تحلیل فرایند نظام های گفتمانی کنشی و تنشی در شعر «کتیبۀ» اخوان ثالث

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشجوی کارشناسی ارشد ادبیات فارسی، ایران، فارس، کازرون، دانشگاه سلمان فارسی کازرون
2 عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی.دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه سلمان فارسی کازرون. کازرون. ایران.
چکیده
این مقاله به بررسی دو نظام گفتمانی کنشی و تنشی در شعر «کتیبۀ» اخوان ثالث می‌پردازد. نظام روایی کنش‌محور گفتمانی شکل گرفته بر اساس نقصان بیرونی با محوریت «کنش» است. نظام تنشی اما از نقصانی عاطفی_درونی نشأت می‌گیرد و با شناخت کنش­گر از هستی رابطۀ تعاملی دارد. «کتیبه» ­به دلیل داشـتن درون­مایۀ گفتمـان روایـی، حـاوی کنش­ها و تنش­های ارزش­ محـور اسـت که نظام­های مسلط برآن قابلیت بررسی نشانه­معناشناختی را دارند. هدف پژوهش نشان دادن محورهای بنیادین معناسازی این شعر و چگونگی ظاهرشدنِ معنا در لایۀ سطحی گفتمان از میان نشانه­های یگانه می­باشد. بدین منظور پژوهش، به روش توصیفی-تحلیلی، گونه­های نظام گفتمانـی نظیر نظـام کنشـی، تنشـی_عاطفی و فنون پـردازش مفهـوم، پیوند بـا مخاطـب، ارسال پیام در شعر«کتیبه» را مشخص کرده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که گفته­پرداز با چینش هنرمندانۀ اجزای کلام موفق به تولید معنای ذهنی مدنظر خود _یأس فلسفی و مغلوبِ تقدیر بودن_ و انتقال آن به گفته­خوان گردیده است. سوژه در مواجهه با «کتیبه» دچار تنیدگی با خود می­گردد و به­دلیل ناتوانی در خروج از این تنیدگی و پی­بردن به راز «کتیبه»، تحت فشارۀ عاطفی بالا تقریبا همۀ کنش­ها را غیرممکن می­بیند. نظام گفتمانی کنشی در ابتدا بارقۀ امیدی تولید کرده، اما در نهایت کنشگر به درِ بسته می­خورد وسرخورده به خانۀ اول بر می­گردد و در واقع فرایند تنشی به نظام گفتمانی کنشی غلبه می­کند. و این دو که در آغاز امید تلاقی آنها می­رفت، در نهایت به دلیل این که کنش­گرانِ پای در زنجیر همچنان دچار نقصان آزادی­اند، به آشتی درونی نمی­رسند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Courtes, Joseph. (2003). Sémiotique du discours. Limoges: PULIM.
Greimas, A. J. et J. Courtes (1979). Semiotique 1. Dictionnaire raisinne de la theoriedu langage. Tom 1. Paris: Hachette.
Greimas, A. J. (1983), Du sens ll. Essais semiotiques, Paris: seuil, 1983.
Mcquillan, M. (2002). The Narrative Reader. London and Newyork:Taylor & Francis e.Library
Zilberberg, CI. (2012). La structure tensive. Belgique: presses universities de liege.
Greimas, A. J. (1987) . Lack of meaning . translated by Hamid Reza Shoiri
faal, Sh. (2018) . The concept of presence in the poetry of Hafez and Ibn Faraz from the point of view of discourse semantics
Harland, R. (2007) . A historical introduction to literary theory from Plato to Barthes
Mehrabi, A. (2014) . Semiotic.semantic analysis of a selection of Mohammadreza Shafiei Kodkani's poems . Master's Thesis . Shiraz University
Paktachi, A.Shairi, H. Rahnama, H. (2014). Analysis of discourse processes in Surah Qara'a based on tense semiotics.
Shayiri, H. Hofai, T. (2008) . A way to the sign . fluid semantics with a case study of Phoenix Nima
Shayiri, H. R. (2006). Analysis of symbols..semantics of discourse
Shayiri, H. R. (2008) . From Constructivist Semiotics to Discourse Semiotics
Shayiri, H. R. (2015) . Semantic.semantics of literature: theory and method of literary discourse analysis
Shayiri, H. R. (2017) . Sign . Visual Semantics
Shayiri, H. R. (2018) . Basics of modern semantics
Sojodi, F. (1999). An introduction to the semiotics of poetry
Sojudi, F. (2015). Applied semiotics
Dehkhoda A. A. (1984). Amsal o hakam, 6th edition.
Akhavan, sales, M. (1981). From this avesta.
Hossampour, S., and Mehrabi, A. (2015). Analysis of semiotics and semantics of Hallaj Shafi'i Kodkani's poem

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از 22 تیر 1404