از نشانه تا کنش- معنا : تحلیل ابعاد بازآرایی در سفرنامۀ سه سال در آسیا اثر آرتور دوگوبینو با تکیه بر نظریۀ کنش - معناشناسی

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری مشترک ادبیات فرانسه، دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه سوربن نوول-پاریس 3، مشهد، ایران
2 استاد گروه زبان فرانسه، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
چکیده
سفرنامه‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع شناخت «خود» در آینه «دیگری» محسوب می‌شوند. هنگامی که «خود» در سفرنامه به بازنمایی «دیگری» می‌پردازد، همواره بخشی از واقعیت «دیگری» را به خوانندگان نشان می‌دهد. گزینش واژگان در جهت نگارش واقعیت به «گفت‌وگومندی نام‌گذاری» که حوزه‌ای از «کنش ـ معناشناسی» است، مرتبط می‌شود. کنش ـ معناشناسی، به‌مثابه نوعی معناشناسی، تولید معنا در زبان و فرایندهای گذر از زبان به گفتمان به‌واسطه انواع کنش‌های اجتماعی، فرهنگی و زبانی را مورد تحلیل قرار می‌دهد. در این ‌راستا، بررسی «بازآرایی» در متن سفرنامه می‌تواند به‌عنوان مسئله اصلی پژوهش، روشنگر مکانیسم‌های خودگفت‌وگومندی باشد که طی آن گفته‌پرداز با گفتمان خود وارد گفت‌وگو می‌شود. از این ‌رو، سفرنامه سه سال در آسیا اثر کنت آرتور دوگوبینو، نویسنده نام‌آشنای فرانسوی، به‌عنوان منبع تحقیق انتخاب گردید. هدف تحقیق، آشکارسازی ابعاد زبان‌شناسانه و تازه‌ای از شیوه معرفی «دیگری» به زبان «خود» در سفرنامه است. در مقاله حاضر تلاش‌ شده است تا ضمن معرفی نظریه کنش ـ معناشناسی، فرایند بازآرایی در سفرنامه گوبینو بررسی و به این پرسش‌ها پاسخ داده شود: چگونه بازآرایی می‌تواند در سطح زبانی به معرفی «دیگری» بینجامد و این موضوع تا چه حد در برقراری گفت‌وگوی بینافرهنگی مؤثر خواهد بود؟ نتایج حاصل از تحقیق نشان می‌دهد که علی‌رغم گسست‌های چاپی و بیانی، گوبینو غالباً سعی در ایجاد تعادل میان دو جهان «خود» و «دیگری» در سطح زبانی کرده و فرایند نام‌گذاری را تا حد زیادی مصون از دیدگاهی نژادپرستانه و فرادستانه نگاه داشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اعلایی، م.، و عباسی، ع. (1398). بررسی و تحلیل سکوت در گفتمان ادبی با رویکرد نشانه - معناشناختی؛ مطالعۀ موردی: کلیدر و جای خالی سلوچ اثر محمود دولت‌آبادی. جستارهای ادبی، 10 (1)، 195-221.
شعیری، ح. (1388). از نشانه شناسی ساختگرا تا نشانه – معناشناسی گفتمانی. نقد ادبی، 2(8)، 33-51.
شعیری، ح. (1392). تجزیه و تحلیل نشانه-معناشناختی گفتمان. تهران: سمت.
علوی زاده، ف.، و وحدانی فر، ا. (1398). جلوه‌های فرهنگ عامه در سفرنامه سه سال در آسیای ژوزف آرتور گوبینو. فرهنگ و ادبیات عامه، 7 (28)، 193-218.
فارسیان، م.، و خبیر، س. (1397). بررسی تطبیقی زن مدارانه‌ی قصه‌های هزار و یک شب و داستانهای آسیایی گوبینو. پژوهش ادبیات معاصر جهان، 23 (2)، 485-507.
فلاح، ا. (1401). تحلیل نشانه معناشناختی فرآیند گفته‌پردازی جواهری در اشعار مقتبس از نشانه‌های قرآنی بر اساس رویکرد تنشی. جستارهای زبانی، 13 (6)، 261-287.
گوبینو، ک. آ. (1383). سه سال در آسیا. ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی. تهران: قطره.
Alaei M., & Abassi, A. (2019). Analyzing the Silence in Literary Discourse: The Case Study of Kelidar and Jay-e khali-ye solouch by Mahmoud Dowlatabadi: A Semiotic Approach. Language Related Research, 10(1), 195-221. [In Persian].
Alavizadeh, F., & Vahdanifar, O. (2019). Aspects of folk culture in “Three Years in Asia”: A travel book by Joseph Arthur Gobineau. Culture and Folk Literature, 7(28), 193-218. [In Persian].
Barberis, J., Bres, J. & Gardes-Madray, F. (1989). La praxématique. Études littéraires, 21(3), 29–47.
Baylon, C., Mignot, X. (1995). Sémantique du langage, initiation. Paris : Nathan Univers.
Dreyfus, R. (1905). La vie et les prophéties du comte de Gobineau. Paris : Calmann-Lévy.
Fallah, E. (2023). An Analysis on the Semantic Sign of Javaheri's Speech Process in Poems Adapted from Quranic Signs Based on the Tension Approach. Language Related Research, 13(6), 261-287. [In Persian].
Farsian, M. R., & Khabir, S. (2019). Women in One Thousand and One Nights and Asian Novels of Gobineau: A Comparative Study. Research in Contemporary World Literature, 23(2), 485-508. [In Persian].
Farsian, M. R., Ghasemi Arian, F. (2021). Sociopoétique des étapes iraniennes chez les voyageurs français au XIXe siècle: Etude du cas Trois ans en Asie de Gobineau. L’Analisi Linguistica E Letteraria, 29(3), 67-86.
Gobineau, C. A. (1859). Trois ans en Asie. Paris : Librairie de L. Hachette et C.
Gobineau, C. A. (1869). Histoire des Perses. Paris : Henri Plon.
Gobineau, C. A. (1876). Nouvelles asiatiques. Paris : Didier et C.
Gobineau, C. A. (1884). Essai sur l’inégalité des races humaines. Paris : Pirmin Didot et C.
Gobineau, C. A. (2004). Three Years in Asia. Translated by Abdolreza Houshang Mahdavi. Tehran: Qatreh. [In Persian].
Harig, F. Z. (2021). La praxématique et réhabilitation du réel. Altralang, 3 (3), 63-74.
Lafon, R. (1978). Le Travail et La Langue. Paris : Flammarion.
Magri-Mourgues, V. (2013). Reformulation et dialogisme dans le récit de voyage. Odile Gannier. Echos des voix, échos des textes, Classiques Garnier, pp.467-482.
Ruchon, C. (2018). De l'approche praxématique à l'analyse du discours montpelliéraine. Semen - Revue de sémio-linguistique des textes et discours, 183-196.
Shairi, H. R. (2013). Semiotic analysis of discourse. Tehran: Samt. [In Persian].
Shairi, H. R. (2010). Passing from a predetermined relationship of signifier and signified to a processional discursive meaning. Literary Criticism, 2(8), 33. [In Persian].
Siblot, P. (1988). Le sens des réalités. Réel, praxis et production signifiante. Linx, (19), 55-72.
Siblot, P. (1995). Comme son nom l'indique... Nomination et production de sens. Thèse de doctorat en linguistique. Sous la direction de Pierre Dumont. Université de Montpellier III.
Siblot, P. (1997). Nomination et production de sens : le praxème. Langages, 31(127), 38-55. Siblot, P. (1998). Signifiance du praxème nominal. L'Information Grammaticale, (77), 24-27.