بررسی نظام مقاومتی گفتمان در اهل غرق منیرو روانی پور

نویسندگان
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کوثر بجنورد، بجنورد، ایران
چکیده
مقاومت گفتمانی از کارکردهای مهم گفتمان است که می­تواند امکان استعلای گفتمان را فراهم کند. در مقاومت گفتمانی، شرایط ایجابی نفی می­شود تا چشم­انداز جدیدی بر روی حرکت گفتمان بازشود و همین چشم­انداز با ممارست گفتمانی زمینه­ساز حضور استعلایی کنش­گران و سیال­شدن کنش می­شود. مقاومت گفتمانی قدرت گفتمانی را بازتعریف می­کند و سبب تعدیل، تثبیت و یا تشدید آن می­شود. مقاومت گفتمانی و در کنار آن ممارست، از کارکردهای مهم گفتمان اهل غرق منیرو روانی­پور است. در این رمان، وجوه مختلف مقاومت گفتمانی بازنمایی می­شود و قلمروهای گفتمانی با تأثیرگذاری بر یکدیگر و یا تأثّر از هم انرژی­های مختلفی را به گفتمان وارد می­کنند. در مقالۀ پیش رو، گونه­های مقاومت گفتمانی در رمان اهل غرق بازکاوی و ویژگی­ها و کارکردهای آن­ها بررسی و تحلیل می­شود. پرسش اصلی ما این است که در رمان حاضر از چه شگرد­ها و راهکارهایی برای مقاومت گفتمانی استفاده می­شود. همچنین کارکردها و ویژگی­های مقاومت گفتمانی در رمان مورد بحث چیست؟ درواقع هدف مقالۀ حاضر بررسی و تحلیل ویژگی مقاومتی گفتمان از دیدگاه نشانه- معناشناختی جهت تبیین شرایط شکل­گیری و استعلای معناست. این پژوهش نشان می­دهد که در رمان پیش رو، گونه­های مقاومت اسطوره­ای، استعلایی، پدیدارشناختی، شوشی و هویتی نقش می­آفرینند و قلمروهای گفتمانی براساس قدرت­ها و انرژی­هایی که به آن­ها تزریق می­شود، پیوسته بازپردازی می­شوند.

کلیدواژه‌ها


  •     روانی­پور، منیرو (1369). اهل غرق. تهران: خانۀ آفتاب.

  • سرکاراتی، بهمن (1385). سایه­های شکار شده. تهران: طهوری.

  • شعیری، حمیدرضا (1395). نشانه- معناشناسی ادبیات: نظریه و روش تحلیل گفتمان ادبی. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.

  • شعیری، حمیدرضا (1394الف). «مقاومت و مماشات گفتمانی در متون ادبی». کارگاه تحلیل گفتمان ادبی با رویکرد نشانه-معناشناختی. بخش جنبی چهارمین همایش نقد ادبی. گیلان: دانشگاه گیلان.

  • شعیری، حمیدرضا (1394ب). «مقاومت، ممارست و مماشات گفتمانی: قلمروهای گفتمان و کارکردهای نشانه- معناشناختی آن». جامعه­شناسی ایران. د 16. ش 1. صص110- 128.

  • شعیری، حمیدرضا (1392). نشانه- معناشناسی دیداری: نظریه و تحلیل گفتمان هنری. تهران: سخن.

  • شعیری، حمیدرضا و دینا آریانا (1390). «چگونگی تداوم معنا در چهل نامۀ کوتاه به همسرم از نادر ابراهیمی». نقد ادبی. س 4. ش 14. صص 161- 185.

  • شعیری، حمیدرضا و ابراهیم کنعانی (1394). «نشانه- معناشناسی هستی­محور: از برهم کنشی تا استعلا براساس گفتمان رومیان و چینیان مولانا». جستارهای زبانی. د 6. ش 2 (پیاپی23). صص 173- 195.

  • مالمیر، تیمور و علیرضا ناصر­بافقی (1393). «تحلیل ساختاری رمان اهل غرق». متن­پژوهی ادبی. س 18. ش 60. صص 7- 23.

  • معین، مرتضی­بابک (1394). معنا به­مثابۀ تجربۀ زیسته: گذر از نشانه­شناسی کلاسیک به نشانه­شناسی با دورنمای پدیدارشناختی. با مقدمۀ اریک لاندوفسکی. تهران: سخن.

  • نجومیان، امیرعلی (1390). «تجربۀ مهاجرت و پارادوکس همانندی و تفاوت». نشانه­شناسی فرهنگی؛ مجموعه­مقالات ادبی-هنری. به­کوشش امیرعلی نجومیان. تهران: سخن. صص 119-131.

  • نیکوبخت، ناصر و مریم رامین­نیا (1384). «بررسی رئالیسم جادویی و تحلیل رمان اهل غرق». پژوهش­های ادبی. دورۀ 2. ش 8. صص 139- 154.

    • Fontanille, J. (2011). Corps et sens. Paris : PUF.

    • Tarasti. E. (2009). Fondements de la sémiotique existentielle. Paris: L’Harmattant.

    • Fontanille, J. (2011). Body and Meaning. Paris : University Presses of France (PUF). [In French].

    • Moein, M. B. (2015). The Meaning as the Lived Experience. Tehran: Sokhan [In Persian].

    • Nikoobakht. N. & M. Raminniya (2005). “Investigating Magical Realism and Analyzing the Ahle Ghargh of the Novel”. Literary Research. Vol. 2. No.8. Pp: 139- 154.[In Persian].

    • Nojoumian, A. A. (2011). “The experience of immigration and the paradox of similarity and difference” Cultural Semiotics. Tehran: Sokhan. Pp: 119- 131.[In Persian].

    • Ravanipur, M. (1990). The Drowned ( Ahle Ghargh). Tehran. Khaneh Aftab. [In Persian].

    • Sarkarati, B.  (2006). Shadows of the Hunt. Tehran: Tahori. [In Persian].

    • Shairi, H. R. & D. Aryana (2012).  “A survey of signification continuity in 40 short letters to my husband, by Nader Ebrahimi”. Literary Criticism.  Vol. 4. No. 14. Pp: 161-185. [In Persian].

    • Shairi, H. R. & E. Kana´ni  (2015). “Semio-ontological Study: From Interaction to Transcendence Based on Mowlana’s Romans and Chinese Discourse”. Journal of Language Related Research. Vol.6. No.2 (Tome 23). Pp. 173-195 [In Persian].

    • Shairi, H. R. (2013). Visual Semiotics. Theory & Practice of Artistic Discourse Analysis. Tehran: Sokhan. [In Persian].

    • Shairi, H. R. . (2015a). Discursive Resistance and Appeasement in literary texts. Discourse Analysis Workshop. Secondary Section of the 4th Literary Review Conference. Gilan: Ghilan University.[In Persian].

    • Shairi, H. R. (2015b). “Discursive resistance, insistence, and appeasement: discourse realms and its semiotic functions”. Iranian Journal of Sociology. Vol. 16. No: 1. Pp. 110-128. [In Persian].

    • Shairi, H. R. (2016). Semiotics of  Literature, Theories and Practices of  Literary  Discourse Regimes. Tehran: Tarbiat  Modares  University. [In Persian].

    • Tarasti, E. (2009). Existential Foundations of Semiotics. Paris: L’Harmattant. [In French].




·       Maalmir, T. & A. Naser Bafqi (2014). “Analysis of the Structure of Ahl-e Gharq”. Literary Text Research. Vol. 18. No. 60. Pp. 7-23 [In Persian].