بررسی کارکرد اجتماعی معنا و نحو در رمان دل فولاد با تکیه بر دیدگاه پی‌یر زیما

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشیار گروه زبان فرانسه دانشگاه شهید بهشتی
2 دانشجوی دکتری زبان فرانسه دانشگاه شهید بهشتی
چکیده
از نیمۀ دوم قرن بیستم توجه به ماهیت اجتماعی زبان، به‌عنوان مادۀ سازندۀ ادبیات، منجر به هم‌پوشانی بخشی از دستاوردهای حوزه‌ی تحلیل گفتمان و نقد جامعه‌شناختی شد. در همین راستا، پی‌یر زیما دو فرضیه‌ را مطرح کرد: نخست این که واحدهای زبانی (واژه، معنا، نحو) به دلیل ماهیت اجتماعی خود، می‌توانند منجر به بروز اختلافات اجتماعی، سیاسی و عقیدتی شوند. دوم اینکه گفتمان ادبی، در سطوح زبانی خود (واژه، معنا و نحو) می‌تواند به مسائل و مشکلات اجتماعی و تاریخی زمان خود واکنش نشان دهد. جستار پیش‌رو می‌کوشد با تکیه بر نظریات زیما، ضمن تایید این دو فرضیه، به تحلیل گفتمان ادبی و سازوکار معنا و نحو روایی در رمان دل فولاد از منیرو روانی‌پور بپردازد. هدف از این پژوهش پاسخ به این پرسش است که چگونه گفتمان اجتماعی خارج از اثر در گفتمان ادبی آن ورود کرده و معنا و نحو روایی آن را تحت تأثیر قرار داده است؟ نتایج نشان دادند که گفتمان اجتماعی حاکم سعی در القای دوقطبی معنایی و متعاقبا نحو روایی خود در گفتمان ادبی دارد که در نهایت منجر به خلق ضدگفتمان اجتماعی شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


• احمدی، بابک. (1389). ساختار و تاویل متن. چاپ دوازدهم. تهران: نشر مرکز.
• آقاگل‌زاده، ف. (1385). تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
• آقاگل‌زاده، ف. (1386). تحلیل گفتمان انتقادی و ادبیات. ادب پژوهی، 1(1)، 17-27.
• آقاگل‌زاده، ف. (1391) توصیف و تبیین ساخت‌های زبانی ایدئولوژیک در تحلیل گفتمان انتقادی. جُستارهای زبانی، 3 (2).1-26.
• رحمتیان، ل.، بیگ زاده، خ. و سالمیان، غ. (1398). کاوش گفتمان کنشی گرماس در رمان اهل غرق از منیرو روانی پور. جُستارهای زبانی، 10، 5 (53)، 289-312.
• روانی‌پور، م. (1369). دل فولاد. تهران: انتشارات نیلوفر
• فرکلاف، ن. (1995). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمۀ ف. شایسته پیران [و دیگران] (1379). تهران: انتشارات طبع و نشر.
• Amossy, R. (2005). Présentation. Littérature, 140, 3-13. https://doi.org/10.3406/litt.2005.1907
• Barthes, R. (1973). Le Plaisir du texte. Gallimard.
• Cros, E. (1989). Sociologie de la littérature. In M. Angenot, J. Bessière, D. Fokkema,
E. Kushner (Dir.), Théorie littéraire (pp. 127-149). PUF.
• Duchet, C. (1971). Pour une socio-critique, ou variations sur un incipit. Littérature, 1, pp. 5-14.
• Duchet, C. & Tournier, I. (1994). Sociocritique. In B. Didier (Dir.), Dictionnaire universel des Littératures, vol. 3. (P. 3572). PUF.
• Fairclough, N. (1995). Critical Discourse Analysis. Addison Wesley.
• Greimas. A. J. (1976). Les Acquis et les projets. In J. Courtés. Introduction à la sémiotique narrative et discursive. Hachette.
• Greimas, A.-J. & Courtés, J. (1979). Sémiotique : Dictionnaire raisonné de la théorie du langage. Hachette.
• Halliday, M. A. K. (1978). Language as Social Semiotic. The Social Interpretation of Language and Meaning. Edward Arnold.
• Kress, G. & Hodge, R. (1979). Language as Ideology. Routledge & Kegan Paul.
• Popovic, P. (2011). La sociocritique. Définition, histoire, concepts, voies d'avenir.
Pratiques, 151-152/pp. 7-38.
• Ruprecht, H.-G. (1984). Ouvertures métasémiotiques : Entretien avec Algirdas Julien Greimas. Recherches Sémiotiques/Semiotic Inquiry, 4(1), 1-22.
• Zima, P. V. (2000a). Pour une sociologie du texte littéraire. L’Harmattan.
• -------------- (2000b). Manuel de sociocritique. Picard.
• -------------- (2005). L’Indifférence romanesque. Sartre, Moravia, Camus. L’Harmattan.
• -------------- (2011). Texte et société. L’Harmattan.
References :
• AghagolZadeh, F. (2006). The Critical Discourse Analysis. Tehran: Scientific & Cultural Press. [In Persian].
• AghagolZadeh, F. (2007). The Critical Discourse Analysis and the Literature. Literature Research, 1(1), 17-27. [In Persian].
• AghagolZadeh, F. (2012). Description and Explanation of Ideological Linguistic Structure in Critical Discourse Analysis. Language Related Researches, 3(2), 1-26. [In Persian].
• Ahmadi, B. (2010). The text structure and textual interpretation, vol. 12. Tehran: Markaz. [In Persian].
• Amossy, R. (2005). Presentation. Literature, 140, 3-13. https://doi.org/10.3406/litt.2005.1907 [In French]
• Barthes, R. (1973). The Pleasure of the Text. Gallimard. [In French]
• Cros, E. (1989). Sociology of the literature. In M. Angenot, J. Bessière, D. Fokkema, E. Kushner (Dir.), Literary Theory (pp. 127-149). PUF. [In French]
• Duchet, C. (1971). Sociocriticism, or variations on an incipit. Literature, 1, 5-14. [In French]
• Duchet, C. & Tournier, I. (1994). Sociocriticism. In B. Didier (Dir.), Universal Dictionary of literatures, vol. 3. (P. 3572). PUF. [In French]
• Fairclough, N. (1995). Critical Discourse Analysis. Addison Wesley. [In English]
• Greimas, A.-J. (1976). Achievements and projects. In J. Courtés. Introduction to the narrative and dicursive semiotics. Hachette. [In French]
• Greimas, A.-J. & Courtés, J. (1979). Semiotics: Reasoned dictionary of the theory of language. Hachette. [In French]
• Halliday, M. A. K. (1978). Language as Social Semiotic. The Social Interpretation of Language and Meaning. Edward Arnold. [In English]
• Kress, G. & Hodge, R. (1979). Language as Ideology. Routledge & Kegan Paul. [In English]
• Popovic, P. (2011). Sociocriticism. Definition, history, concepts, ways forward. Practices, 151-152, pp. 7-38. [In French]
• Rahmatian, L., BeygZadeh, Kh. & Salemian, Gh. (2019). Analysis of actantial discourse of Greimas in The Drowned [Ahl-e Ghargh] by Moniru Ravanipur. Language Related Researches, Vol. 10, No. 5 (53). Pp. 289-312. [In Persian].
• Ravanipur, M. (1990). Ace Heart [Del-e Foulad]. Tehran: Niloufar. [In Parsian].
• Ruprecht, H.-G. (1984). Metasemiotic openings: Interview with Algirdas Julien Greimas. Semiotic Inquiry, 4(1), 1-22. [In French]
• Zima, P. V. (2000a). Sociology of literary text. L’Harmattan. [In French]
• -------------- (2000b). A Handbook on sociocriticism. Picard. [In French]
• -------------- (2005). Romantic Indifference. Sartre, Moravia, Camus. L’Harmattan. [In French]
• -------------- (2011). Text and society. L’Harmattan. [In French]