1- دانشجوی دکتری دانشگاه شهید باهنر کرمان
2- دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر ، hejazi@uk.ac.ir
3- دانشیار دانشگاه شهید باهنر کرمان
چکیده: (808 مشاهده)
شیخ شهاب الدین سهروردی پایهگذار مکتب «اشراقی»، پیونددهندۀ فلسفه یونان، عرفان اسلامی با وحی قرآنی در آثار رمزی خود بودهاست. داستانهای رمزی او به گفتۀ بعضی اندیشمندان از جمله هانریکُربن، حاصلِ تجربیات شهودی خودِ اوست که به رشتۀ تحریر درآمدهاست. نظریۀ نشانه-معناشناختی گفتمانی، رویکردی جدید از علم نشانهشناسی است که رابطۀ میان دال و مدلول را به جریانی سیّال و چند بُعدی تبدیلکرده، و زمینۀ تولید معناهای جدید را در یک متن فراهم میکند. سهروردی از جمله گفتهپردازان عرصۀ متون رمزی عرفانی است که اگرچه قرنها پیش از نظریهپردازان نشانه-معناشناختی از جمله گِرمَس میزیستهاست؛ ولی نوشتارهای او قابلیّت واکاوی با این نظریههای جدید را دارد. از اینرو یک متن رمزی وی یعنی «عقل سرخ» را به عنوان نمونه با «رسالۀ الطیر» ابن سینا که همانندیهایی با هم دارند، برای این پژوهش برگزیدهشد تا از یک سو نظامهای گفتمانی و از سوی دیگر نوع روایت را در آنها مورد نقدوبررسی قراردهیم. هر دو روایت بیان کوششی، جهت دستیابی به اُبژۀ ارزشی است که برخلاف روایتهای کلاسیک، در دورن کنشگر وجود دارد نه در بیرون از وجود او. در هر دو داستان نشانههایی از روایت تعاملی و روایت همآمیخته یا همتنیده بهچشممیخورد و در عقل سرخ افزون بر اینها، روایت تطابقی هم وجود دارد. همچنین انواع نظامهای گفتمانیکنشی، تنشی، شوِشی و بُوِشی را میتوان در این دو اثر سهروردی جستجوکرد. این پژوهش به شیوۀ تحلیل محتوای کیفی متن و مبتنی بر نظریۀ نشانه-معناشناختی در حوزۀ زبانشناسی مدرن با تأکید بر الگوی گِرمَس به سامانرسیدهاست.
نوع مقاله:
مقالات علمی پژوهشی |
موضوع مقاله:
نشانه شناسی انتشار: 1402/3/10