از استعارۀ پیرسی تا نماد عرفانی: الگویی متفاوت در تفسیر نشانه‌های زبان عرفان

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسنده
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده
این مقاله درصدد است با تکیه بر مبانی نشانه‌شناسی چارلز سندرس پیرس، فیلسوف پراگماتیست و نشانه‌شناس آمریکایی، و با الهام از آرای رابرت نویل (1996)، که به مناسب‌سازی الگوی پیرس در ساحت زبان دین مبادرت کرده است، با رویکردی توصیفی ـ انتقادی الگوی تفسیری نمادهای عرفانی را، که در این نوشتار «الگوی عاطف به تکامل» نامیده‌ شده است، تبیین کند. به این منظور، در بخش اول، به تعریف جایگاه استعاره در میان انواع نشانه‌ها در طبقه‌بندی پیرس می‌پردازد. سپس، دربارۀ سازوکار تفسیر نمادهای عرفانی در قالب دو فرایند نشانه‌پردازی گفت‌وگو می‌کند و در پایان، نحوۀ شکل‌گیری شبکۀ معنایی نماد ـ استعاره‌ها را با تلفیق هر دو فرایند یادشده توضیح می‌دهد. در این مقاله، برای نخستین بار، دو فرایند متمایز در نشانه‌پردازی (سمیوزیس) پیرسی شامل: استعلایی و غیراستعلایی شناسایی و تعریف و نقش هریک در ایجاد زنجیرۀ معنایی میان نشانه‌ها از یک سو؛ و میان نشانه با مصداق یا مدلول آن از دیگر سوی، تبیین شده است. از دیگر دستاوردهای این پژوهش، طرح مفاهیمی چون حیث تفسیری، بافت معنایی و دامنۀ ارجاعی و نقش هریک در تفسیر نظام‌مند یک نشانه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


- Anderson, Douglas (1984). Peirce on Metaphor. Transactions of the Charles S. Peirce Society, Vol. 20. No. 4 (Fall, 1984).453-468.
- Colapietro, Vincent., Olshewsky, Thomas (editors). (1995). Peirce's Doctrine of Signs. Berlin, New York: Mouton de Gruyter.
- Feodorov, Aleksandar. (2018). Peirce's Garden Of Forking Metaphors. Sign Systems Studies, 46 (2/3). 188-215.
- Frankenberry, Nancy, k. (1999). On The very Idea of Symbolic Meaning .in. Chapman & Frankenberry (ed.) Interpreting Neville (93-110). New York: State University of New York Press.
- Haley, Micheal C. (1998). The Semeiosis Of Poetic Metaphor Peirce Studies. Indiana: Indiana University Press.
- Hwan Lee, Ji. (2018). Integration mechanism & transcendental semiosis. Semiotica, 225. 57-76.
- Jungk, Isabel. (2020). Metaphoric Semiosis: a Peircean Perspective. Estud Ling., Belo Horizonte, v.28, n. 2. 957-980.
- Neville, Robert, C. (1996). The Truth of Broken Symbols. New York: State University of New York Press.
- Oehler, Klaus. (1987). Is A Transcendental Semiotics Possible? A Peircian Consideration. Transactoins Of The Charles S. Peirce Society, Vol. 23, No. 1. 45-63.
- Peirce, Charles S. (1931-1958). Collected Papers. Cambridge: Harvard University Press. [Vols.1-6, Hartshorne, Charles; Weiss, Paul (eds.), 1931-1935. Vols. 7-8, Burks, A. W. (ed.) 1958].
- Shook, John.R. (2016). Panentheism & Peirce's God. Philosophy Theology and the Sciences, 3(1). 8-31.
- Sonesson, Gøran. (2008). The Varieties of Interpretation. A View from Semiotics. Galaxia (Sao Paulo), 2(4). 67-99.