نگاهی به نقش جنسیت نویسنده در ارائه‌ی جزئیات در داستان بر اساس دستور نقشگرا

نویسندگان
1 استادیار زبانشناسی دانشگاه سمنان
2 کارشناس ارشد زبانشناسی- دانشگاه سمنان
چکیده
مقاله‌ی حاضرتلاشی برای تعیین بسامد و نقش جزئیات، با رویکردی مقابله‌ای بین نویسندگان زن و مرد، در چارچوبʼ دستور نقشگرای نظام‌مندʻ است. دو داستانʼ تیله-شکسته ʻنوشته سیمین دانشور (1380) و داستانʼ همانطورکه بودʻ نوشته‌ جعفرمدرس صادقی( 1385) داده‌های پژوهش حاضر هستند که بر اساس مفاهیم مطرح در ʼ فرانقش اندیشگانیʻ و نظام گذرایی بررسی شده‌اند. از آنجا که ارائه اطلاعات جزیی در دستور نقشگرا در قالب افزوده های حاشیه ای در متن بازنمایی می شود، ابتدا افزوده های حاشیه‌ای موجود در هر دو داستان استخراج و با توجه به اصول دستور نقشگرا و بافت زبانی طبقه‌بندی شده است. پس از تجزیه و تحلیل داده‌ها مشخص شد که دانشور نسبت به مدرس صادقی از افزوده‌های کمتری استفاده کرده است ولی تنوع افزوده‌های به کار رفته در آثار او، بیشتر است. در هر دو داستان تعداد افزوده‌های مربوط بهʼ مکانʻبیشترین میزان را به خود اختصاص داده است. در اثر نویسنده‌ی مرد هیچ افزوده‌ای مربوط بهʼ منبع و ظاهرʻ به چشم نمی‌خورد؛ در حالی که نویسنده‌ی زن، این افزوده‌ها را به کار گرفته است. دانشور تمام آن‌ها را به صورت نقل قول بیان می‌کند؛ بدین صورت که وی در روایت داستان از دهان شخصیت اول، در هر موقعیتی به خوبی حرف‌های دیگران را به خاطر می-آورد. به نظر می رسد بررسی متون ادبی از این منظر زوایای جدیدی از این آثار را در ادبیات داستانی، نقد ادبی و سبک شناسی آشکار می کند. معرفی این مقوله و کاربست آن در سبک‌شناسی داستان از دیگر اهداف جستار حاضر است.

کلیدواژه‌ها


  • تولان، مایکل (1386). روایت‌شناسی: درآمدی زبان‌شناختی- انتقادی. ترجمه فاطمه علوی و فاطمه نعمتی. تهران: سمت.

  • جعفری، آزیتا (‌1388). «بررسی افزوده‌ها در زبان فارسی: براساس رویکردهای نقشی و صوری». مجله دستور. ش 5. صص 128- 155.

  • دانشور، سیمین (‌1380). به کی سلام کنم؟. تهران: خوارزمی.

  • رضویان، حسین و معصومه عزیزی (1393). «نگاهی نو به ارائه جزئیات در قرآن کریم بر‌اساس زبان‌شناسی نقش‌گرا». فصلنامه پژوهش‌های ادبی‌- قرآنی. د 2. ش 3. صص 53- 73‌.

  • صبحی قراملکی، ناصر (‌1386). روان‌شناسی تفاوت‌های فردی. تهران: دانشگاه جامع علمی- کاربردی.

  • عمران‌پور، محمدرضا (‌1386). «کارکرد هنری قید و گروه‌های قیدی در اشعار شاملو». مجله پژوهش‌های ادبی. ش 18. صص 78- 102.

  • فاولر، راجر (‌1381). بررسی ادبیات به‌منزله زبان، در زبان‌شناسی و نقد ادبی. ترجمه مریم خوزان و حسین پاینده. تهران: نشرنی.

  • لسانی، حسین (1384). «مقایسة‌ نقش‌های اسم در زبان‌های فارسی و روسی». مجله پژوهش زبان‌های خارجی. ش 24. صص 1- 8.

  • مجدفر، مرتضی و دیگران (‌1389). 222 نکته برای پدران و مادران: راهنمایی برای یادگیری اثربخش؛ آموزش و آزمون‌های فرزندان . تهران: امرود.

  • مدرس صادقی، جعفر (‌1385). قسمت دیگران. تهران: مرکز.

  • میرصادقی، جمال (‌1388). عناصر داستان. تهران: مؤسسه نشر سخن.



  • Eggins, S. (2004). An Introduction to Systemic Functional Linguistics. 2nd edition. New York: Continuum international Publishing Group .pp. 206-337.

  • Ernst, T. (2002). The syntax of adjuncts. Cambridge: Cambridge University Press.

  • Gardner, H. (1983). Frames of mind: the Theory of Multiple Intelligences. New York: Basic books.

  • Halliday, M. A. K & Ch. Matthiessen (2004). An Introduction to Functional Grammar. 3 rdedition. London: Edward Arnold Publishers Ltd. pp. 259-279.

  • Halliday, M.A.K. (2005). Studies in English Language. Collected Works of M.A.K. Halliday. Vol. 7. Edited by Jonathan. London: Continuum.

  • Radford, A. (2004). Minimalist Syntax: exploring the structure of English. Cambridge: Cambridge University Press.

  • Simpson, P. )2004(. Stylistics: A Resource Book for Students. London: Routledge.