1- دانشجوی دکتری زبانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2- دانشیار گروه زبانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران ، najafianpnu@yahoo.com
3- دانشیار گروه زبانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
4- استاد گروه زبانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
چکیده: (2449 مشاهده)
گویش لری ممسنی یکی از گویشهای جنوبی زبان لری و شاخهای از گویشهای ایرانی جنوب غربی است که همانند بسیاری دیگر از گویشهای ایرانی، تنوعات آوایی و واژ ـ واجی چشمگیری دارد. یکی از حوزههای واژ ـ واجی قابلتوجه در این گویش، بازنمایی صورتهای متنوع تکواژ گذشتهساز است. مسئلۀ اصلی این پژوهش این است که چگونه میتوان با ابزارهای نظریۀ بهینگی، فرایندها، محدودیتها و رتبهبندیهای ناظر بر این تنوعات واژ ـ واجی را صورتبندی کرد و آیا قواعدی جهانی بر آن حاکم است؟ روش پژوهش حاضر، توصیفی ـ تحلیلی و شیوۀ گردآوری دادهها اسنادی است که براساس فهرست افعال بسیط زبان فارسی (طباطبائی، 1376) فهرستی از افعال معادل در گویش لری ممسنی استخراج و براساس الفبای آوانگار بینالمللی آوانویسی و تمامی بافتهای تکواژ گذشتهساز در این دادهها در چارچوب رویکرد بهینگی بررسی شد. یافتهها نشان داد که گرایش به تضعیف و کمکوشی در گویش لری ممسنی، فرایندی بسیار رایج و گسترده است. تجزیه و تحلیل دادهها نشان داد که براساس معیارهای توزیع بافتی، فراوانی وقوع و اعمال کمترین قواعد، تکواژ گذشتهساز زیربنایی در این گویش /ɪd/ است؛ درمجموع نُه تکواژگونۀ (/Ið/،/ð/،/ɑð/، /d/،/t/،/es/،/s/، /ɑs/و /Ø) برای این تکواژ شناسایی شد که تظاهر آوایی هرکدام در چارچوب بهینگی تحلیل شده است. در این بررسی درجات یا پیوستاری از تضعیف در همخوان و واکۀ تکواژ گذشتهساز زیربنایی /ɪd/ مشاهده شد که نشاندهندۀ این است که بهطور کلی فرایند تضعیف تابع محدودیتهای جهانی نشانداری LAZY در همخوان و *V (tense) در واکه و پایایی IDENT-IO و محدودیتهای زیرمجموعۀ آن و جایگشتهای ناظر بر وقوع این محدودیتها در انتخاب برونداد بهینهاند.
6. پینوشتها
[1] weakening
نوع مقاله:
مقالات علمی پژوهشی |
موضوع مقاله:
زبان شناسی انتشار: 1401/9/10