تحلیل محتوا و بررسی موازنه صوری و معنایی تمرین‌های کتاب‌های درسی عربی دوره اول متوسطه بر اساس مدل نیشن و مکالیستر

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشگاه کاشان
2 دانشگاه اصفهان
چکیده
طراحی کارآمد و نظام­مند برنامه آموزشی زبان به واسطه درآمیختن راهبردها و شیوه­های آموزش و یادگیری با ساخت شناختی فراگیران و ملاحظات محیطی در تلاش است تا به صورتی فزاینده، زبان­آموزانی مؤثر و توانمند پرورش دهد؛ زیرا آموزش اثربخش با طراحی آموزشی تأثیرگذار آغاز می­شود و این طراحی متضمن رویدادها و حوزه­های وسیعی است که از مهم­ترین آن­ها می­توان به تولید ساختارمند مواد و محتوای آموزشی اشاره کرد. در این راستا پژوهش حاضر با هدف تحلیل تمرینات کتاب­های درسی عربی دوره اول متوسطه بر مبنای مدل طراحی برنامه آموزشی زبان پل نیشن و جان مکالیستر (2010م) در بحث قالب و ارائه فعالیت­های یادگیری انجام پذیرفته است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا بوده و به منظور دستیابی به نتایج قوی­تر و معتبرتر از روش جدید وزن­دهی آنتروپی شانون و آزمون­های آماری همگنی واریانس لون، تک متغیره و کروسکال-والیس هم بهره گرفته شده است. جامعه و نمونه آماری منطبق بر یکدیگر بوده و کلیه تمرینات کتاب­های عربی این مقطع مدارس ایران در سال تحصیلی 1402-1401ه.ش/ 2023-2022 م را دربرگرفته است. ابزار تحلیل محتوا در این پژوهش، بازبینه­ای محقق­ساخته مبتنی برلایه­های مطرح در این مدل (درونداد معنا­محور، درونداد شکل­محور، برونداد معنامحور، برونداد شکل­محور) بوده که روایی آن توسط متخصصان دانشگاهی و پایایی آن با به­کارگیری روش همبستگی پیرسون محاسبه شده است. نتایج بررسی­ها نشان داد که در این تمرینات توازن و تعادلی چهارسویه میان انواع لایه­ها وجود ندارد و بخش عمده تمرینات بر لایه برونداد معنامحور متمرکز است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع عربی
- دحلان، عمر علی. (2015م). «صوره المرأه فی کتب اللغه العربیه للمرحله الأساسیه الأولی فی فلسطین»؛ مجله البحث العلمی فی التربیه، العدد16، صص 405-389.
- سازمان پژوهش وبرنامه ریزی آموزشی. (1401ه.ش). عربی، زبان قرآن- پایه هفتم دورە اول متوسطه (709)، دفتر تألیف کتابهای درسی عمومی ومتوسطه نظری، وزارت آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران.
- ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ. (1401 ه.ش). عربی، زبان قرآن- پایه هشتم دورە اول متوسطه (809)، دفتر تألیف کتابهای درسی عمومی ومتوسطه نظری، وزارت آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران.
- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ. (1401ه.ش). عربی، زبان قرآن- پایه نهم دوره اول متوسطه (909)، دفتر تألیف کتابهای درسی عمومی ومتوسطه نظری، وزارت آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران.
منابع فارسی
- آذر، عادل. (1380ش). «بسط و توسعه روش آنتروپی شانون برای پردازش داده‌ها در تحلیل محتوا»؛ فصلنامه علمی پژوهشی علوم انسانی، دانشگاه الزهرا(س)، سال11، شماره 38و 37، صص18-1.
- تقوایی، مسعود؛ محمدرضا بسحاق و اسماعیل سالاروند. (1391ه.ش). آزمون فرضیه‌های پژوهش با استفاده از SPSS، اصفهان: معظمی.
- حبیب‌پور، کرم و رضا صفری‌شالی. (1391ه.ش). راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی، تهران: متفکران.
- رشیدی، ناصر و فرزانه اله‌یار. (1394ه.ش). «توصیف و تحلیل مجموعه‌ی «فارسی بیاموزیم» بر اساس الگوی لیتل جان (2011)»؛ پژوهش‌نامه آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان، 4 (1) (پیاپی9)، صص136-103.
- ریچی، ریتا سی؛ جیمز دی کلاین و مونیکا دبلیو ترسی. (2011م). نقش پایه طراحی آموزشی: (نظریه، پژوهش و عمل)؛ ترجمه حسین زنگنه و الهه ولایتی، تهران: آوای نور، 1391ه.ش.
- سرمد، زهره. (1384ه.ش). آمار استنباطی (گزیده‌ای از تحلیل‌های آماری تک متغیره)، تهران: سمت.
- سیگل، سیدنی. (1372ه.ش). آمار غیرپارامتری برای علوم رفتاری؛ ترجمه یوسف کریمی، تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
- قورچائی، معین و امید کر. (1399ه.ش). «تحلیل محتوای ارتباطی تمرین‌ها و اهداف کتاب ریاضی جدیدالتالیف پایه ششم ابتدایی»، ارائه‌شده در دومین همایش ملی آموزش ریاضی ابتدایی، گلستان: پردیس آیت‌الله خامنه‌ای گرگان، 15 شهریور 1399.
- لشین، سینتیا بی؛ جولین پولاک و چارلز ام. رایگلوث. (1992م). راهبردها و فنون طراحی آموزشی؛ ترجمه هاشم فردانش، تهران: سمت، 1397ه.ش.
- محمودی، مهدی؛ مرجان معصومی‌فرد؛ نصیبه پوراصغر و فتانه حسنی جعفری. (1400ه.ش). طراحی آموزشی، تهران: دانشگاه پیام نور.
- نوروزی، داریوش و سیدعباس رضوی. (1401ه.ش). مبانی طراحی آموزشی، تهران: سمت.
- نوریان، محمد. (1394ه.ش). روش‌های ارزشیابی کتاب‌های درسی با تأکید بر تحلیل محتوای کمّی و کیفی، تهران: شورا.
- نیشن، پل و جان مکالیستر. (2010م). طراحی برنامه آموزشی زبان؛ ترجمه مهین‌ناز میردهقان و دیگران، تهران: خاموش، 1396ه.ش.
- یارعلی ایزدخواستی، جواد؛ اسماعیل اسماعیلیان و قربان اسماعیلی. (1398ه.ش). راهنمای تحلیل محتوای کتب درسی، تهران: رشد فرهنگ.
منابع لاتین
- Hutchinson, T & Torres, E. (1994). “The textbook as agent of change”. ELT Journal. 48/4, pp 315-328.
- Richards, J.C. (2001). “The Role of Textbooks in a Language Program”, UK: Cambridge University Press, pp 1-6.
- Tomlinson, B. (2011). “Materials Development in Language Teaching”, 2.ed. Cambridge University Press.

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از 22 تیر 1404