تحلیل گفتمان انتقادی مجموعه کتب زبان انگلیسی پراسپکت و ویژن برمبنای خوانش فوکویی از مفهوم سن‌زدگی

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 استادیارگروه زبانهای خارجه ، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران
2 استادیار گروه الهیات، فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه گنبد کاووس، ایران
چکیده
در میان ایرانیان، همواره پیران همچون نماد حکمت و حرمت تلقی شده و جوانان را به تلمذ از خزائن تجربۀ زیسته‌شان سفارش کرده‌اند. در اینجا عنصر «سن» در بازنمایی هویتی ارزشی مثبت دارد و بر غنای معرفت/ تجربه دلالت می‌کند. در همین راستا، هدف پژوهش حاضر پاسخی بر نحوۀ بازنمایی مفهوم سن به‌عنوان یکی از عناصر هویت‌بخشی وبه تبع آن سالمندی یا به تعبیر دقیق‌تر سن‌زدگی، در کتب زبان انگلیسی مدارس است. همانگونه که فوکو تصریح می‌کند سن، نه یک انگارۀ صرفاً بیولوژیک، بلکه برساخته‌ای تاریخی ـ گفتمانی است که در شبکۀ روابط قدرت بازتولید می‌شود. به‌طور خاص، در این پژوهش تحلیل محتوای داده‌های کتب زبان انگلیسی متوسطۀ اول و دوم (مجموعه پراسپکت و ویژن) براساس روش تحلیل گفتمان انتقادی لاکلاو و موفه (با خوانش فوکویی) صورت گرفت.  تحلیل تکرار شواهد و داده‌ها نوعی غیریت‌سازی را به‌عنوان گفتمان غالب از مفهوم سن‌زدگی نشان داد. سالمندان در سایر تمرینات، در اکثر فعالیت‌های روزمره و حوزۀ عمومی غایب هستند؛ در هنگام حضور نیز یا شکل بیمارگون یا صرفاً کارکرد نمایشی/انفعالی داشته‌اند و در حالت «تعویق نامحدود» به سر می‌برند. در این مجموعه دسترسی سالمندان به گفتمان مسلط کتب آموزشی قطع شده و نوجوانان و میان‌سالان جایگاه سوژۀ گفتمانی را اشغال کرده‌اند، به‌نحوی که دوقطبی حاشیه ـ مرکز تشدید شده است. ضرورت دارد برنامه‌ریزان کتب درسی به تعریف روشنی از مفهوم سن و گفتمان سالمندان دست یابند تا آنان را در مسیر تبدیل به سوژه‌های کنش‌گر و مساوات‌طلبانه (مورد تأکید سند تحول بنیادین) درنیل رسیدن به آرمان عدالت آموزشی یاری رساند.

 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


. مراجع
• آقائی, خدیجه و همکاران (2020). تحلیل گفتمان انتقادی کتب انگلیسی برای دانش‌آموزان با نیازهای ویژه با رویکرد لاکلاو و موفه (مطالعۀ موردی: کتب انگلیسی دورۀ اول متوسطه پیش‌حرفه‌ای). دوماهنامه جستارهای زبانی, 11(1), 329-358.‎
• دانیالی، عارف ( 1393). میشل فوکو، زهد زیبایی شناسانه به مثابه گفتمان ضد دیداری. تهران: انتشارات تیسا.
• دلوز، ژیل. (1386). میشل فوکو. ترجمه سرخوش، نیکو و افشین جهاندیده. تهران: نشرنی.
• سند برنامه درسی ملی(1391)، تصویب شورای عالی آموزش و پرورش و وزارت آموزش و پرورش.
• رضائی، طاهره وفرزان سجودی (1394)، بازنمایی جنسیت در متون دیداری کتاب های آموزش زبان انگلیسی به غیر انگلیسی زبانان از منظر نشانه شناسی اجتماعی تصویر: مطالعه موردی American English Files (2)، Four Corners (2)، Interchange (2)، دو ماهنامه جستارهای زبانی، ر6.ش3(پیاپی24)، صص 115-140.
• فروتن, یعقوب (2011). زنان و زبان: بازنمایی هویت جنسیتی در کتاب های زبان های فارسی، عربی و انگلیسی مدارس ایران. مطالعات اجتماعی روان شناختی زنان. 9(2), 161-181.
• لاکلاو، ارنستو و موفه، شانتال(1393)، هژمونی و استراتژی سوسیالیستی، ترجمۀ محمد رضایی، تهران: نشر ثالث.
• ناییی، هوشنگ و ترزال بیکر (1368). روش تحقیق نظری در علوم اجتماعی (رشته علوم اجتماعی. انتشارات دانشگاه پیام نور.
• یورگنسن، ماریان و لوئیز فیلیپس (1393). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمه هادی جلیلی.تهران:نی.
References
• Allport, G.W. (1954). The nature of prejudice. Reading, MA: Addison-Wesley.
• Ayalon, L., & Tesch-Römer, C. (2017). Taking a closer look at ageism: self-and other-directed ageist attitudes and discrimination, European Journal of Ageing, 14(1), pp 1-4.
• Cuddy, A. J. C., & Fiske, S. T. (2002). Doddering but Dear: Process, Content, and Function in Stereotyping of Older Persons. In T.D. Nelson (Ed.), Ageism: Stereotyping and Prejudice against Older Persons (pp. 3-26). Cambridge, Massachusetts: The MIT Press.
• Foucault, M .(1991). The History of Madness. translated by Alan Sheridan, Vintage Books.
• ---------------. (2003). Madness and civilization. Routledge.
• Gendron, T. L., Inker, J., & Welleford, A. (2017). “How Old Do You Feel?” The Difficulties and Ethics of Operationalizing Subjective Age. The Gerontologist, 58(4), 618-624.
• Greenberg, L. S. (2002). Integrating an emotion-focused approach to treatment into psychotherapy integration. Journal of Psychotherapy integration, 12(2), 154.
• Hodkinson, A.; Ghajarieh, A. & Salami, A. (2016). “Analyzing cultural representation of disability in school textbooks in Iran and England”. Education. 3, p. 13.
• Jørgensen, M. W., & Phillips, L. J. (2002). Discourse analysis as theory and method. Sage.
• Laclau, E. (1996). Deconstruction, pragmatism, hegemony. In Simon Critchley & Chantal Mouffe (eds.), Deconstruction and Pragmatism. Routledge. pp. 47-68.
• Laclau, E., & Mouffe, C. (2014). Hegemony and socialist strategy: Towards a radical democratic politics. Verso Trade.
• Nelson, A. (2002). Unequal treatment: confronting racial and ethnic disparities in health care. Journal of the National Medical Association, 94(8), 666.
• Norbert, E. (2006). The Loneliness of the Dying, translated by Mehrgan, O, and Najafi, S, Tehran Press.
• Táboas-Pais, M. I., & Rey-Cao, A. (2012). Gender differences in physical education textbooks in Spain: A content analysis of photographs. Sex roles, 67(7), 389-402.