طرح‌واره‌های ساخت مقایسۀ عالی در زبان فارسی

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسنده
استادیار گروه زبانشناسی، دانشگاه بوعلی سینا همدان
چکیده
مقاله حاضر به بررسی طرحواره‌های ساخت مقایسۀ عالی و رمزگذاری ساختواژی-نحوی این مفهوم دستوری در زبان فارسی می‌پردازد. بدین منظور رویکرد شناختی هاینه (1997) به عنوان چهارچوب نظری پژوهش با داده‌های فارسی محک خورده و مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. فرضیه تحقیق این است که الگوی نظری پیشنهادی هاینه نمی‌تواند «ساخت مقایسه عالی» و طرحواره‌های این مفهوم دستوری را در این زبان به خوبی تبیین کند. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است و داده‌ها از فرهنگ فارسی عامیانه نجفی (1387) استخراج شده‌اند. یافته‌ها نشان داد که زبان فارسی برای بیان مقایسۀ عالی، علاوه بر هشت طرحوارۀ مطرح شده توسط هاینه (طرحواره‌های کنش، مکان، منبع، هدف، قطبیت، توالی، شباهت و مبتدایی ) از پنج طرحوارۀ اصلی شامل: 1-طرحواره اتصالی، 2-طرحواره مالکیت، 3-طرحواره برابری، 4-طرحواره نام‌اندامی، 5- طرحواره اصطلاحی و همچنین از سه زیرطرحوارۀ فرعی و نیز طرحواره‌های آمیخته (ترکیبی از دو یا چند طرحواره) بهره می‌گیرد. همچنین، به نظر می‌رسد برخی از این طرحواره‌(زیرطرحواره)ها مختص زبان فارسی هستند که در فهرست زبان‌ها و طرحواره‌های مورد مطالعۀ هاینه مورد توجه قرار نگرفته‌اند. علاوه‌براین، نمود صوریِ مؤلفه‌های نشانگرِ درجه، نشانگر استاندارد و حتی استاندارد در این زبان اجباری نیست و در اینگونه موارد، مفهومِ مقایسۀ عالی توسط عنصر/عناصری رمزگذاری می‌شود که این مولفه‌ها را با یکدیگر ادغام می‌کند. در پایان، فرضیه تحقیق تایید شد و مشخص شد که رویکرد هاینه اگرچه بسیاری از ساخت‌های مقایسۀ عالی را در زبان‌های مختلف تبیین می‌کند، اما در مواجهه با داده‌های فارسی کفایت لازم و کافی را ندارد و نیازمند بازنگری و ارائه تقسیم‌بندی جدیدی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Amouzadeh, M. & Esfandiari, N. (2012). A Cognitive and Non-Cognitive Study of the Ezafe Construction in Persian. Iranian Journal of Comparative Linguistic Research, 2(4), 59-91. [In Persian]
Andersen, P. (1983(. Word order typology and comparative constructions. (Amsterdam Studies in the Theory and History of Linguistic Science, 25.) Amsterdam: John Benjamins.
Heine, B. (1997). Cognitive Foundations of Grammar. Oxford: Oxford University press.
Jensen, H. )1934(. Der steigerndc Vergleich und sein sprachlicher Ausdruck. Indogermanische Forsclumgen, 52, 108-30.
Naghzguy-Kohan, M. & Maleki, S. (2019). Tarhvareha-ye Malekiyat dar zaban-e Farsi (Possession Schemas in Persian). Journal of researches in Linguistics, 11(20), 33-48. [In Persian]
Najafi, A. (2008). Farhang-e Farsi-e Amiyane (The Colloquial Persian Dictionary), 2nd edition. Niloufar Publication. [In Persian]
Najafi, P. & Rahimian, J. (2020). Equative constructions in Persian language. Zabanpazhuhi (Journal of Language Research), 13 (38), 243-264. [In Persian]
Nose, M. (2010). A Contrastive Study of comparative constructions among English, Japanese, and Tok Pisin: by using corpora in cross-linguistic contrast. In Richard Xiao (ed.). Using corpora in contrastive and translation studies. Cambridge scholars publishing, 457-470.
Parra-Guinaldo, V. (2011). Typological overview of comparatives of inequality with an emphasis on Old English More than Expressions. Anuario de Estudios Filológicos, Vol. XXXIV, 139-156.
Razavian, H., Kavusi, S. & Bahrami Khorshid, S. (2016). Ezafe Constructions in Persian Language from Goldberg’s Construction Grammar Perspective. Journal of Language Research, 7(2), 39-57. [In Persian]
Stassen, L. )1985(. Comparison and universal grammar. Oxford: Basil Blackwell.
Stolz, C. & Stolz, T. )1994.( Spanisch-amerindischer Sprachkontakt (Hispanoindiana I): Die 'Hispanisierung' mesoamerikanischerKomparationsstrukturen. Unpublished manuscript. University of Essen.
Ultan, R. (1972). Some features of basic comparative constructions. Working Papers on Language Universals (Stanford), 9, 117-62.
Veisi Hasar, R. & Dehghan, M. (2022). Ezafe Construction in Kurdish: A Cognitive Approach. Language Related Research, 12 (6),187-230.
Zahedi, K. & Khoshbakht, S. (2011). Causative icons in Modern Persian. Language Related Research, 1(4), 131-154.