi.H.R. (2019). Semiotics of Literature Theories and Practices Of Literary Discourse Regimes. 2th edition. Tehran: Tarbiyat Modarres. [In Persian]
-Taheri, Gh. &Gholamhosein Zadeh.Gh &Jaafari.F. (2011). Analsis Resalat-Atair Sheikh Eshragh on Narratology. Research Language& Persian Literature. Number20. Pp: 95-111. [In Persian]
-Arab, Seyyed Hasan. (1999). A selection of persian articles about of Sheikh Eshragh. First edition. Tehran: Shafiei. [In Persian]
-Corbin, H. (1991). History Of Islamic Philosophy. Volume 2. Tehran: Kavir. [In Persian]
-Greimas, A. D. J. (2019). De I’imperfection. Translaited by Shairi.M.R. 1th Edition. Tehran: Nashre Khamosh. [In Persian]
-Mulavi (Rumi), J.M. (1984). Collection Of Shams Tabrizi. Introduction Furuzan far.B. 10th. Tehran: Amir Kabir. [In Persian]
-Nasiri, R &Mutia,M &Amiri, M.(2020). “Remake Sentimental meaning in Value Process Discou rse With Attitude Semiotic”. Language Related Research. Tarbiyat Modarres University. Circuit 15th. Khordad & Tir. Number2. Serial 56. Pp:177-203. [In Persian]
-Hushangi, M& Jaafari, F.(2015). “Analysis and Survey “Aql-e Sork” of Sheikh-Eshragh Basis Narrative Theory of Todorov”. Tarbiyat Modarres University. Annum 12. Number 47. Spring. [In Persian]
-Nasiri, Rohollah. Motie, Mahdi. Amiri, Mahnaz. (2020). “Reconstruction of emotional meanings in the value discourse process of Ibrahim’s story, semantic sign loading” Language related research. Tarbiyat Modarres. No11. Jun&Jul. Number 2. Serial 56. Pp :177-203[In Persian]
-Hoshangi, Majid. Jaafari, Fatemeh. (2015). “Analysis of Sheikh Ishraq’s treatise “Red wisdom” based on Todorov’s theory of narration”. Literary research. Tarbiyat Modarres university. Annum12. Number47. Spring. [In Persian]