بررسی و توصیف واژه بست های ضمیری در گویش بهبهنی

نویسندگان
1 دانشیار زبان شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
2 دانشجوی دکتری زبان شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
3 استادیار زبان شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
چکیده
در این مقاله به بررسی واژه­بست­های ضمیری در گویش بهبهانی و نقش آنها در گروه و جمله پرداخته می­شود. واژه­بست­های ضمیری در گویش بهبهانی دارای چهار نقش فاعلی، مفعولی صریح، مفعولی غیر صریح و اضافی می­باشند. در این مقاله نشان داده می­شود که واژه­بست­های فاعلی دارای پانزده میزبان ـ از نظر نقش دستوری ـ در این گویش می­باشند که به تفصیل در مقاله به این امر پرداخته شده است. میزبان­های واژه­بست­های مفعولی صریح عبارت­اند از پیشوند امری یا پیشوند فعل پیشوندی، جزء غیر فعلی فعل مرکب، پیشوند استمراری، فعل و پیشوند نفی. میزبان واژه­بست­های مفعولی غیر صریح، مفعول صریح و پیشوند استمراری می­باشند. واژه­بست­های اضافی نیز میزبان­هایی از نوع فاعل، مفعول صریح و متمم دارند. از نظر مقوله­ فعل، اسم، صفت، ضمیر(شخصی و اشاری، مبهم)، واژه­بست، حرف اضافه، ضمیر پرسشی، پسوند تصریفی جمع و حرف نشانه­ی «را» به عنوان میزبان عمل می­کنند. از نظر جایگاه تمایل غالب واژه­بست­های این گویش ، به ظهور در جایگاه دوم ـ پس از اولین واژه یا پس از اولین سازه در بند ـ می­باشد. همچنین یکی از تفاوت­های اصلی و نقطه­ی افتراق بین گویش بهبهانی و فارسی معاصر واژه­بست­های فاعلی می­باشند؛ چرا که در فارسی معیار عنصری تحت عنوان واژه­بست فاعلی وجود ندارد، درحالی که در بهبهانی نظامی غنی از این واژه­بست­ها با میزبان­های متنوع وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


  • ایزدی­فر، راحله (1392). «نقش دوگانه پی­بست­های ضمیری در تاتی تاکستانی». مجموعه مقالات نخستین همایش ملی بررسی واژه­بست­ها در زبان­های ایرانی. صص 175-201.

  • بدیعی، مرضیه و ملیحه رحیمی (1392). «بررسی پی­بست­های ضمیری در گویش جرقویه». مجموعه مقالات نخستین همایش ملی بررسی واژه­بست­ها در زبان­های ایرانی. صص 293-303.

  • پورابراهیم، شیرین (1392). «مطالعه تطبیقی واژه­بست­های ضمیری در گویش­های دلواری و دشتی». مجموعه مقالات نخستین همایش ملی بررسی واژه­بست­ها در زبان‌های ایرانی. صص 221-234.

  • حسن­دوست، محمد (1389). فرهنگ تطبیقی-موضوعی زبان‌ها و گویش‌های ایرانی نو. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.

  • راستی بهبهانی، امین (1388). گویش بهبهانی دستور صرفی، واژگان معمول. تهران: طرح و اجرای کتاب.

  • راستی بهبهانی، امین (1391). «بهبهانی، گویش یا لهجه؟ بررسی ساختار صرفی فعل در زبان محلی بهبهانی». فصلنامه ادبیات و زبان­های محلی ایران. س 2. ش 3. صص 61-84.

  • راسخ­مهند، محمد. (1391). «واژ‌ه‌بست‌های ضمیری در گویش رایجی آران و بیدگل». نامه فرهنگستان، ویژه­نامه زبان­ها و گویش­های ایرانی. ش 1. صص 161-172.

  • راسخ­مهند، محمد (1388). «نگاهی رده‌شناختی به پی‌بست‌های ضمیری در زبان تاتی». پژوهش‌های زبان‌شناسی. د 1. ش 1. صص 1-10.

  • سبزعلی­پور، جهاندوست و راحله ایزدی­فر (1393). «نظام حالت­نمایی در گویش تاتی خلخال». جستارهای زبانی. د 5. ش 4. صص 103-123.

  • کلباسی، ایران (1388). فرهنگ توصیفی گونه‌های زبانی ایران. تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

  • کریمی، یادگار (1391). «مطابقه در نظام کُنایی (ارگتیو) زبان‌های ایرانی: رقابت واژه­بست و وند». پژوهش‌های زبان‌شناسی. د 4. ش 2. صص 1-18.

  • گرامی، شهرام (1385). «توصیف دستگاه فعل در گویش بهبهانی». مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، ویژه­نامه زبان­ انگلیسی و زبان­شناسی. د 23. ش 1. صص 108-126.

  • واحدی لنگرودی، محمدمهدی و شیرین ممسنی (1383). «بررسی پی­بست­های ضمیری در گویش دلواری». نامه فرهنگستان. د 1. ش 3. ضمیمه گویش­شناسی. صص 64-83.