1
دانشیار زبان شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
2
دانشجوی دکتری زبان شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
3
استادیار زبان شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
چکیده
در این مقاله به بررسی واژهبستهای ضمیری در گویش بهبهانی و نقش آنها در گروه و جمله پرداخته میشود. واژهبستهای ضمیری در گویش بهبهانی دارای چهار نقش فاعلی، مفعولی صریح، مفعولی غیر صریح و اضافی میباشند. در این مقاله نشان داده میشود که واژهبستهای فاعلی دارای پانزده میزبان ـ از نظر نقش دستوری ـ در این گویش میباشند که به تفصیل در مقاله به این امر پرداخته شده است. میزبانهای واژهبستهای مفعولی صریح عبارتاند از پیشوند امری یا پیشوند فعل پیشوندی، جزء غیر فعلی فعل مرکب، پیشوند استمراری، فعل و پیشوند نفی. میزبان واژهبستهای مفعولی غیر صریح، مفعول صریح و پیشوند استمراری میباشند. واژهبستهای اضافی نیز میزبانهایی از نوع فاعل، مفعول صریح و متمم دارند. از نظر مقوله فعل، اسم، صفت، ضمیر(شخصی و اشاری، مبهم)، واژهبست، حرف اضافه، ضمیر پرسشی، پسوند تصریفی جمع و حرف نشانهی «را» به عنوان میزبان عمل میکنند. از نظر جایگاه تمایل غالب واژهبستهای این گویش ، به ظهور در جایگاه دوم ـ پس از اولین واژه یا پس از اولین سازه در بند ـ میباشد. همچنین یکی از تفاوتهای اصلی و نقطهی افتراق بین گویش بهبهانی و فارسی معاصر واژهبستهای فاعلی میباشند؛ چرا که در فارسی معیار عنصری تحت عنوان واژهبست فاعلی وجود ندارد، درحالی که در بهبهانی نظامی غنی از این واژهبستها با میزبانهای متنوع وجود دارد.
ایزدیفر، راحله (1392). «نقش دوگانه پیبستهای ضمیری در تاتی تاکستانی». مجموعه مقالات نخستین همایش ملی بررسی واژهبستها در زبانهای ایرانی. صص 175-201.
بدیعی، مرضیه و ملیحه رحیمی (1392). «بررسی پیبستهای ضمیری در گویش جرقویه». مجموعه مقالات نخستین همایش ملی بررسی واژهبستها در زبانهای ایرانی. صص 293-303.
پورابراهیم، شیرین (1392). «مطالعه تطبیقی واژهبستهای ضمیری در گویشهای دلواری و دشتی». مجموعه مقالات نخستین همایش ملی بررسی واژهبستها در زبانهای ایرانی. صص 221-234.
حسندوست، محمد (1389). فرهنگ تطبیقی-موضوعی زبانها و گویشهای ایرانی نو. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
راستی بهبهانی، امین (1388). گویش بهبهانی دستور صرفی، واژگان معمول. تهران: طرح و اجرای کتاب.
راستی بهبهانی، امین (1391). «بهبهانی، گویش یا لهجه؟ بررسی ساختار صرفی فعل در زبان محلی بهبهانی». فصلنامه ادبیات و زبانهای محلی ایران. س 2. ش 3. صص 61-84.
راسخمهند، محمد. (1391). «واژهبستهای ضمیری در گویش رایجی آران و بیدگل». نامه فرهنگستان، ویژهنامه زبانها و گویشهای ایرانی. ش 1. صص 161-172.
راسخمهند، محمد (1388). «نگاهی ردهشناختی به پیبستهای ضمیری در زبان تاتی». پژوهشهای زبانشناسی. د 1. ش 1. صص 1-10.
سبزعلیپور، جهاندوست و راحله ایزدیفر (1393). «نظام حالتنمایی در گویش تاتی خلخال». جستارهای زبانی. د 5. ش 4. صص 103-123.
کلباسی، ایران (1388). فرهنگ توصیفی گونههای زبانی ایران. تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
کریمی، یادگار (1391). «مطابقه در نظام کُنایی (ارگتیو) زبانهای ایرانی: رقابت واژهبست و وند». پژوهشهای زبانشناسی. د 4. ش 2. صص 1-18.
گرامی، شهرام (1385). «توصیف دستگاه فعل در گویش بهبهانی». مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، ویژهنامه زبان انگلیسی و زبانشناسی. د 23. ش 1. صص 108-126.