نسبیتِ زبانی و گفتمان در زندگینامه‌های خودنوشت از منظر پست‌مدرنیسم

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری رشته فلسفه هنر، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 دانشیار گروه نمایش، دانشکده سینما و تئاتر، دانشگاه هنر، تهران، ایران.
چکیده
وقتی متن در یک بستر آشنا درک شود و برای خواننده کلیتی منسجم داشته باشد، یک «پاره ‌کلامی» یا «گفتمان» خوانده می‌شود. قرائت یک گفتمان هم در گرو دانش زبانی و هم دانش غیرزبانی است. زندگینامه ‌خودنوشت نیز در مقام یک روایت، جهان متنیِ خود را دارد. واقعیت آن، حاصل شیوه ‌رمزگذاری زبانی، یعنی همان نسبیت زبانی و جبر زبانی از سوی نگارنده­اش است که فعالانه جهان و خویشتن را برمی­سازد. از این رو، از رهگذر تحلیل دامنه ‌زبان به­کار رفته در یک متن زندگینامۀ خودنوشت، به لحاظ معانی صریح و زنجیره­ای از معانی ضمنی، می‌توان شناختی از جهان­بینی مؤلف به­دست آورد. به بیان دیگر، سوژه ‌زندگینامه ‌خودنوشت، محصول لحظه‌ به لحظه، و از یک تجربه به تجربه ‌دیگر است که در گستره­ای از زبان، در موقعیت‌های چندگانه ‌برخاسته از گفتار ایستا قرار می‌گیرد. اجرای همین خویشتن چندپاره به یک هنجار پست مدرن تبدیل شده است. حال باید پرسید، ارتباط میان زبان با واقعیت زندگینامه ‌خودنوشت چیست و چه جنبه‌هایی از هویت فرهنگی خویشتن را بازنمایی می‌کند؟ با توجه به این مسئله، هدف از این مقاله، پاسخ به این پرسش است که در قرائت ما از سوژه ‌پست­مدرن در کانون زندگینامه ‌خودنوشت، با درنظر گرفتن زبان به­منزله ‌واسطه ‌بیان و نیز با توجه به فرازبان در مقام زبانی که برای توضیح درخصوص زبانِ چنین متنی به­منظور بازنمود خویشتن به­کار می‌رود، چگونه «من» چندگانه و مبهم و هم چنین «دیگران» برآمده از این متون، در زبان تحقق می‌یابند و در گقتمان‌های گوناگون شرکت می‌جویند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


• Ashley, C.; Leigh Gilmore & Gerald N. Peters, Eds. (1994). Autobiography and Postmodernism. Ed. USA: University of Massachusetts.
• Bakhtin, M.M. (1981). The Dialogic Imagination: Four Essays. Trans. Caryl Emerson and Michael Holquist. Austin: U. of Texas P.
• Barthes, R. (1977). Roland Barthes. Trans. Richard Howard. New York: Noonday.
• Beneviste, E. (1971). Problems in General Linguistics. Trans. Mary Elizabeth Meek. Coral Gables: U of Miami P.
• Bergland, B. (1994). “Postmodernism and the Autobiographical Subject: Reconstructing the “Other”.” Autobiography & Postmodernism. Ed. Kathleen Ashley, Leigh Gilmore & Gerald Peters. Boston: U of Massachusetts.
• Fischer, M. M.J. (1994). “Autobiographical voices and mosaic memory”. Autobiography & Postmodernism. Ed. Kathleen Ashley, Leigh Gilmore & Gerald Peters. Boston: U of Massachusetts,.
• Gates, J. L. Jr. (1988). “James Gronniosaw and the trope of the talking book.” Studies in Autobiography. Ed. James. Olney. New York: Oxford UP.
• Gilmore, L. (1994). “The mark of autobiography: postmodernism, autobiography and genra”. Autobiography & Postmodernism. Ed. Kathleen Ashley, Leigh Gilmore & Gerald Peters. Boston: U of Massachusetts.
• Smith. P. (1988). Discerning the Subject. Mineapolis: U of Minnesota P,.
• Smith. P.(1987). A Poetics of Woman’s Autobiography: Marginality and the Fictions of Self-Representation. Bloomington: Indiana UP.