بکارگیری ادبیات کودک و نوجوان در آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌‌زبانان بزرگسال از منظر مدرسان

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی
2 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی
3 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان
4 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی
چکیده
با گسترش رویکرد آموزش ادبیات‏محور زبان، بهره‏گیری از ادبیات کودک و نوجوان در آموزش زبان‏ها به گویشوران غیربومی جایگاه مطلوبی یافت و ویژگی‏هایی همچون برخورداری از واژه‏ها و ساختارهای دستوری امروزی، بیان مفاهیم و رویدادهای ملموس زندگی، لذت‏بخشی، آشناسازی فراگیران با مسائل بلاغی زبان، و بهره داشتن از موضوعات عام و جهانی، برنامه‏های آموزشی زبان را به سمت استفاده از مصادیق این گونه سوق داد. با وجود این، سیاست‏گذاران حوزه‏ی آموزش زبان، از گزینش متون ادبی این حوزه بی‏نیاز نیستند؛ چراکه این گونه نیز از انواع و سطوحی متشکل است که بهره‏گیری از آنها نیازمند بررسی و پژوهش است. در همین راستا پژوهش حاضر به شیوه‏ای پیمایشی به تعیین اهمیت مصادیق حوزه‏ی ادبیات کودک و نوجوان در آموزش فارسی به غیرفارسی‏زبانان پرداخته است. بدین منظور نخست پرسشنامه‏ای محقق‏ساخته دربردارنده‏ی هشت گویه از مصادیق ادبیات کودک و نوجوان در سه سطح زبانی تهیه شد و به روش غیرتصادفی دسترس‏پذیر و هدفدار در اختیار 94 تن از مدرسان ایرانیِ با سابقه‏ی تدریس در حوزه‏ی آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‏زبانان که با مقولات ادبیات فارسی نیز آشنایی داشتند، قرار گرفت. داده‏های به دست آمده، به منظور پاسخ‏گویی به پرسش‏های پژوهش از طریق نرم‏افزار اس‏پی‏اس‏اس 22 و آزمون‏های آماری کای- دو یک‏طرفه، فریدمن و من- ویتنی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده از تحلیل داده‏ها حاکی از آن است که تمام شاخص‏های تعیین شده در سطح مبتدی کم‏اهمیت یا بی‏اهمیت‏اند، و در دو سطح میانی و پیشرفته بر اهمیت داستان نوجوان، قصه‏ها و داستان‏های کودکانه، و شعر نوجوان تاکید بیشتری شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آقاگل‏زاده، فردوس. و رضوی‏زاده، اکرم. (1391). «ویژگی‏های واژگانی ادبیات داستانی کودکان (گروه‏های سنی الف، ب، ج) در زبان فارسی از دیدگاه زبان‏شناسی». در مجموعه مقالات اولین همایش میان‏رشته‏ای آموزش و یادگیری زبان. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد. ص‏ص 301-312.
ثمره، یدالله. (1384آ). آموزش زبان فارسی دوره‏ی مقدماتی. چ 4. تهران: انتشارات بین‏المللی الهدی.
ثمره، یدالله. (1384ب). آموزش زبان فارسی دوره‏ی مقدماتی. چ 4. تهران: انتشارات بین‏المللی الهدی.
ثمره، یدالله. (1372آ). آموزش زبان فارسی (آزفا)، کتاب سوم، دوره‏ی متوسطه. چ 3. تهران: انتشارات بین‏المللی الهدی.
ثمره، یدالله. (1372ب). آموزش زبان فارسی (آزفا)، کتاب چهارم، دوره‏ی پیشرفته. چ 3. تهران: انتشارات بین‏المللی الهدی.
جعفری، فاطمه. نوابی، اعظم‏السادات. و ابراهیمی، حمید. (1397). خواندن و درک مطلب فارسی برای زبان‏آموزان غیرایرانی (دوره‏ی پایه). چ 4. تهران: موسسه‏ی لغت‏نامه‏ی دهخدا و مرکز بین‏المللی آموزش زبان فارسی.
جعفری، فاطمه. و نوابی، اعظم‏السادات. (1393). خواندن و درک مطلب فارسی: ویژه‏ی زبان‏آموزان غیرایرانی (دوره‏ی میانی). چ 4. تهران: موسسه‏ی لغت‏نامه‏ی دهخدا و مرکز بین‏المللی آموزش زبان فارسی.
ذکاء اسدی، محسن. و شریف‏نسب، مریم. (1397). «ادبیات کودک و نوجوان فارسی ماده‏ای برای آموزش زبان فارسی به فارسی‏آموزان غیرفارسی‏زبان بزرگسال: طرح مسئله، چرایی و چگونگی». ادب فارسی. د 8. ش 1 (پیاپی 21). ص‏ص 115-134.
صحرایی، رضامراد. و مرصوص، فائزه. (1396). استاندارد مرجع آموزش زبان فارسی در جهان. تهران: انتشارات دانشگاه علامه‏طباطبایی.
صحرایی، رضامراد. غریبی، افسانه. ملکلو، داود. صادقی، سمانه. شهباز، منیره. و سلطانی، مریم. (1398آ). مینا (1) برای فارسی‏آموزان سطح مقدماتی و سطح پیش‏میانی. تهران: بنیاد سعدی، انتشارات آزفا.
صحرایی، رضامراد. غریبی، افسانه. ملکلو، داود. صادقی، سمانه. شهباز، منیره. و سلطانی، مریم. (1398ب). مینا (2) برای فارسی‏آموزان سطح پیش‏میانی و سطح میانی. تهران: بنیاد سعدی، انتشارات آزفا.
صحرایی، رضامراد. غریبی، افسانه. شهباز، منیره. سلطانی، مریم. و طالبی، مروارید. (1399). مینا (3) برای فارسی‏آموزان سطح میانی و سطح فوق میانی. تهران: بنیاد سعدی، انتشارات آزفا.
صفارمقدم، احمد. (1386). زبان فارسی. ج 1 (درس‏های پایه). تهران: شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی.
صفارمقدم، احمد. (1386). زبان فارسی. ج 2 (پایتخت ایران). تهران: شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی.
صفارمقدم، احمد. (1386). زبان فارسی. ج 3 (ایران امروز). تهران: شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی.
صفارمقدم، احمد. (1386). زبان فارسی. ج 4 (تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران). تهران: شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی.
عسگری، مهناز. (1384). واژه‏آموزی زبان فارسی (سطح مقدماتی). تهران: کانون زبان ایران.
عسگری، مهناز. (1385آ). واژه‏آموزی زبان فارسی (سطح متوسط). تهران: کانون زبان ایران.
عسگری، مهناز. (1385ب). واژه‏آموزی زبان فارسی (سطح پیشرفته). تهران: کانون زبان ایران.
فرجامی، هادی. (1395). «ادبیات کودک در برنامه‏ی درسی زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه‏های ایران». پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی. ش 39. ص‏ص 64-81.
فرخنده کلات، علی. نظری خباز، مریم. و حیدریان، مهدی. (1393). «تاثیر و چگونگی استفاده از ادبیات کودکان برای آموزش زبان فارسی به کودکان غیرفارسی‏زبان». در مجموعه مقالات نخستین همایش آموزش زبان فارسی. تهران: دانشگاه تربیت مدرس. ص‏ص 485-495.
قبول، احسان. (1394آ). آموزش نوین زبان فارسی. ج 1. چ 5. مشهد: احسان قبول.
قبول، احسان. (1394ب). آموزش نوین زبان فارسی 2. چ 4. مشهد: احسان قبول.
قبول، احسان. (1394پ). آموزش نوین زبان فارسی 3. چ 3. مشهد: احسان قبول.
قبول، احسان. (1395). آموزش نوین زبان فارسی 4. چ 3. مشهد: احسان قبول.
قبول، احسان. (1394ت). آموزش نوین زبان فارسی (5). مشهد: احسان قبول.
قرشی، محمدحسین. و امین‏زاده، سیروان. (1391). «مفهوم خوانایی در ترجمه‏ی ادبیات کودکان و نوجوانان و شیوه‏ی ارزیابی آن». مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز. ش 2 (پیاپی 6). ص‎ص 75-90.
کیانی، حسین. و حسن‏شاهی، سعیده. (1391). «بررسی تطبیقی ساختار و درون‏مایه‏ی لالایی‏های فارسی و عربی». مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز. س 3، ش 2 (پیاپی 6). ص‏ص 91-114.
گله‏داری، منیژه. (1390). آموزش واژگان زبان فارسی ویژه‏ی زبان‏آموزان غیرایرانی. قزوین: دانشگاه بین‏المللی امام خمینی(ره).
گله‏داری، منیژه. (1387). درک مطلب شنیداری ویژه‏ی زبان‏آموزان غیرایرانی، کتاب تمرین سطح مبتدی تا پیشرفته. تهران: مهرآرمین.
لازار، گیلیان. (1380). ادبیات و آموزش زبان. ترجمه‏ی محمد غضنفری. تهران: سمت.
محمودی بختیاری، بهروز. شاه‏حسینی، فائقه. و حسینی، زهراسادات. (1396). پند پارسی 1 (مهارت‏های شنیداری زبان فارسی برای دانشجویان خارجی). تهران: رویان‏پژوه.
محمودی بختیاری، بهروز. شاه‏حسینی، فائقه. و حسینی، زهراسادات. (1396). پند پارسی 2 (مهارت‏های شنیداری زبان فارسی برای دانشجویان خارجی). تهران: رویان‏پژوه.
مرادی، محمد. (1394). بررسی ویژگی‏های قالبی- ساختاری در ترانه‏های کودکانه‏ی رایج در فارسی. ادبیات و زبان‏های محلی ایران‏زمین. س 5، ش 3: 83-102.
میرزایی حصاریان، محمدباقر. (1395). خواندن و درک مطلب متون فارسی برای فارسی‏آموزان (سطح میانی). چ 2. قزوین: دانشگاه بین‏المللی امام خمینی(ره).
میرزایی حصاریان، محمدباقر. (1390). خواندن و درک مطلب متون فارسی برای فارسی‏آموزان (سطح پیشرفته). قزوین: دانشگاه بین‏المللی امام خمینی(ره).
ناجی، سیدعباس. نادرنژاد، گراناز. و گودرزی، طیبه. (1398). صدای فارسی. مشهد: دستور.
هدایی، محمد. (1383). «ادبیات ما و ادبیات بچه‏ها، گفتاری در محدودیت‏های ادبیات کودکان». در مجموعه مقالات همایش ادبیات کودکان و نوجوانان به اهتمام محمد حسین قرشی. ص‏ص 281-292.
Abu Rass, R. & Holzman, S. (2010). “Children’s literature in traditional Arab schools for teaching English as a foreign language”. English Language Teaching. 3 (1). pp: 64-70.
Amer, Aly Anwar .(2012). “Using Literature in Reading English as Second/Foreign Language”. Unpublished doctoral dissertation. Egypt: Tanta University.
Cheetham, D. (2015). “Extensive reading of children’s literature in first, second, and foreign language vocabulary acquisition”. Children’s Literature in English Language Education. 3(2). pp: 1-23.
Dimitrova-Gjuzeleva, S. (2015). “Getting Students Lit Up: Teaching English Through Literature”. Yearbook of Department of English Studies of New Bulgarian University. by Stan Bogdanov.
Ellis, R. (2000). “Task-based research and language pedagogy”. Language Teaching Research. 4. pp: 193-220.
Hitosugi, C., & Day, R. R. (2004). Extensive reading in Japanese. Reading in a Foreign Language. 16(1), 91–110.
Tabata-Sandom, M. & Macalister, J. (2009). “That ‘eureka feeling’: A case study of extensive reading in Japanese”. New Zealand Studies in Applied Linguistics. 15. pp: 41–60.
Webb, S., & Macalister, J. (2012). Is text written for children useful for L2 extensive reading? TESOL Quarterly. 47(2), 300-322.