الگوهای آشوبناک فرآیند زایش معنا در نظام‌های زبانی و پیشا زبانیِ «تطبیق»

نویسندگان
1 دانشیار زبان فرانسه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران
2 کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشگاه علم و فرهنگ تهران، تهران، ایران
چکیده
نشانه‌شناسی نوین با رویکردی پدیدارشناختی، بیشتر به مطالعه فرآیندهای آفرینش معنا، در قالبی فراتر از نظام‌های دلالی پرداخته و به نقش توانش ادراکی-حسی سوژه‌هایی تن‌دار در فرآیند آفرینش معنا تاکید دارد. ما نیز در این مقاله به سبکِ «پژوهش‌های میان‌رشته‌ای» و با چارچوبِ نظری «تئوری پیچیدگی» نشان داده‌ایم که چگونه الگوهای آفرینش معنا در خلال کنش متقابل و «هم حضوری» تن-سوژه‌ها در نظام معنایی تطبیق، مشابه رفتار و اندرکنش سیستم‌های پیچیده تکاملی، تابع ویژگی‌های رفتاری آشوبناک بر طبق «نظریه آشوب» می‌باشد. پیامد این پژوهش نه فقط جستاری بر وجود انطباقِ الگوها بین دو حوزه نظری، بلکه ارایه پشتوانه‌ای علمی با رویکردی میان رشته‌ای بر وجود الگوهایی در فرآیندِ آفرینش معنا است که پیش‌تر، برخی ویژگی‌های آن‌ها هم در نظام معنایی تطبیق و هم نظام‌های زبانی به شکلی تجربی یا نظری بررسی شده‌اند. به طور کل، نظام‌های دلالت معنایی از جمله «زبان»، وجودی مستقل از سوژه انسانی ندارند، به این تعبیر که آن‌ها زاییده فعل و انفعالات بیوشیمیایی و عصب شناختیِ ارگانیسمی زنده(سیستمی پیچیده) به نام "انسان" هستند و انتظار می‌رود این سیستم‌های نشانه‌شناختی نیز مانند سیستمی پیچیده رفتارهای بر پایه الگوهای «نظریه آشوب» از خود نمایان سازند. همچنین کارایی دیگر این انطباق، جدای از ارایه پشتوانه‌ای علمی به مشاهداتی تجربی یا نظری، این است که وجود مفاهیمی چون «ناامنی»، «ریسک و خطر»، «سرایت حسی» و «حساسیت ادراکی» را در فرایند تولید معنا در نظام تطبیق بر اساس وجود الگوهای نظریه آشوب توضیح داده و در عین حال برخی از ویژگی‌های مهم معنای تولید شده را هم در نظام‌های زبانی و هم پیشازبانی تطبیق شرح می‌دهد. شایان ذکر است که در این بحث روش پژوهش ما به شیوه تحلیلی توصیفی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


  • اتکینز، پیتر. (1392). قانون دوم (انرژی، آشوب و شکل). ترجمه رامین رامبد. تهران: مازیار.

  • بارت، رولان. (1392). امپراتوری نشانه‌ها. ترجمه ناصر فکوهی. تهران: نشر نی.

  • بیهقی، ابوالفضل. (1374). تاریخ بیهقی. تصحیح علی‌اکبر فیاض. تهران: نشر علم.

  • خاقانی، بدیل‌بن علی. (1373). دیوان. مقابله و تصحیح و مقدمه و تعلیقات ضیاءالدین سجادی. چ 4. تهران: زوار.

  • دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغت‌نامه دهخدا. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

  • شعیری، حمیدرضا و ابراهیم کنعانی. (1394). «نشانهـ‌معناشناسی هستی‌محور: از برهم‌کنشی تا استعلا براساس گفتمان رومیان و چینیان مولانا». دوماهنامه جستارهای زبانی. د 6. ش 2 (پیاپی 23). صص 173ـ195.

  • صفوی، کوروش. (1374). «واژه‌های قرضی در زبان فارسی». نامه فرهنگ. ش 19. صص 96ـ‌111.

  • مشهدی، محمدامیر؛ واثق عباسی، عبدالله و محمد دهرامی. (1389). «استعاره‌های نو و چندلایه در شعر خاقانی». فنون ادبی. س 2. ش 2. صص 81ـ92.

  • مورن، ادگار. (1379). درآمدی بر اندیشه پیچیده. ترجمه افشین جهاندیده. تهران: نی.

  • معین، مرتضی‌ بابک. (1394الف). معنا به‌مثابه تجربه زیسته.تهران: سخن.

  • معین، مرتضی‌ بابک. (1394ب). «دو نظام معنا دادن به جهان، جهان به‌مثابه متن، جهان به‌مثابه تجربه زیسته». (مقاله در دست چاپ).

  • معین، مرتضی‌ بابک. (1392الف). «تبیین خلق زبان شاعرانه با استفاده از نظام تطبیق و لغزش‌های مهارشده اریک لاندوفسکی». فصلنامه مطالعات زبان و ترجمه. ش ۴. صص 121ـ134.

  • معین، مرتضی‌ بابک. (1392ب). «نظام تطبیق و گذر از نشانهـمعناشناسی کلاسیک به دورنمایی پدیدارشناختی». دوفصلنامه نقد زبان و ادبیات خارجی. د ۶. ش ۱۰. صص 175ـ190.

  • میچل، ملانی. (1391). پیچیدگی. ترجمه محمدصالح سعادتمند. تهران: شورآفرین.

  • وکیلی، شروین. (1389). نظریه سیستم‌های پیچیده. تهران: شورآفرین.