تحلیل زبان‌شناختی «خروج آمریکا از برجام» در گفتمان‌های دو شبکۀ «العربیه» و «المنار»

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه سمنان، ایران
2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه سمنان، ایران
چکیده
رسانه­ها نمی­توانند مخاطبان خود را وادار سازند که «چگونه» بیندیشند؛ اما می­توانند با به­کارگیری مهارت­هایی، آن­ها را ترغیب کنند که به «چه موضوعی» فکر کنند، به همین منظور با برجسته­سازی پیام­هایی که در راستای اهداف آن­هاست، توجه مخاطبان را به آن موضوع جلب می­کنند. برای برجسته­سازی پیام در رسانه­ها، تکنیک­های مختلفی وجود دارد که از جمله آن­ها، تکنیک­های زبانی است. پژوهش حاضر به تحلیل زبان­شناختی خروج امریکا از برجام در گفتمان­های دو شبکۀ «العربیه» عربستان و«المنار» لبنان با استفاده از الگوی ون­دایک می­پردازد. «برجسته­سازی» و «حاشیه­رانی» تکنیک­هایی هستند که این دو شبکه تلاش کردند با بهره­گیری از آن، قوت گفتمان خود را برجسته کنند ودرمقابل قوت غیر (دشمن) را به حاشیه ببرند و ضعف وی را برجسته کنند. داشتن ایدئولوژی متفاوت نسبت به برجام، معیار اصلی انتخاب این دو شبکۀ خبری بوده است. این شبکه­ها تلاش کردند با استفاده از ابزارهای زبانی چون تکرار، مبالغه، تضاد، قصر و... به­دنبال تأثیرگذاری بر مخاطب و اقناع وی باشند و به همین منظور با انتخاب دقیق حروف و واژگان به‌کار رفته در متن اخبار، واقعیت­ها را به گونه­ای دیگر نشان دهند و پیام پنهان مورد نظر خود را زیرکانه و غیرمستقیم به مخاطبان منتقل کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


الف) منابع فارسی:
1-آقاگل زاده فردوس (1394) تحلیل گفتمان انتقادی، چاپ سوم، تهران: انتشارات علمی وفرهنگی.
2- ـــــــــــــــــــ وخیرآبادی رضا (1393) زبان شناسی خبر، چاپ اول، تهران: نشر علمی.
3- ـــــــــــــــــــ وهمکاران (1392) «مطالعه تطبیقی شیوه بازنمایی کنشگران ایرانی وغربی در پرونده هسته‌ای ایران در رسانه‌های بین المللی (الگوی2008 ون لیون)» دوماهنامه جستارهای زبانی، پیاپی 13، صص 1-19.
4-بهرام پور، شعبان علی(1389) مقدمه تحلیل گفتمان انتقادی،چاپ اول، تهران: مرکز مطالعات وتحقیقات رسانه‌ها.
5- خلیل‌زاده، مهدی(1388) «بازنمایی غیرواقعی در رسانه» تهران: معاونت پژوهشی دفتر مطالعات وبرنامه‌ریزی رسانه‌ها.
6-رضاییان، علی(1390) اصول مدیریت، چاپ 22، تهران: سازمان مطالعه وتدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.
7-سلطانی، سید علی اصغر(1387) قدرت وگفتمان وزبان؛ ساز وکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشرنی.
8- مقاله «تحلیل خبری از مجله اقتصادی بلومبرگ»(1397) شبکه العالم، جمعه 27 مهر.
9-ظهیری عباس(ب.ت) تجزیه وترکیب و بلاغت قرآن، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
10-معتمد نژاد کاظم، مهدی‌زاده محمد(1385) «بازنمایی ایران در مطبوعات غرب»، تحلیل گفتمان انتقادی "نیویورک تایمز"، "گاردین"، "لوموند" و"دی ولت" فصلنامه علوم اجتماعی شماره 36.
11-همشهری آن لاین(1387) «آشنایی با شبکه تلویزیونی العربیه» کد خبر53535، پنجشنبه 9 خرداد.
ب) منابع عربی:
1-أحمد بدوی أحمد (2005) من بلاغه القرآن، القاهره: نهضه مصر.
2-بلوحی محمد (2004) آلیات خطاب النقد العربی الحدیث فی مقاربه الشعر الجاهلی بحث فی تجلیات القراءات السیاقیه، دمشق: اتحاد الکتاب العرب.
3- بنین فاطمه الزهره (1435ه.ق) اعتماد الجمهور علی القنوات الفضائیه الإخباریه فی الحصول علی المعلومات حول الأزمات العربیه، رساله الماجستیر فی جامعه الشهید حمه لخضر الوادی فی الجزائر.
4-التفتازانی سعدالدین (د.ت) شرح المختصر، قم: دار الحکمه.
5-الشرتونی رشید (1374ه.ش) مبادئ العربیه، تهران: أساطیر.
6-السامرایی، فاضل صالح (1434ه.ق) معانی النحو، الطبعه الأولی، د.م: موسسه التاریخ العربی.
7-عکاشه محمود (2005) لغه الخطاب السیاسی دراسه لغویه تطبیقیه فی ضوء نظریه الاتصال، مصر: دارالنشر للجامعات.
8-مختارعمر أحمد (1998) علم الدلاله، الطبعه الخامسه،القاهره: عالم الکتب.
9-مطرجی، محمود (2000) فی النحو وتطبیقاته، الطبعه الأولی، بیروت: دارالنهضه العربیه للطباعه والنشر.