ملاحظات انتخاب صدا و صداپیشه در دوبلۀفارسی فیلم و سریال خارجی

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 کارشناس ارشد مطالعات ترجمه، گروه زبان انگلیسی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
2 استاد مطالعات ترجمه، گروه زبان انگلیسی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
چکیده
در ایران، دوبله متداول‌ترین روش برای عرضه محصولات دیداری ـ ‌شنیداری خارجی به مخاطبان تلویزیون و سینماست. همچنین، سامانه‌های اینترنتی متعدد اشتراک و هم‌رسانی فیلم و سریال‌های خارجی با ارائۀ نسخۀ دوبله‌شدۀ غیر رسمی این محصولات، مخاطبان بسیاری را با خود همراه ساخته‌اند. بنابراین، با توجه به خیل عظیم مخاطبان دوبله ضرورت پژوهش‌های بومی مرتبط با دوبله بیش از پیش برجسته می‌شود. هدف پژوهش اکتشافی حاضر بررسی ملاحظات و معیارهای انتخاب صدا و صداپیشه در دوبلۀ فیلم و سریال‌های خارجی در ایران است. بر این اساس، نظرات هفت دوبلور و مدیر دوبلاژ حرفه‌ای، طی برگزاری چند مصاحبۀ حضوری با ایشان، به صورت کیفی جمع‌آوری و با استفاده از شیوۀ نظریه داده‌بنیاد تحلیل شد. درنهایت یافته‌ها به چهار دسته عمده انتخاب دوبلور براساس شخصیت‌پردازی کاراکتر، ویژگی‌های هنرپیشه، نوع نقش و صلاحدید مدیر دوبلاژ تقسیم شد. همچنین، راهکارهای عملی مدیران دوبلاژ در مواجه با لهجه شامل حذف لهجه، تغییر در دستور زبان، استفاده از واژگان متفاوت، زیرنویس و درنهایت استفاده از زبان ساختگی بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


• چوبینه، بهرام (۱۳۸۹). رویکردی به دوبله فیلم. تهران: پرسمان.
• حجازی، نصرت و سحر حمیدی (۱۳۹۸). «چگونگی انتقال طنز در دوبله فارسی پویانمایی شگفت‌انگیزان ۲». مطالعات زبان و ترجمه. ۵۲(۲)، صص‌ ۱۵۹-۱۸۹.
• خوش‌سلیقه، مسعود و الهام فاضلی‌ حق‌پناه (۱۳۹۷). «انگیزه‎‌ها و دلایل طرفدارزیرنویسی فیلم‌ها و سریال‌های کره‌ای». مطالعات زبان و ترجمه. ۵۱(۳)، صص ۷۵ـ۱۰۱.
• خوش‌سلیقه، مسعود و همکاران (1398). ترجمه دیداری‌شنیداری: مفاهیم و اصطلاحات. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
• زاهدی، صابر و مسعود خوش‌سلیقه (۱۳۹۸). «مقایسه حرکات چشمی در خوانش واژگان فارسی قاموسی و دستوری زیرنویس‌های فارسی با استفاده از فناوری ردیاب چشمی». جستارهای زبانی. د ۱۰. ش ۴. صص ۱۱۳ـ۳۳۸.
• شکوهمند، فرزانه و مسعود خوش‌سلیقه (۱۳۹۹). « زیرنویس ناشنوایان و کم‌شنوایان در ایران: راهکارهای متنی زیرنویس درون‌زبانی فارسی». جستارهای زبانی. د ۱۱. ش ۱. صص ۵۳ـ۸۰.
• عامری، سعید و همکاران (1395). «هنجارهای انتظاری بینندگان ایرانی درباره برنامه‌های دوبله شده فارسی: پژوهش اکتشافی». مطالعات زبان و ترجمه،۱۳ (۳). صص ۲۱ـ۳۷.
• منانی، اکبر (۱۳۸۸). سرگذشت دوبلة ایران و صداهای ماندگارش. تهران: دارینوش.
• نی‌نوا، شجاع (۱۳۹۷). مصاحبه با شایگان، حسین. از پست و بلند ترجمه فیلم. تهران: رهنمای اندیشمند.
• Ameri, S., Khoshsaligheh, M., & Khazaee Farid, A. (2018). The reception of Persian dubbing: a survey on preferences and perception of quality standards in Iran. Perspectives, 26(3), 435-451.
• Benyahia, S. C., Gaffney, F., & White, J. (2006). AS Film Studies: The Essential Introduction. London, England: Routledge.
• Bogucki, Ł. (2013). Areas and methods of audiovisual translation research. Frankfurt, Germany: Peter Lang.
• Bosseaux, C. (2015). Dubbing, film and performance: Uncanny encounters. Oxford, England: Peter Lang.
• Bosseaux, C. (2019). Voice in French dubbing: the case of Julianne Moore. Perspectives, 27(2), 218-234. doi:10.1080/0907676X.2018.1452275
• Chaume, F. (2012). Audiovisual translation: dubbing. Manchester, UK: St. Jerome.
• Chaume, F. (2018). An overview of audiovisual translation: Four methodological turns in a mature discipline. Journal of Audiovisual Translation, 1(1), 40-63.
• Chiaro, D. (2008). Where have all the varieties gone?The vicious circle of the disappearance act in screen translations. In I. Helin (Ed.), Dialect for all seasons (pp. 9-25). Munich, Germany: Nodus.
• Chiaro, D. (2009). Issues in audiovisual translation The Routledge companion to translation studies (pp. 155-179). London, England: Routledge.
• Chmiel, A. (2010). Translating postmodern networks of cultural associations in the Polish dubbed version of Shrek New Insights into Audiovisual Translation and Media Accessibility (pp. 123-136). Amsterdam, Netherlands: Brill Rodopi.
• Cintas, J. D., & Anderman, G. (2009). Audiovisual translation: Language transfer on screen. Hampshire, UK: Palgrave Macmillan.
• Dolar, M. (2006). A voice and nothing more. Cambridge, England: MIT.
• Dörnyei, Z. (2007). Research methods in applied linguistics: Quantitative, qualitative, and mixed methodologies: Oxford University Press.
• Gimbert, M. C., & Zabalbeascoa, P. (2011). Language variation in source texts and their translations: The case of L3 in film translation. Target. International Journal of Translation Studies, 23(1), 113-130.
• Khoshsaligheh, M., Eriss, A., & Ameri, S. (2019). The Portrayal of Women in English Films Localized into Persian. International Journal of Society, Culture & Language, 7(2 (Special Issue on Iranians Views of Cultural Issues)), 40-51.
• Le Fèvre-Berthelot, A., & Régnier, N. (2014). ‘It’s All About Performance’, An Interview with Dubbing Director Nathalie Régnier. InMedia. The French Journal of Media Studies(5).
• Matamala, A. (2010). Translations for dubbing as dynamic texts: Strategies in film synchronisation. Babel, 56(2), 101-118.
• Mehdizadkhani, M., & Khoshsaligheh, M. (2018). Insertion or voice-off in rendition of graphic codes: an experiment in Persian dubbing. Visual Communication. doi:1470357219838599
• Mendes, R. (2016). Dubbing Directors and Dubbing Actors: Co- authors of Translation for Dubbing. In J. D. Cintas & R. B. Piñero (Eds.), Audiovisual Translation in a Global Context: Mapping an Ever-changing Landscape (pp. 253-266): Springer.
• Meyer-Dinkgräfe, D. (2006). Thoughts on dubbing practice in Germany: Procedures, aesthetic implications and ways forward. Scope. An Online Journal of Film Studies, 8.
• Miggiani, G. S. (2019). Dialogue Writing for Dubbing: An Insider's Perspective. Basingstoke, UK: Palgrave Macmillan.
• Nord, C., Khoshsaligheh, M., & Ameri, S. (2015). Socio-cultural and technical issues in non-expert dubbing: A case study. International Journal of Society, Culture & Language, 3(2), 1-16.
• O'Connell, E. M. (2003). Minority language dubbing for children: screen translation from German to Irish. Oxford, England: Peter Lang.
• Pérez-González, L. (2014). Audiovisual translation: Theories, methods and issues. London, England: Routledge.
• Saldanha, G., & O'Brien, S. (2014). Research methodologies in translation studies. Oxford, England: Routledge.
• Schwarz, B. (2011). Translation for dubbing and voice-over. In K. Malmkjæ (Ed.), The Oxford Handbook of Translation Studies. Oxford, England: Oxford University.
• Strauss, A., & Corbin, J. (1998). Basics of qualitative research techniques: Sage publications Thousand Oaks, CA.
• Wissmath, B., Weibel, D., & Groner, R. (2009). Dubbing or subtitling? Effects on spatial presence, transportation, flow, and enjoyment. Journal of Media Psychology, 21(3), 114-125.
• Zubiria, J. B. (2012). Mapping the dubbing scene: Audiovisual translation in Basque television. Bern, Switzerland: Peter Lang.