چگونگی جایگزینی همخوان‌های موجود در وام واژه‌های انگلیسی بدون معادل در زبان فارسی

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری گروه زبان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
2 دانشیار زبان شناسی دانشگاه اصفهان ، اصفهان، ایران
3 دانشیار زبان‌شناسی دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
4 دکتری تخصصی زبان شناسی
چکیده
جایگزینی واجِ زبان وام‌دهنده با واجی از زبان وام گیرنده«جایگزینی واج» نامیده می‌شود. تا به حال جایگزینی واکه ها در وام­واژه­ها بیشتر مورد توجه محققان بوده است ولی بررسی جایگزینی همخوان کمتر مورد بحث قرار گرفته است بخصوص از دیدگاه نظریه بهینگی (پرینس و اسمولنسکی، 2004 /1993) و یا از دیدگاه آموزش زبان به جایگزینی همخوان­ها پرداخته شده است (رزم دیده و ناصری (1398). ولی در این مقاله جایگزینی همخوان در وام­واژه­ها بررسی شده است چون وام­واژه­ها بهتر می­توانند رفتار واجی عامه مردم فارسی زبان را نشان دهند. نوع و رتبه­بندی محدودیت­ها نیز گویای این تفاوت­ها است.در این تحقیق تعداد 295 واژه انگلیسی از فرهنگ سه جلدی عمید و واژه­یاب گوگل استخراج شد و مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که شبیه‌ترین همخوان موجود در زبان وام گیرنده با توجه به بافت آوایی در جایگزینی شرکت می­کند؛ ولی رتبه بندی محدودیتها تغییر نمی کند. از آنجاییکه هیچکدام از همخوان‌های/T/، /w/، /k/ و /g/ در زبان فارسی نقش واجی ندارند، همخوان /T/ در آغازه و پایانه هجا به ترتیب با همخوان‌های[t] و [s] جایگزین می‌شود. همخوان /w/ در ابتدای واژه با همخوان لبی دندانی [v] جایگزین می‌شود. البته از آنجا که این همخوان دولبی نرمکامی فقط به صورت آوای میانجی در زبان فارسی کاربرد دارد، پس از شکسته شدن خوشه آغازین /sw/ در ابتدای واژه، همچون یک آوای میانجی عمل می‌کند و معمولا جایگزین نمی‌شود. دو همخوان نرمکامی/k/ و /g/نیز با توجه به نوع بافت یا به همخوان‌های کامی [c] و [Š]تبدیل می‌شوند یا اصلاً جایگزین نمی‌شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


• اسماعیلی متین، زهرا و کرد زعفرانلو، عالیه (1394). انطباق وام‌واژه‌های انگلیسی در فارسی. تهران: انتشارات شاپرک سرخ.
• جم، بشیر (1388). .نظریة بهینگی و کاربرد آن در تبیین فرایندهای واجی زبان فارسی. رسالۀ دکتری زبان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس.
• جم، بشیر (1394). فرهنگ توصیفی فرایندهای واجی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. جم، بشیر (1400).«بررسی تلفظ دو تکواژهم‌نقش-هم‌نویسۀ عطف و ربط در بافت‌های گوناگون». پژوهش‌های زبانی، سال12،شمارۀ1، بهاروتابستان. صص 70- 49.
• جم، بشیر و رزمدیده، پریا (1397).«بررسی تطبیقی جایگزینی واج‌های ملازیِوام‌واژهای عربی در فارسی معیار و گویش رودباری (کرمان) در چارچوب نظریةبهینگی»زبان‌پژوهی. دورة 10،شمارة 26، بهار. صص 66- 45.
• خلیفه‌لو، سیده فریده، زهرا مظفری و فاطمه کوشکی (1395)، سازگاری واژگان قرضی: یادگیری درکی_ واجی، جستارهای زبانی، ش 7، صص 97- 123.
• رحیمی، ملیحه (1389). نظریه بهینگی و بومی‌سازی تغییرات واکه‌ای و ساختارهای هجایی: وام‌واژه‌های انگلیسی در زبان فارسی. رساله ارشد دانشگاه اصفهان.
• رزم‌دیده، پریا و ناصری، زهره سادات (1398). «خطاهای تلفظی برخی همخوان‌ها در زبان-آموزان ایرانیِ زبان انگلیسی: رویکرد بهینگی»مطالعات زبان و ترجمه. دوره 52، شماره 4، زمستان. صص 160- 133.
• علی نژاد، بتول (1395). مبانی واجشناسی. اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
• کرد زعفرانلود، عالیه، اسماعیلی متین، زهرا و گلفام، ارسلان (1392). «شیوه تغییر واکه‌های مرکب در وام‌واژه‌های انگلیسی» فصلنامه مطالعات زبان و گویش‌های غرب، سال اول، شماره 3، زمستان. صص 123- 137.
• علی نژاد، بتول و رحیمی، ملیحه (1390). «ماهیت واکۀ درج شده در وام‌واژه‌های انگلیسی در زبان فارسی بر مبنای نظریۀ بهینگی». زبا‌‌ن‌شناخت، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال دوم، شماره اول، بهار و تابستان 1390، صص 69- 97.
• --عمید، محمد حسن (1392). فرهنگ فارسی، دوره سه جلدی، چاپ جهاردهم،تهران: انتشارات امیر کبیر
• نوربخش، ماندانا (1388). نقش تمایزی زمان شروع واک (وی اُ تی) در همخوان‌های انسدادی دهانی فارسی معیار. رسالةدکتری زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه تهران.


References:
• Akbari,C.(2013). Vowel Epenthesis in Initial Consonant Clusters by Persian Speakers of English, DOCTOR OfPHILOSOPHY,Faculty member of Texas Tech University Health Science.
• Bakovic, E.(2000). Harmony, Dominance and Control. Rutgers University Dissertation, New Brunswick, NJ.
• Bacovic, E. (1995) "Strong Onsets and Spanish fortition", MIT working papers in linguistics, Proceedings of SCIL6.
• Doerfer,G.(1963_1975).TürkischeundmongolischeElementeimNeupersischen.UnterBerücksichtigungältererneupersischerGeschichtsquellen,vor allem der MongolenundTimuridenzeit. I: MongolischeElemente in Neupersischen. II: TürkischeElementeimNeupersischen, alif bis tā. III: TürkischeElementeimNeupersischen,ǧīmbiskāf.IV: TürkischeElementeimNeupersischen(Schluß) undRegisterzurGesamtarbeit.Wiesbaden.
• Harb, M. (2016).An Optimality-Theoretic Account of English Loanwords in Hawaiian.Open Journal of Modern Linguistics, 6, 230-242.
• Hudson, G. (2000). Essential introductorylinguistics. Oxford: Blackwell.
• Jam, B. (2020). Vowel Harmony in persian. Lingua, 246, 1-22.
• Kirchner, R. (2001). An effort-based approach to consonant lenition. New York. Routledge.
• Kuczkiewicz-Fraś, A. (2008–2013). Perso-Arabicloanwords in Hindustani. I: Dictionary.II: Linguisticstudy. Kraków.
• Lazard, G. (1965). Les emprunts arabes dans la prose persane du Xe au XIIe siècle: aperçustatistique. Revue de l’École nationale des langues orientales 2: 53–67.
• Lazard, G. (1975). The rise of the New Persian language. – Frye R.N. (ed.). The Cambridge Historyof Iran 4, Cambridge: 595–632.
• Lombardi, Linda (1996) "PositionalFaithfulness and Voicing Assimilation in Optimality Theory." Ms., University of Maryland, College Park.
• Lombardi, L. (1999). PositionalFaithfulness and Voicing Assimilation in Optimality Theory. Natural Language and Linguistic Theory, 17, 267-302.
• McCarthy, J. J. (2002). A thematic guide to optimalitytheory. Cambridge, England:CambridgeUniversityPress.
• Mutua, N. (2013). A Constraint- based Analysis of Kikamba Nativized Loanwords. Kenyatta University Dissertation, Kenya.
• Noorbakhsh, M. (2009). “Distinctive Function of voice onset time (VOT) in oral stop consonants of standard Persian. “ Doctrol dissertation in General Linguistics. Tehran University.
• Paraskiewicz, k. (2015). English loanwords in New Persian, Folia Orientalia, vol. LII, 281-292.
• Perry, J. (2005). Lexical areas and semanticfields of Arabicloanwords in Persian and beyond.Csató É.Á. (ed. et al.). Linguistic convergence and areal diffusion: case studiesfromIranian, Semitic and Turkic. London – New York: 97–109.
• Prince, A., &Smolensky, P. (1993/2004). Optimalitytheory: constraininteractioningenerativegrammar. Oxford, England: Blackwell.
• Rohany Rahbar, E.(2012). Aspects of Persian Phonology and Morphology.
• Shackle, Ch.(2004). Persian elements in Indian languages. EncyclopaediaIranica13, 1: 63–65.
• Suhery,D., Raza, M. & Purba, H. (2019). An Optimality Theory Account of EnglishLoanwords in Pilibhit Hindi-Urdu (UttarPradesh) India. International Journal of Engineering and Advanced Technology (IJEAT). 8, 5, 758-765.

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از 22 تیر 1404