مسأله اصلی این پژوهش یافتن شباهت‌ها و تفاوت‌های تصویرسازی کارگزاران اجتماعی در دو روایت متفاوت از ماجرای کین‌خواهی بهمن بوده است. بر این اساس، نویسنده با بررسی مؤلفه‌های جامعه‌شناختی ـ معنایی که تئو ون لیوون در الگوی پیشنهادی خود ارائه داده و انطباق آن‌ها بر برش‌های داستانی مورد نظر از شاهنامه و بهمن‌نامه، کوشیده است تا به زمینه ایدئولوژیک ورای دو متن دست یابد و تفاوت تأثیرگذاری آن‌ها را نشان دهد. حاصل پژوهش بیان می‌کند که برخی از شاخه‌های دو شیوه اصلی حذف و اظهار در هر دو متن تا حدودی به چشم می‌خورند و پیوسته‌نمایی، گسسته‌نمایی، نام‌بری و طبقه‌بندی نیز از شگردهایی است که به همراه زیرمجموعه‌های خود برای بازنمایی کارگزاران استفاده شده‌اند. تحلیل دو متن به‌وضوح نشان می‌دهد که بهمن در شاهنامه در پی کسب مشروعیت برای هدف خویش است؛ حال آن که در بهمن‌نامه، اقتدار و فردیت کامل دارد و نیازی به بهره‌گیری از شگردهای اقناعی و تأییدطلبانه نیست؛ به همین دلیل، شیوه‌های تصویرسازی کارگزاران در شاهنامه بیشتر از بهمن‌نامه به کار رفته و در استفاده از آن‌‌ها تعمد بیشتری دخیل بوده است.

واژه‌های کلیدی: شاهنامه، بهمن‌نامه، تحلیل گفتمان، مؤلفه‌های جامعه‌شناختی ـ معنایی، کارگزاران اجتماعی

متن کامل [PDF 227 kb]   (2190 دریافت)