بررسی رشد ساختار روایی در کودکان دوزبانۀ مازندرانی- فارسی

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 استادیار گروه زبان‌شناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
2 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
چکیده
ایران کشوری چندفرهنگی و چندزبانه است. بررسی تأثیر دوزبانگی بر توانایی‌های زبانی کودکان و روند فراگیری و یادگیری زبان هم از منظر روان‌شناسی زبان و هم جامعه‌شناسی زبان در مقوله برنامه‌ریزی زبانی مهم است. هدف پژوهش حاضر ــ که از نوع توصیفی ـ تحلیلی و مقایسه­ای است ــ بررسی و تحلیل روایت­های داستانی شفاهی کودکان دوزبانۀ مازندرانی ـ فارسی جویبار است تا از یک­سو تأثیر سن بر رشد ساختار روایی کودکان و از سوی دیگر، مهارت روایی کودکان در هر یک از این دو زبان بررسی و از دو منظر پیچیدگی ساختار و طول روایت مقایسه شود. به این منظور، ساختار ۳۲ روایت‌ شفاهی مازندرانی و فارسی 16 دختر و پسر 4 تا 6 سالۀ دوزبانه (در چهار گروه سنی الف: 4 - 5/4، ب: 5/4 - 5، ج: 5 - 5/5، د: 5/5 - 6) بررسی شده‌اند. نتایج نشان می­دهند که متغیر سن بر پیچیدگی ساختار روایت در هر دو سطح کلان و خرد و در هر دو زبان مازندرانی و فارسی تأثیر معناداری دارد. مقایسۀ روایت‌های فارسی و مازندرانی کودکان دوزبانه نشان می‌دهد که روایت‌های فارسی این کودکان پیچیده‌تر از روایت‌های مازندرانی‌شان است و این تفاوت به لحاظ آماری معنادار است. این تفاوت ناشی از تفاوت معنادار در مقوله‌های کنش، پیامد، حروف ربط هم‌پایه و نیز کاربرد افعال ذهنی و بیانی است. بررسی و مقایسه و طول روایت با استفاده از محاسبۀ میانگین طول پاره­گفتار و تعداد واژه تفاوت معناداری را با توجه به متغیر سن و زبان نشان نمی‌دهد، هر چند که طول روایت با بالا رفتن سن بیشتر شده است.


کلیدواژه‌ها

موضوعات


افتخاری، زهرا؛ سعداللهی، علی؛ کسبی، فاطمه (1384). «بررسی تأثیر زبان سمنانی بر میانگین طول گفته فارسی کودکان شش ساله طبیعی آمادگی‌های وابسته به آموزش و پرورش سمنان». فصل‌نامۀ کومش، جلد 6، شمارۀ 4، صص. 291-296.
جعفری، سلیمه (1389) . ساخت و تعیین روایی و پایایی آزمون بازگویی داستان جهت ارزیابی ساختار زبان در کودکان 6 تا 7 ساله فارسی زبان . پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشته گفتاردرمانی. دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی تهران.
خاصی، شهین (1388). تعیین میزان تداخل واژگانی دوزبان کردی-فارسی سال اول ابتدایی شهرستان ایلام. پایان-نامه کارشناسی ارشد، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه پیام نور تهران.
خان‌حسنی، سمیرا (1390). بررسی محیط دوزبانۀ کردی-فارسی بر پیشرفت سواد خواندن. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور تهران.
رستم بیک تفرشی، آتوسا؛ امیری، محمدعارف؛ عنایتی، صبا؛ رمضانی، احمد (۱۳۹۶). « تحلیل و مقایسه روایت‌های نوشتاری دانش‌آموزان دارای اختلالات یادگیری و عادی پایه چهارم و پنجم شهر تهران ». کودکان استثنایی، شماره ۶۳، ۱۲۳-۱۳۶.
رمضانی، احمد؛ رستم بیک تفرشی، آتوسا؛ واسو جویباری، خدیجه (1393). «بررسی کاربرد زبان‌های فارسی و مازندرانی در شهر جویبار»، زبانشناخت، 10، 31-50.
روحی، الناز؛ عزبدفتری، بهروز؛ عشایری، حسن (۱۳۹۵). « بررسی غنای واژگان و روانی زبان اول و دوم در دوزبانه‌های آذری-فارسی مبتلا به زبان پریشی». جستارهای زبانی، ۳۴، ۳۷۱-۳۸۹.
شکری، گیتی (1374). گویش ساری (مازتدرانی). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شیرعلی‌پور، اصغر، مسعود اسدی، محمد نظری، علی؛ شکوری، زینب (1392). «فراتحلیل نقش آموزش‌های پیش از دبستان و دوزبانگی بر پیشرفت تحصیلی». مجلۀ علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز، بهار و تابستان 1392، دورۀ ششم، شمارۀ 1، صص. 137-154.
عصاره، فریده؛ بافتی، مونا (1391). زبان‌آموزی کودکان پیش دبستانی. تهران: مؤسسۀ فرهنگی مدرسۀ برهان.
غلامعلی زاده، خسرو؛ قیطوری، عامر؛ کرانی، اکرم (۱۳۹۷). « بررسی تداخل نحوی کردزبانان کلهر ساکن کرمانشاه به هنگام تکلم به زبان فارسی معیار». جستارهای زبانی، ۴۴، ۲۰۹-۲۲۶.
فرازمند، فهمیه (1390). کاربرد مقولات معنایی فعل مرکب در کودکان پیش دبستانی با در نظر گرفتن عامل جنسیت. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد دانشکدۀ ادبیات و زبان‌های خارجی دانشگاه الزهرا.
فیاضی، علی؛ صحراگرد، رحمان؛ روشن، بلقیس؛ زندی، بهمن (۱۳۹۶). « بررسی تأثیر دوزبانگی و جنسیت بر هوش زبانی و هوش ریاضی- منطقی با مقایسه دانش‌آموزان دوزبانه‌ و یک‌زبانه». جستار‌های زبانی، ۳۷، ۲۲۵-۲۴۸.
کرول، دیوید دبلیو (1391). روان‌شناسی زبان. ترجمۀ حشمت‌الله صباغی. انتشارات رشد.
کلباسی، ایران (138۹). فرهنگ توصیفی گونه‌های زبانی ایران. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
کمری، الهه (۱۳۹۵). « بررسی انسجام در گفتمان روایتی کودکان طبیعی تک‌زبانۀ فارسی‌زبان ». پژوهش‌های زبان‌شناسی، شماره ۱۵، ۴۹-۶۸.
کیوانلو، جلال؛ مقداری، صدیقه سادات (1391). بررسی تأثیر دوزبانگی کردی-فارسی بر روی ساختار نحوی و کاربرد واژگان زبان فارسی . چکیدۀ مقالات اولین همایش ملی دوزبانگی و آموزش. تهران: پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش.

August, D., & Shanahan, T. (2006). Developing literacy in secondlanguage learners. Report of the National Literacy Panel on LanguageMinority Children and Youth. Mahwah, NJ: Erlbaum.
Berman, R. A., & Slobin, D. I. (Eds.). (1994). Relating events in narrative: A crosslinguistic developmental study. Hillsale, NJ: Erlbaum.
Black, J. B., & Wilensky, R. (1979). An evaluation of story grammars. Cognitive science, 3(3), 213-229.
Bohnacker, U. (2016). Tell me a story in English or Swedish: Narrative production and comprehension in bilingual preschoolers and first graders. Applied Psycholinguistics, 37(1), 19-48.
Chernobilsky, E. D. (2009). Linguistic competence of five and six year olds: Analysis of narrative samples of Russian, English and Russian-English bilingual speakers (Doctoral dissertation, Rutgers University-Graduate School-New Brunswick).
Dickinson, D., & Tabors, P. (Eds.). (2001). Beginning literacy with language: Young children learning at home and school. Baltimore: Brookes.
Gagarina, N., Klop, D., Kunnari, S., Tantele, K., Välimaa, T., Balčiūnienė, I., ... & Walters, J. (2015). Assessment of narrative abilities in bilingual children. Assessing multilingual children: Disentangling bilingualism from language impairment, 243-276.
Halliday, M., & Hasan, R. (1976). Cohesion in English. London, England: Longman.
Harris, R. J., Lee, D. J., Hensley, D. L., & Schoen, L. M. (1988). The effect of cultural script knowledge on memory for stories over time. Discourse Processes, 11, 413-431.
Heilmann, J., Miller, J. F., Nockerts, A., & Dunaway, C. (2010). Properties of the narrative scoring scheme using narrative retells in young school-age children. American Journal of Speech-Language Pathology, 19(2), 154-166.
Herman, D. (2003). Narrative Theory and the Cognitive Sciences. Stanford, CA: CSLI.
Keen, S. (2007). Empathy and the Novel. New York: Oxford UP.
Kintsch, W., & Greene, E. (1978). Recalling and summarizing stories. Language, 40, 98-116.
Kintsch, W., & Van Dijk, T. A. (1978). Toward a model of text comprehension and production. Psychological review, 85(5), 363.
Labov, W. 8: Waletzky, I. (1967). “Narrative analysis: Oral versions of personal experience”. Essays on the verbal and visual arts, 12-44.
Lakoff, G. (1972). Structural complexity in fairy tales .The study of man, 1,128-190.
Minami, M. (2005). Bilingual narrative development in English and Japanese—A form/function approach. In ISB4: Proceedings of the 4th International Symposium on Bilingualism (pp. 1618-1629).
Nicolopoulou, A. (2011). Children's storytelling: Toward an interpretive and sociocultural approach. Storyworlds: A Journal of Narrative Studies, 3(1), 25-48.
Oller, D. K., & Pearson, B. Z (2002). Assessing the effects of bilingualism: A background. In D. K. Oller & R. E. Eilers (Eds.), Language and literacy in bilingual children (pp. 3–21). Clevedon, UK: Multilingual Matters.
Palmer, Alan (2004). Fictional Minds. Lincoln: U of Nebraska P.
Petersen, D. B., Gillam, S. L., & Gillam, R. B. (2008). Emerging procedures in narrative assessment: The Index of Narrative Complexity. Topics in Language Disorders, 28(2), 115-130.
Peterson, C. (1990). The who when and where of early narratives. Journal of Child Language, 17, 433-455.
Prince, G. (1973). A grammar of stories: An introduction . Mouton.
Reilly, J. S. (1992). How to tell a good story: The intersection of language and affect in children's narratives. Journal of Narrative and Life History, 2, 355-377.
Stein, N. L., & Glenn, C. G. (1975). An Analysis of Story Comprehension in Elementary School Children: A Test of a Schema.
Uccelli, P., & Páez, M. M. (2007). “Narrative and vocabulary development of bilingual children from kindergarten to first grade: Developmental changes and associations among English and Spanish skills”. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 38(3), 225-236.
Van Dijk, T. A. (1972). Some aspects of text grammars: A study in theoretical linguistics and poetics (Vol. 63). Mouton.
Yule, G., & Brown, G. R. (1986). Discourse analysis. Cambridge University Press.