معیارهای توسعۀ پایدار در سازماندهی محتوای کتاب‌های عربی دورۀ متوسطۀ‌ اول

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.
2 دانشیار گروه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مرکز مطالعات و تحقیقات هرمز دانشگاه هرمزگان
چکیده
بهبود کیفیت محتوای کتب درسی براساس مبانی توسعۀ پایدار یکی از موضوعات مهم هر نظام آموزشی است که نقش مهمی در ارتقای مهارت‌های عمومی فراگیران دارد. در همین راستا، پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از روش پیمایشی به بررسی معیارهای توسعۀ پایدار در سازماندهی محتوای کتاب‌های عربی دورۀ متوسطۀ اول بپردازد. ابزار اصلی این پژوهش را پرسش‌نامۀ محقق‌ساختۀ معیارهای توسعۀ پایدار شامل معیارهای دینی، اجتماعی، محیطی، اقتصادی و  فکری ـ علمی تشکیل داد. به منظور توصیف و تحلیل داده‌ها، از آماره‌های توصیفی و آزمون‌های هم‌بستگی پیرسون، آنوا (ANOVA) و فریدمن استفاده شد. یافتهها نشان داد که به طور کلی سطح پایداری معیارهای توسعه در سازماندهی محتوای کتاب‌های عربی متوسطۀ اول در وضعیت ضعیف قرار دارد؛ بدین معنا که به طور خاص، سه معیار محیطی، اجتماعی، اقتصادی در سطح مطلوبیت ضعیف قرار دارند و تنها دو معیار دینی و  فکری ـ علمی در سطح مطلوبیت متوسط قرار دارند. همچنین از لحاظ هم‌بستگی میان معیارها با توسعۀ پایدار، یافته‌ها حاکی از این بود که معیارهای محیطی، اجتماعی و اقتصادی بیشترین هم‌بستگی را با توسعۀ پایدار دارند، ولی به سطح مطلوب نرسیده‌اند. پیشنهاد می‌شود در راستای بهبود سازماندهی محتوای کتب عربی دورۀ متوسطۀ اول بر مبنای معیارهای توسعۀ پایدار، ضمن حفظ معیارهای دینی و  فکری ـ علمی در کتاب‌ها به گنجاندن معیارهای توسعۀ محیطی، اجتماعی و اقتصادی توجه در محتوای این کتاب‌ها نیز توجه بیشتری شود.

 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


- اکرم، ع. (2013). نموذج مقترح لتعلیم التربیة الإسلامیة فی المرحلة الثانویة فی ضوء معاییر التنمیة المستدامة فی التصور الإسلامی. مجلة الدراسات العربیة فی التربیة وعلم النفس، 2 (41) 23-45.
- التیتون، أ. (2016). التعلیم مفتاح التنمیة المستدامة : مفاهیم و تجارب. القاهرة: دار الفکر العربی.
- الزهرانی، م.ع. (2012). التنمیة المستدامة فی التربیة الإسلامیة وتطبیقاتها التربویة فی المرحلة الثانویة: تصور مقترح. رسالة دکتوراه منشورة، کلیة التربیة، الجامعة الإسلامیة بالمدینة المنورة، المدینة المنورة.
- السمری، ا.ع. (2011). تنمیة المجتمع من منظور إسلامی، قسم الدراسات والأبحاث، مسترجع فی 2011/6/6 http://www.alukah.net/publications_competitions/0/41599/
- الشعیلی، ع والمحروقی، م.خ. (2012). دراسة تحلیلیة لکتب الفیزیاء فی سلطنة عمان فی ضوء المعاییر القومیة للتربیة العلمیة، مجلة العلوم التربویة، المجلد 13، العدد3، 99-133.
- العفون، ن.ح، والرازقی، و.م. (2017). تحلیل محتوى کتاب العلوم للصف الثانی الابتدائی وفقاً لأبعاد التنمیة المستدامة. مجلة البحوث التربویة والنفسیة بالعراق، 3 (52) 250-280.
- العویضی، و.ح، والعتیبی، ل.ع. (2017). تحلیل محتوى کتاب لغتی الجمیلة للصف الرابع الابتدائی فی ضوء مجالات التنمیة المستدامة. رسالة ماجستیر غیر منشورة، کلیة التربیة، جامعة السودان للعلوم والتکنولوجیا، الخرطوم.
- الکحلوت، س.ی، (2015). مدی تضمن محتوی کتب المطالعة والنصوص للصفوف الأساسیة العلیا لمعاییر التنمیة، رسالة الماجستیر فی التربیة، الجامعة الإسلامیة، غزة.
- المرساوی، ف. (2015). المعالجة التربویة لموضوع التنمیة المستدامة من خلال المناهج التعلیمیة والکتب المدرسیة نموذج: "السنة الأولى من سلک البکالوریا علوم" لمادة الجغرافیا، المجلة الدولیة التربویة المتخصصة، المجلد (4)، العدد (1) ص 1-13.
- باهر، ح. (1358). مبانی برنامه ریزی اقتصادی، تهران: انجمن خدمات اسلامی، چاپ اول.
- تولایی، ر. (1393). «جزوه روش تحقیق پیشرفته با تأکید بر فناوری و اطلاعات»، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
- رادکلیف، م. (1377). توسعه پایدار، ترجمه: حسین نیر، انتشارات مرکز مطالعات برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی، وزارت کشاورزی.
- رضویه، الف. (1393). «روش های پژوهش در علوم رفتاری»، شیراز: دانشگاه شیراز.
- رفیع پور، ف، مولانا، ح، همتی، هـ و هادوی، م. (1377). اقتراح: نسبت دین و توسعه، فصلنامه علمی پژوهشی قبسات، 3(7)، 2-25.
- رون، الف. (1390). میزان رعایت معیارهای عام در انتخاب و سازماندهی محتوای کتاب های درسی دوره ابتدایی نظام آموزش و پرورش ایران، نشریه مطالعات برنامه درسی »، دوره 6, شماره 22، ص 97-116.
- زاهدی، ش و نجفی، غ. (1385). «بسط مفهمومی توسعه پایدار»، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 10 ، شماره 4 ، 43-75.
- شاهین، الف و مهبد، م.ع. (1385). مدیریت فرآیند ترسیم نقشه جامع علمی کشور: رویکردی نظام مند و متوازن به رشته های علمی دانشگاه ها. کنگره ملی علوم انسانی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- عبدالرازق، ص. (2015). القیم البیئیة فی الإسلام. مسترجع فی تاریخ 2015/ 10/11 من الموقع: http://www.qeyamhome.net/details.aspx?lasttype=1&pageid=3416
- غفاری، هـ، یونسی، ع، و رفیعی، م. (1395). تحلیل نقش سرمایه گذاری در آموزش جهت تحقق توسعه پایدار؛ با تاکید ویژه بر آموزش محیط زیست، فصلنامه آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، شماره اول، 79-100.
- غیلان، م.س.ی و فایق جزاع شیماء، ر.م. (2013). دراسة تحلیلیة لأهم مؤشرات التنمیة المستدامة فی البلدان العربیة والمتقدمة، بحث منشور، مجلة کلیة الإدارة والاقتصادیة، جامعة بابل. الحلة. العراق، 7(4) 77-198.
- کاظم، ع، العبیدی، ن والجبوری، ع. (2000). النسق القیمی لدى طلبة جامعة قاریونس فی الجماهیریة اللیبیة. مجلة علم النفس، (3)55، 74-87.
- کناوی، ن.خ. (2013). الستثمار فی التعمیم ودوره فی تحقیق التنمیة المستدامة فی العراق، مجلة المثنى للعلوم الإداریة والاقتصادیة، مجلد 3، عدد 6، 145-161.
- معتمدی، الف و یمنی دوزی سرخابی، م (1397). ویژگی برنامه درسی آموزش توسعه پایدار از منظر سیستم های سازگارشونده، مجله راهبرد توسعه، شماره 55، صص 39-79.
- مهشواری، ش. (1377)؛ توسعه پایدار و مدیریت دولتی در هند ؛ مدیریت توسعه، مجموعه نهم از انتشارت مرکز آموزش مدیریت دولتی.
- نصیر، ت.م. (1436). دور التعلیم الجامعی فی تحقیق التنمیة المستدامة من وجهة نظر الطلبة، التنمیة المستدامة فی التربیة والتعلیم، المؤتمر العلمی الثامن المحکم، کلیة العلوم التربویة، جامعة جرش، الأردن.
- وردم، ب.م.ع. (2003). مخاطر العولمة على التنمیة المستدامة، الأهلیة للنشر والتوزیع، الأردن.
- Andersen, K.N., 2018. Evaluation of school tasks in the light of sustainability education: Textbook research in science education in Luxembourgish primary schools. Environmental Education Research, 24(9), pp.1301-1319.
- Boehn, D. and Hamann, B., 2011. Approaches to sustainability. Examples from geography extbook analysis in Germany. European Journal of Geography, 2(1), pp.1-10.
- Katayama, J., Örnektekin, S. and Demir, S.S., 2018. Policy into practice on sustainable development related teaching in higher education in Turkey. Environmental Education Research, 24(7), pp.1017-1030.
- Mensah, J., 2019. Sustainable development: Meaning, history, principles, pillars, and implications for human action: Literature review. Cogent Social Sciences, 5(1), p.1653531.
- Mohammadnia, Z. and Moghadam, F.D., 2019. Textbooks as resources for education for sustainable development: A content analysis. Journal of teacher education for sustainability, 21(1), pp.103-114.
- O’Flaherty, J. and Liddy, M., 2018. The impact of development education and education for sustainable development interventions: a synthesis of the research. Environmental Education Research, 24(7), pp.1031-1049.
- Rieckmann, M. (2018). Key themes in Education for Sustainable Development. In A. Leicht, J. Heiss, & W. J. Byun (Eds.), Issues and trends in Education for Sustainable Development (pp. 61ñ85). Paris: UNESCO.