1- دکترای زبانشناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2- مدیر گروه زبانشناسی واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران ، mar.iraji@iauctb.ac.ir
چکیده: (2456 مشاهده)
فشردهسازی از دیدگاه بایبی به فرایندی گفته میشود که در آن، واژهها دچار کاهش میشوند و این کاهش بهصورت حذف یا ادغام در واجها رخ میدهد. بسامد این فرایند در رویکرد بایبی بین شخصیتهای مختلف در گفتمان محاورۀ فیلمهای فارسی جایگاه پررنگی دارد. در ادوار مختلف تاریخ، «زن» بهواسطۀ پایگاه اجتماعیاش در مقایسه با «مرد» همواره کمتر تمایل به استفاده از فارسی غیرمعیار داشته است. هدف از نگارش این مقاله تحلیل واجشناختی تغییرات آوایی ناشی از روند فشردهسازی در فیلمهای زبان فارسی در دو بافت متمایز فرهنگی ـ اجتماعی است. دادههای پژوهش حاضر شامل تمامی موارد صرفی حذف و ادغام مشاهدهشده در دو فیلم قدیمی گنج قارون (سیامک یاسمی، 1344) و قیصر (مسعود کیمیایی، 1348) و دو فیلم جدید لاتاری (محمدحسین مهدویان، 1397) و ابد و یک روز (سعید روستایی، 1394) بوده که پس از گردآوری در چارچوب واجشناسی شناختی بایبی (1999) به روش توصیفی مورد ارزیابی کمی و تحلیل واقع شدهاند. نتایج این پژوهش، بهعنوان نخستین کار فارسی در چارچوب واجشناسی بایبی، تمایز دوگانۀ فرهنگ و اجتماع را بهخوبی در گفتمان فیلمهای این دو دورۀ تاریخی آشکار میسازد. درواقع، مطالعۀ حاضر نشان میدهد که فشردهسازی بهعنوان یک امر اجتماعی، خاستگاه فرهنگی دارد و همین خاستگاه فرهنگی آن است که تعبیرش در سبک زبانی یا در سبک گفتمانی اشخاص با پایگاههای اجتماعی مختلف را منعکس میسازد. همچنین مشخص میشود که مطالعۀ صورتهای فشردهسازیشده فقط به تصمیمگیری در نوع کوتاهسازی محدود نمیشود و تفاوتهای موجود میان صورتهای فشردهشده بهلحاظ ساختاری در اغلب موارد پدیدهای صرفاً صرفی نیست و در برخی موارد به ملاحظات کاربردی و اجتماعی نظیر نوع جنسیت نیز بستگی دارد.
نوع مقاله:
مقالات علمی پژوهشی |
موضوع مقاله:
زبان شناسی انتشار: 1401/3/10