رویکردی چندوجهی به سکوت به عنوان نشانه‌ای ارتباطی در رمان سووشون اثر سیمین دانشور

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، بخش زبان‌های خارجی و زبان‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
2 دانشیار زبان‌شناسی، بخش زبان‌های خارجی و زبان‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
3 استادیار زبان‌شناسی، بخش زبان‌های خارجی و زبان‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
4 استاد بازنشسته زبان و ادبیات انگلیسی، بخش زبان‌های خارجی و زبان‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
چکیده
مبحث سکوت ازجمله مباحثی است که در دهه‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته، و پژوهش‌گرانی مانند جاورسکی (1997)، کورزون (1997)، هاکین (2002)، و.... مطالعاتی را در این زمینه منتشر کرده‌اند. سکوت معمولاً به‌عنوان مکمل گفتار در نظر گرفته می‌شود، اما توجه به ماهیت آن دو نکتۀ مهم را آشکار می‌کند، اول اینکه سکوت مختص زبان نیست و در منابع نشانه‌ای دیگر نیز وجود دارد، و دوم اینکه عدم کاربرد کلام همیشه به معنای سکوت نیست، زیرا گاهی معنا نه به‌واسطۀ کلام، بلکه با کمک نشانه‌هایی مانند تصویر، ژست و غیره منتقل می‌شود. بنابراین، صرفاً توجه به زبان در بررسی سکوت کفایت نمی‌کند و اتخاذ رویکردی چندوجهی که همۀ وجوه دخیل در ارتباط را بررسی می‌کند، ضروری به نظر می‌رسد. هـدف از ایـن پـژوهش، بررسی سکوت با توجه به وجوه مختلف دخیل در رمان به‌عنوان یک کنش ارتباطی است. این پژوهش سعی دارد به این سؤال پاسخ دهد که سکوت در وجوه نشانه‌شناختیِ تشکیل‌دهنده رمان، چگونه متجلی می‌شود، چگونه در خلق معنا دخیل است و چگونه بر عناصر رمان تأثیر می‌گذارد. بر این اساس، سکوت در سه وجه مکالمه (بازنمایی گفتار)، متن (نوشتار) و روایت در رمان «سووشون» بررسی شده است. گفتنی است که به‌دلیل در دسترس نبودن چارچوبی منسجم، از روشی ترکیبی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که سکوت در وجوه مختلف، به شکل‌ها و با کارکردهای مختلف ظاهر می‌شود و علاوه بر خلق معنا، بر عناصر رمان ازقبیل شخصیت‌پردازی، ایجاد راوی دانای کل محدود غیرمداخله‌گر و ... تأثیر می‌گذارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع
اطهاری نیک عزم، مرضیه، و بیگی، دنیا. (1394). بررسی نشانه-معناشناسی گفتمان سکوت در سه اثر مارگریت دوراس: مدراتو کانتابیله، عاشق، درد. نقد زبان و ادبیات خارجی، (14)10، 155-131.
دانشور، سیمین. (1349). سووشون. تهران: خوارزمی.
رنجبر، ابراهیم. جنبه های نمادین رمان سووشون. فنون ادبی، (1)4، 106-93.
زند، نازنین. (1390). بررسی نشانه‌های غیرکلامی (مکث و سکوت) در آثار نمایشی با نگاهی به سه اثر از هارولد پینتر. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی.
سجودی، فرزان و صادقی، لیلا. (1389). کارکرد گفتمانی سکوت در ساخت مندی روایت داستان کوتاه. فصلنامه پژوهشهای زبان و ادبیات تطبیقی، (2)1، 88-69.
صادقی، لیلا. (1388). گفتمان دلالی سکوت از دیدگاه زبانشناسی (تقاطع سکوت در تعامل اجتماعی و سکوت روایی). مجله پژوهش علوم انسانی، (1)1، 183-163.
طاهرزاده، سعادت. (1389). پینتر، مدرنیته و زبان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی.
علیجانی، محمد.، قبادی، حسینعلی و بزرگ بیگدلی، سعید. (1393). تحلیل اسطوره ای رمان سووشون با نگاه به تاثیر کودتای 28 مرداد1332 در بازتاب اسطوره ها. فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، (34)10، 218-193.
قبادی، حسینعلی.، آقاگل زاده، فردوس و دسپ، سید علی. تحلیل گفتمان غالب در رمان سووشون سیمین دانشور. نقد ادبی، (6)2، 183-149.
گلشیری، هوشنگ. (1376). جدال نقش با نقاش در آثار سیمین دانشور. تهران: انتشارات نیلوفر.
مجیدی خامنه، فاطمه. (1389). تحلیل کاربرد شناختی سکوت در گفتمان دراماتیک نمایشنامه‌های بیژن مفید. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه هنر.
ناظمیان، رضا و کاظمی، فاطمه. (1394 ). تاریخ مداری در رمان های «سووشون» از سیمین دانشور و «سباق المسافات الطویله» از عبدالرحمن منیف. نشریه ادبیات تطبیقی، (13)7، 268-245.

References
Abrams, M. H. (1999). A Glossary of Literary Terms. Boston: Heinle & Heinle.
Alijani, M., Ghobadi, H., & Bozorg Bigdeli, S. (2014). Mythological Analysis of the Novel Suvashun Considering the Impact of the Coup d'etat of August 28, 1943 on the Reflection of Myths. Mytho-Mystic LiteratureJournal, 10(34), 193-218.
Athari Nik Azm, M., & Beigi, D., (2015). Semiotic Analyses of Silence in Three Novels By Marguerite Duras: Moderato Cantabile, The Lover and The Pain,. Critical Language and Literay Studies, 10(14), 131-155.
Baldry, Anthony and Thibault, Paul J. (2006). Multimodal Transcription and Text Analysis. London and Oakville: Equinox .
Bruneau, T. (1973). Communicative Silences : Forms and Functions. The Journal oF Communication, 23(1), 17-46.
Chatman, S. (1978). Story and Discourse: Narrative Structure in Fiction and Film. Ithaca and London: Cornell University Press.
Daneshvar, S. (1969). Suvashun. Tehran : Kharazmi.
Dinkler, M. B. (2013). Silent Statements: Narrative Representations of Speech and Silence in the Gospel of Luke. Berlin and Boston: DE GRUYTER.
Fivush, R. (2010). Speaking Silence: the Social Construction of Silence in Autobiographical and Cultural Narratives. Memory, 18(2), 88-98
Ghobadi, H. A.; F. Aghagolzadeh & S. A. Desp, (2009). Analysis of the Dominant Discourse in the Novel Suvashun by Simin Daneshvar. Literary Criticism, 2(6), 149-183.
Gibbons, A. (2012). Multimodality, Cognition, and Experimental Literature. New York and London: Routledge.
Golshiri, H. (1997). Struggle of Image with Painter in Simin Daneshvar's Works. Tehran: Niloufar.
Huckin, T. (2002). Textual Silence and the Discourse of Homelessness. Discourse & Society, 13(3), 347–372.
Jaworski, A. (1993). Power of Silence: Social and Pragmatic Perspectives. London: Sage.
Jaworski, A. (1997). Silence: Interdisciplinary Perspectives. Berlin and New York: Mouton de Gruyter .
Jaworski, A. (1992). How to Silence a Minority: the Case of Women. International Journal of Sociology of Language, 94(1), 27-41.
Jaworski, A. (2006). Silence. In K. Brown, Encyclopedia of Language and Linguistics (pp. 377-379). Boston: Elsevier.
Jewitt, C. (2012). Multimodality. Retrieved from Glossary of multimodal terms: https://multimodalityglossary.wordpress.com/
Jewitt, C., Bezemer, J., & O’halloran K. (2016). Introducing Multimodality. New York: Routledge.
Johnstone, B. (2002). Discourse Analysis. Oxford: Blackwell.
Herman, L., & Vervaeck, B. (2005). Handbook of Narrative Analysis. Lincoln and London: University of Nebraska Press.
Herman, L., & Vervaeck, B. (2013). Ideology and Narrative Fiction. Retrieved from The Living Handbook of Narratology: http://www.lhn.uni-hamburg.de/node/99.html
Kress, G., & Van Leeuwen, T. (2001). Multimodal Discourse. London: Arnold.
Kress, G. (2010). Multimodality: A Social Semiotic Approach to Contemporary Communication. London and New York: Routledge.
Kurzon, D. (1997). Discourse of Silence. Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins.
Kurzon, D. (2007). Towards a typology of silence. Journal of Pragmatics, 39(10), 1673–1688
Kurzon, D. (2011). On Silence. Journal of Pragmatics, 43(9), 2275-2277.
Majidi Khameneh, F., (2010). A Pragmatic Analysis of Silence in Dramatic Discourse of Bijan Mofid's Plays. Master Thesis, Tehran University of Arts.
Nakane, I. (2007). Silence in Intercultural Communication. Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
Nazemian, R., & Kazemi, F., (2015). Historicity in Novels "Suvashun" By Simin Daneshvar and "Sabaq al-Masafat al-Tawila" By Abdul Rahman Manif. Journal of Comparative Literature, 7(13), 245-268.
Norgaard, N. (2019). Multimodal Stylistics of the Novel. New York: Routledge.
Page, N. (1988). Speech in the English Novel. London: Macmillan.
Page, R. (2010). New Perspectives on Narrative and Multimodality. New York and London: Routledge .
Picard, M. (1948). The World of Silence. London : Harvill Press.
Poulsen, S. V. (2015). Multimodality. Retrieved from Key Terms in Multimodality: Definitions, Issues, Discussions, edited by Nina Nørgaard. : https://multimodalkeyterms.wordpress.com/
Prince, G. (1982 ). Narratology: The Form and Functioning of Narrative . Berlin, New York & Amsterdam: Mouton Publishers.
Ranjbar, E. (2012). Symbolic Aspects of the Novel Suvashun. Literary Arts, 4(1), 93-106.
Sadeghi, L. (2009). The Discursive Signification of Silence through Linguistic Approach: the Shared Domain of Social Interactive Silence and Narrative Silence. Biquarterly of Research in Humanities Science, 1(1), 163-183.
Saville-Troike, M. (1985). The Place of Silence in an Integrated Theory of Communication. In Tannen, D., & Saville-Troike, M., Perspectives on Silence (pp. 3-18). Norwood: Ablex.
Sojudi, F., & Sadeghi, L., (2010). The Discursive Functions of Silence in Structuring Fiction. Comparative Language Literature Research, 1(2), 69-88.
Stroińska, Magda and Cecchetto, Vikki. (2013). When the Silencer is also the Silenced: The Mechanisms of Self-censorship. In Boldt, Leslie. Silence and the Silenced, Interdisciplinary Perspectives (pp. 97-110). New York : PETER LANG .
Taher Zadeh, S. (2010). Pinter, Modernity and Language. Master Thesis, Islamic Azad University. Tehran.
Tannen, D. (1985). Silence: Anything But. n Tannen, D., & Saville-Troike, M., Perspectives on Silence (pp. 93-111). Norwood: Ablex.
Tannen, D. & Saville-Troike, M., (1985). Perspectives on silence. Norwood: Ablex Publishing Corporation.
Taylor, P. (2018). Six Key Elements of Historical Narrative. Retrieved from diy MFA: https://diymfa.com/writing/elements-historical-narrative
Wittgenstein, L. (2001). Tractatus Logico-Philosophicus. London & New York: Routledge.
Zand, N. (2011). Nonverbal Cues (Pause, Silence) in Plays, Considering Three Works By Harold Pinter. Master Thesis, Islamic Azad University, Tehran.